Το ξέσπασμα του κορωνοϊού καταγράφεται τις τελευταίες ημέρες και στην Ελλάδα, με δραματικό ρυθμό. Τα 355 κρούσματα που καταγράφηκαν το Σαββατοκύριακο αλλά και η αύξηση των ασθενών στις ΜΕΘ που έφτασαν χθες τους 72, με τους 22 να είναι διασωληνωμένοι, αποτυπώνουν την συνεχώς εντεινόμενη εξάπλωση της επιδημίας.
Τα δεδομένα δείχνουν πως ένα νέο επιδημικό κύμα ήδη «ακουμπά» τη χώρα πλήττοντας κυρίως άτομα νέας ηλικίας, σε σχέση με τους ηλικιωμένους που επλήγησαν από το πρώτο κύμα τον περασμένο Μάρτιο- Απρίλιο, και το κρίσιμο είναι τώρα να ανακοπεί η πορεία του. Οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι είναι δύσκολο να προβλέψουν σε αυτή τη φάση το ύψος και την ένταση που θα έχει το δεύτερο κύμα της επιδημίας στη χώρα μας, ωστόσο γνωρίζουν από τι εξαρτάται η δυναμική του και συνεπώς η όποια επίπτωσή του, τι θα κρατήσει το κύμα χαμηλά και τι θα το σηκώσει ψηλά: η εφαρμογή ή μη των μέτρων που λαμβάνει η κυβέρνηση.
Η χρονική συγκυρία, μεσούντος του Αυγούστου, με τον εσωτερικό τουρισμό να κορυφώνεται και τις θρησκευτικές εκδηλώσεις να κυριαρχούν σε όλη τη χώρα, είναι δύσκολη. Είναι ενδεικτικό ότι μέσα σε 4 ημέρες, από τις 2 ως τις 6 Αυγούστου, τα επιβεβαιωμένα κρούσματα κορωνοϊού διπλασιάστηκαν, από 75 έφτασαν στα 153. Μια ακόμη απότομη αύξηση με διπλασιασμό των κρουσμάτων σε μικρό χρονικό διάστημα, τις επόμενες ημέρες, είναι βέβαιο ότι βάζει τη χώρα δυνατά μέσα στο κύμα της επιδημίας.
Η τεχνογνωσία που έχει κατακτηθεί από την επιτυχή διαχείριση του πρώτου επιδημικού κύματος είναι πλεονέκτημα για την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων και την κυβέρνηση, ωστόσο ζητούμενο και προσπάθεια όλων το τελευταίο διάστημα ήταν να κερδηθεί όσο περισσότερο χρόνος γινόταν πριν από την έλευση του δεύτερου κύματος –εκτιμούσαν ότι θα είναι το φθινόπωρο.
Το νέο πλέγμα μέτρων που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα, αρχής γενομένης την περασμένη Τρίτη οπότε επανεμφανίστηκε σε ζωντανή τηλεοπτική ενημέρωση ο καθηγητής Παθολογίας-Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθήνας, Σωτήρης Τσιόδρας για να «κρούσω καμπανάκι κινδύνου» όπως είπε χαρακτηριστικά, στοχεύει στον δραστικό περιορισμό της εξάπλωσης της επιδημίας.
Τα περιοριστικά μέτρα που ισχύουν από την περασμένη Παρασκευή στοχευμένα σε συγκεκριμένες περιοχές, όπως στον Πόρο και στον Τύρναβο Λάρισας, έδωσαν το έναυσμα για ό,τι θα υλοποιείται όπου εντοπίζεται βαρύ επιδημιολογικό φορτίο προκειμένου να ελεγχθεί η κατάσταση. Παράλληλα, ισχύουν πάντοτε σε όλη την επικράτεια τα μέτρα για τη λειτουργία των χώρων διασκέδασης χωρίς ορθίους ενώ ανεστάλησαν μέχρι τέλος Αυγούστου οι λιτανείες και οι εμποροπανήγυρεις. Οι πολίτες καλούνται να εφαρμόζουν τα μέτρα απόστασης, προστασίας, υγιεινής, με τη χρήση μάσκας να αποτελεί το «υπερ-όπλο» που έχουν στη διάθεσή τους για να μην μεταδώσουν και για να μην κολλήσουν από άλλους τον ιό.
Μάλιστα, από αύριο υψώνεται επιπλέον ανάχωμα στην κυκλοφορία του κορωνοϊού σε ό,τι αφορά τα σύνορα της χώρας με την Αλβανία. Με δεδομένη τη δυσχερή επιδημιολογική εικόνα της γειτονικής χώρας δρμολογείται να εισέρχονται οι Αλβανοί στη χώρα μόνο με αρνητικό τεστ κορωνοϊού.
Τα δεδομένα που βάζουν τη χώρα στο δεύτερο κύμα
Ποια είναι όμως τα δεδομένα που μελετούν οι ειδικοί για να προσδιορίσουν το δεύτερο κύμα; Όπως εξηγεί στο ΘΕΜΑ ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Δημήτρης Παρασκευής, «τα άκρως ανησυχητικά δεδομένα που αθροίζονται είναι τα εξής: Η αλματώδης αύξηση των κρουσμάτων. Η εκτενής γεωγραφική διασπορά του ιού. Ότι καταγράφονται συνεχώς μικρές και μεγαλύτερες συρροές κρουσμάτων. Ότι εντοπίζονται εστίες υπερ-μετάδοσης και τέλος, η σημαντική επιδημιολογική επιβάρυνση από τα τουλάχιστον 850 ενεργά κρούσματα κορωνοϊού στην επικράτεια».
Όλα αυτά συμπυκνώνονται στον δείκτη R, στον στιγμιαίο δείκτη μετάδοσης του κορωνοϊού, που την περασμένη Τρίτη όπως ανακοίνωσε ο καθηγητής, κ. Τσιόδρας ήταν στο 1 και πλέον κινείται ανοδικά. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως αυτήν την περίοδο στη χώρα ένα θετικό στον κορωνοϊό άτομο μεταδίδει σε τουλάχιστον άλλο ένα άτομο. Για παράδειγμα οι 100 θετικοί μεταδίδουν σε άλλους 100. Σημειωτέον πως στα μέσα Ιουλίου ο ίδιος δείκτης R ήταν 0,4, δηλαδή οι 100 θετικοί στον κορωνοϊό μετέδιδαν σε άλλους 40, ήταν δηλαδή δραστικά μειωμένοι οι κρίκοι μετάδοσης. Το στοίχημα τώρα είναι να μην αυξηθούν δραματικά, πχ οι 100 να μολύνουν άλλους 200 ή και περισσότερους.
«Όταν ο δείκτης R είναι κάτω από το 1, η επιδημία μειώνεται, φθίνει, θα φτάσει σταδιακά στο 0. Όταν είναι πάνω από το 1, αυξάνεται. Όσο πιο πάνω είναι από το 1, τόσο πιο απότομη είναι η αύξηση. Όταν είναι στο 1 σημαίνει ότι διατηρείται, συνεχίζεται. Ευτυχώς τώρα δεν είναι πάνω από 1, αλλά μπορεί να φτάσει πολύ γρήγορα πάνω από 1 αν δεν προσέξουμε» είπε ο κ. Τσιόδρας, κατά την συμβολική και ουσιαστική επανεμφάνισή του.
Οι ειδικοί ευελπιστούσαν να διατηρηθεί σταθερή η πορεία του κορωνοϊού και να συγκρατηθεί ο δείκτης Rστο 1 το επόμενο 15νθήμερο. Ωστόσο, πλέον ο δείκτης κινείται ανοδικά. Ο στόχος – μη ρεαλιστικός πλέον με τα τελευταία δεδομένα- ήταν να μειωθεί ο δείκτης στο 0,7 το επόμενο 15νθήμερο. Πάντως, όπως αναφέρει ο κ. Παρασκευής, «ακόμη κι αν τηρούνταν όλα τα μέτρα και οι κανόνες φαίνεται πολύ δύσκολο να καταγραφεί βελτίωση στην επιδημιολογική εικόνα τις επόμενες 10 ημέρες, που είναι το χρονικό διάστημα που θα χρειαστεί ώστε να φανεί το αποτύπωμα των μέτρων που ελήφθησαν».
Πώς μετακινήθηκε ο κορωνοϊός σε άτομα νεώτερης ηλικίας
«Συνήθως ένα δεύτερο κύμα καταγράφει πιο δραματική αύξηση. Το είδαμε σε άλλες χώρες. Ο αυξημένος αριθμός των κρουσμάτων δεν αξιολογείται μεμονωμένα, αλλά σε συνδυασμό με αύξηση στις σοβαρές νοσηλείες και τις διασωληνώσεις. Αν διπλασιάζονται τα κρούσματα ανά συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, τότε υπάρχει εκθετική αύξηση. Αν έχουμε τις επόμενες ημέρες 250 κρούσματα, μετά τα 151 της περασμένης Παρασκευής, τότε είμαστε σε δυναμική δεύτερου κύματος. Αν πάλι έχουμε λιγότερα από 200 για περισσότερες ημέρες, είμαστε και πάλι σε νέο κύμα, αλλά πιο επιπεδοποιημένο» λέε στο ΘΕΜΑ ο επίκουρος καθηγητής στο εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής του ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Γκίκας Μαγιορκίνης. Σημειώνει δε πως «όσο πιο αργός είναι ο ρυθμός διπλασιασμού των κρουσμάτων, τόσο πιο διαχειρίσιμη είναι η πίεση στο σύστημα υγείας».
Σε αυτή την επιδημική φάση καταγράφεται μια σημαντική διαφορά σε σχέση με εκείνη της περασμένης άνοιξης σε ό,τι αφορά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των κρουσμάτων που επιβεβαιώνονται. «Τώρα τα περισσότερα κρούσματα αφορούν άτομα νέας ηλικίας, κάτι που έχει εξήγηση καθώς οι νέοιεκτίθενται περισσότερο ενώ οι μεγαλύτερης ηλικίας προφυλάσσονται περισσότερο μετά τις απώλειες που καταγράφηκαν στο πρώτο επιδημικό κύμα. Επειδή οι νέοι δεν εκδηλώνουν σοβαρές λοιμώξεις, όπως εμφανίζουν οι ηλικιωμένοι, δεν φαίνεται το μέγεθος της επιδημίας» λέει ο κ. Παρασκευής.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, στην αρχή της πανδημίας στη χώρα μας η ηλικιακή ομάδα με τα περισσότερα κρούσματα ήταν κοντά στα 60 έτη. Από την σταδιακή άρση του lockdown τον περασμένο Μάιο και μετά, παρατηρείται μήνα με τον μήνα, μετατόπιση του μεγαλύτερου αριθμού των κρουσμάτων προς μικρότερες ηλικίες, σε σύγκριση με τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο. Μάλιστα, τον Αύγουστο, τα περισσότερα κρούσματα καταγράφονται στην ηλικιακή ομάδα 20-40 χρόνων, ενώ για παράδειγμα τον Απρίλιο εμφανίζονταν στην ηλικία των 50 ετών και άνω.
H μείωση της ηλικίας των ατόμων που μολύνονται, δημιουργεί εύκολα ντόμινο μολύνσεων καθώς οι νεότερης ηλικίας άνθρωποι είναι χαλαροί σε ό,τι αφορά την τήρηση των μέτρων και την αντίληψη του κινδύνου που διατρέχουν (λιγότερο) οι ίδιοι και (περισσότερο) οι οικείοι τους. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο κ. Μαγιορκίνης, «ο παράγοντας ‘ηλικία’φαίνεται πως προς το παρόν τουλάχιστον δεν πιέζει το σύστημα υγείας, αφού οι νέοι δεν νοσούν σοβαρά στην πλειονότητά τους ούτε οδηγούνται σε διασωληνώσεις. Όμως δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι οι νέοι αποτελούν την πιο ενεργή πηγή μετάδοσης στα νοικοκυριά, στις οικογένειες. Συνεπώς, και οι νέοι και οι πιο μεγάλοι σε ηλικία πρέπει να προσέχουν. Οι ηλικιωμένοι είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο, είναι αυτοί που θα νοσήσουν πιο εύκολα, θα χρειαστούν νοσηλεία και διασωλήνωση».
Μέχρι και την περασμένη Παρασκευή οι διασωληνωμένοι στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) στα νοσοκομεία αναφοράς κορωνοϊού ήταν 14, όταν τον περασμένο Απρίλιο υπήρχαν περί τους 60-70 διασωληνωμένους στις ΜΕΘ. Από τους 14 διασωληνωμένους, οι 8 ήταν ηλικίας άνω των 65 χρόνων, οι 4 ηλικίας 40 έως 64 χρόνων και οι 2 ηλικίας 18 έως 39 χρόνων. Ωστόσο, χθες οι διασωληνωμένοι ήταν 22, δηλαδή μέσα σε ένα 48ωρο σημειώθηκε αύξηση κατά 80%.
Βεβαίως, αυτή η κατάσταση δεν θα διαρκέσει για πάντα. Όσο περισσότερο μολύνονται οι νέοι, τόσο περισσότερο θα καταγράφονται και σοβαρές νοσηλείες και στις ηλικιακές ομάδες κάτω των 64 χρόνων. Ήταν άλλωστε χαρακτηριστική η αποστροφή του κ. Τσιόδρα την περασμένη Τρίτη, όταν αναφέρθηκε σε επικοινωνία που είχε με γιατρό μεγάλου νοσοκομείου αναφοράς ο οποίος του είπε πως νοσηλεύονταν σε αυτό τρεις άνθρωποι με λοίμωξη Covid-19, ηλικίας 20, 30 και 50 χρόνων, με τον ένα εξ αυτών μάλιστα να χρειάζεται διασωλήνωση!
Η κινητικότητα του Αυγούστου λόγω των διακοπών και των σύντομων εσωτερικών μετακινήσεων, αναμένεται να αλλάξει τον χάρτη των κρουσμάτων, που θα αποτυπωθεί προς το τέλος του μήνα και αρχές του Σεπτεμβρίου, με μείωση κρουσμάτων στα αστικά κέντρα, ιδίως στο λεκανοπέδιο, και με αύξηση των κρουσμάτων στην περιφέρεια, ιδίως στα νησιά, σε τουριστικούς προορισμούς και σε απομακρυσμένες περιοχές. Αυτό είναι ένα ακόμη δύσκολο σενάριο που επεξεργάζονται οι αρμόδιοι καθώς στην περιφέρεια οι κάτοικοι είναι κυρίως μεγαλύτερης ηλικίας, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένες νοσηλείες και διασωληνώσεις.
