Μια ριζική αναδιαμόρφωση βρίσκεται σε εξέλιξη στο σύστημα αιμοδοσίας της χώρας. Μια αναδιαμόρφωση την οποία ανέμεναν επί δύο δεκαετίες όλοι όσοι βρίσκονται στο πεδίο της αιμοδοσίας αλλά και όσοι χρειάζονται το αίμα για τις ανάγκες της υγείας τους – ο σχετικός νόμος έχει ψηφισθεί από το 2005 (Ν.3402/2005) και εφαρμόζεται από τον… περασμένο Μάϊο.
Τις τελευταίες εβδομάδες, με απόφαση του υφυπουργού Υγείας, κ. Μάριου Θεμιστοκλέους, η συγκέντρωση, ο έλεγχος, η επεξεργασία αλλά και η διανομή του αίματος γίνονται από το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ).
Μέχρι πρότινος όλα τα στάδια της διαδικασίας γίνονταν από τις κατά τόπους υπηρεσίες Αιμοδοσίας των δημόσιων νοσοκομείων, ανάλογα με τις δυνατότητές τους. Στην πράξη το μέχρι τώρα σύστημα διαμόρφωνε και συντηρούσε διαφορετικές ταχύτητες στη συλλογή αίματος, άτυπη συνεργασία των Αιμοδοσιών για την κάλυψη των αναγκών και κυρίως αδυναμία αποθήκευσης αίματος για επείγουσα χρήση.
Πλέον, όπως εξηγεί στο ygeiamou.gr, o πρόεδρος του ΕΚΕΑ, κ. Παναγιώτης Κατσίβελας, υλοποιείται για πρώτη φορά η συγκέντρωση, ο έλεγχος, η επεξεργασία και η διανομή του αίματος από το Κέντρο, καθιστώντας το κόμβο στην ταχεία και ασφαλή διανομή του αίματος στο σύστημα υγείας.
«Ήδη από τα 25 νοσοκομεία του λεκανοπεδίου, που έχουν ενταχθεί στο νέο σύστημα, τον Ιούνιο συγκεντρώσαμε 16.371 μονάδες αίματος. Σε ετήσια βάση θα συγκεντρώνουμε περί τις 200.000 μονάδες αίματος από την Αττική. Το ουσιαστικό αποτέλεσμα είναι ότι το αίμα υποβάλλεται σε επεξεργασία και επιτυγχάνεται από εμάς κεντρικά ο διαχωρισμός στα συστατικά του, δηλαδή σε ερυθρά αιμοσφαίρια, αιμοπετάλια και πλάσμα. Βάσει αλγόριθμου μπορούμε να προγραμματίζουμε ό,τι χρειάζεται να παράγουμε, να αποθηκεύουμε με βάση τη διάρκεια ζωής των παραγώγων αίματος και να καλύπτουμε στοχευμένα τις ανάγκες των ασθενών» λέει ο κ. Κατσίβελας, προσθέτοντας πως «αίμα είχαμε, διαχείριση δεν είχαμε»..
Για παράδειγμα, τα ερυθρά αιμοσφαίρια συντηρούνται έως 42 ημέρες, τα αιμοπετάλια 5 ημέρες και το πλάσμα 2 χρόνια.
Τι δείχνει η συγκέντρωση των πρώτων 16.371 μονάδων αίματος
Παρότι μικρό το διάστημα εφαρμογής του νέου συστήματος στην Αττική, ο απολογισμός είναι θετικός: δεν έχει σημειωθεί καμία έλλειψη, και υπάρχουν ήδη αποθέματα αιμοπεταλίων, κάτι που προηγουμένως σπάνια συνέβαινε. Από την επεξεργασία των 16.371 μονάδων αίματος, προέκυψαν ικανές ποσότητες ερυθρών αιμοσφαιρίων (10.130), πλάσματος (10.000) και αιμοπεταλίων (2.500).
«Τα συμπυκνωμένα ερυθρά αιμοσφαίρια τα χρειάζονται ασθενείς με προβλήματα αιματοκρίτη, τα αιμοπετάλια όσοι εμφανίζουν διαταραχές πήξης αίματος, πχ οι ογκολογικοί ασθενείς, και το πλάσμα κυρίως πολυτραυματίες, εγκαυματίες,γενικότερα ασθενείς σε ΜΕΘ. Μέχρι τώρα γινόταν ένας αγώνας δρόμου για την κάλυψη των αναγκών. Τον περασμένο Ιούνιο, ωστόσο, συγκεντρώσαμε όλες τις μονάδες αίματος από τις Αιμοδοσίες της Αττικής στο ΕΚΕΑ στους Θρακομακεδόνες και καταφέραμε όχι μόνο να καλύψουμε με το νέο σύστημα τις ανάγκες που προέκυψαν σε αιμοπετάλια, αλλά να μην έχουμε απώλειες, να μην αχρηστεύουμε παράγωγα αίματος» εξηγεί ο κ. Κατσίβελας.
Για να εφαρμοστεί το νέο σύστημα, το ΕΚΕΑ και οι Υπηρεσίες Αιμοδοσίας του ΕΣΥ κατέγραψαν όλη την κίνηση, εισροές και εκροές, των μονάδων αίματος ώστε το Υπουργείο Υγείας και το ΕΚΕΑ να αποκτήσουν μια πολύ καλή εικόνα των διαδρομών του αίματος (για παράδειγμα πότε λήγει το αίμα και τι γίνεται σε αυτή την περίπτωση). Η συγκεντροποίηση και η κεντρική επεξεργασία του αίματος από το ΕΚΕΑ, μετά το λεκανοπέδιο, θα επεκταθεί και στην υπόλοιπη χώρα, αρχής γενομένης από τη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο.
Σε ετήσια βάση θα συγκεντρώνονται περίπου 570.000 μονάδες από τις 95 Αιμοδοσίες της χώρας. Για τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες του το ΕΚΕΑ θα προχωρήσει και σε άλλες προσλήψεις ειδικών, όπως τεχνολόγων.
Η ψηφιακή λειτουργία του ΕΚΕΑ
Στο πλαίσιο αυτό και για τη βέλτιστη παρακολούθηση και διαχείριση των αιμοληψιών, προχωρά και η ενοποίηση όλων των συστημάτων αιμοδοσίας μέσω ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος. Το Θριάσιο και το Αρεταίειο αποτελούν τα δύο πρώτα νοσοκομεία που εντάχθηκαν στο ενιαίο πληροφοριακό σύστημα.
Στην πλήρη λειτουργία του το ψηφιακό σύστημα θα δίνει σε πραγματικό χρόνο την εικόνα για την κίνηση του αίματος. Θα φαίνονται σε πραγματικό χρόνο οι ποσότητες αίματος που συγκεντρώνονται, ενώ στο ΕΚΕΑ θα εγκατασταθεί και ένα δεύτερο σύστημα που θα προβλέπει τις μελλοντικές ανάγκες για αίμα ώστε να γίνεται καλύτερος καταμερισμός στα νοσοκομεία, ανάλογα με τις ανάγκες των ασθενών.
Το απόθεμα της χώρας ετησίως είναι περίπου 520.000 μονάδες αίματος. Ωστόσο, επειδή δεν αρκεί για να καλύψει τις ανάγκες των ασθενών, γίνεται εισαγωγή από τον Ελβετικό Ερυθρό Σταυρό. Τις μεγαλύτερες ανάγκες σε αίμα έχουν τα άτομα με μεσογειακή αναιμία. Πρόκειται για περισσότερους από 2.600 ασθενείς, οι οποίοι το 2023 χρησιμοποίησαν για τη θεραπεία τους περίπου 100.000 μονάδες αίματος.
Ειδικότερα, και σύμφωνα με την έκθεση του ΕΚΕΑ, το 2023 συγκεντρώθηκαν 550.974 μονάδες από την κοινωνία και 20.000 μονάδες παρελήφθησαν από τον Ελβετικό Ερυθρό Σταυρό αποκλειστικά για τους ασθενείς με μεσογειακή αναιμία. Από τις 550.974 μονάδες αίματος που συλλέχθηκαν, οι 378.904 μονάδες συγκεντρώθηκαν από εθελοντές αιμοδότες, δηλαδή 68,7% της συνολικής συλλογής αίματος. Το 2023 συγκεντρώθηκαν 30.162 μονάδες περισσότερες σε σχέση με το 2022, όταν το ποσοστό του εθελοντικού αίματος ήταν 65%.
Η αγωνία του Δεκαπενταύγουστου
Το καλοκαίρι όπως και οι γιορτινές περίοδοι του έτους προκαλούν σταθερά «πονοκέφαλο» στο ΕΚΕΑ, όπως και στις Υπηρεσίες Αιμοδοσίες των νοσοκομείων. Τα αποθέματα του αίματος χαμηλώνουν ανησυχητικά, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιόδους του έτους. Αποκορύφωμα της δυσκολίας στη διαχείριση των ασθενών με βάση τις διαθέσιμες μονάδες αίματος, είναι ο Δεκαπενταύγουστος.
Ενδεικτικά, αν τον Ιούνιο συλλέγονται κατά μέσο όρο 12.500 μονάδες αίματος, την εβδομάδα του Δεκαπενταύγουστου η ημερήσια συλλογή δεν ξεπερνά τις 4.500 μονάδες.
«Θα είναι κρίσιμος και ο εφετινός Αύγουστος, παρότι πλέον το σύστημα μας επιτρέπει μια συνολική διαχείριση. Οι διακοπές ανατρέπουν το πρόγραμμα των εθελοντών αιμοδοτών. Το ΕΚΕΑ ζητεί από τους αιμοδότες, νέους και παλαιότερους, να κάνουν τις διακοπές τους αλλά και να αναπληρώσουν την αιμοδοσία που θα γινόταν σε αυτό το διάστημα» καταλήγει ο πρόεδρος του ΕΚΕΑ.
Εθελοντική αιμοδοσία: Αυξήθηκε δυναμικά το 2023 – Το νησί με τους πιο πρόθυμους αιμοδότες
Μάριος Θεμιστοκλέους: Η κάθε αιμοδοσία σώζει ζωές
Αιμοδοσία: Οι ανάγκες της χώρας μας είναι διαρκείς, δεν επιτρέπεται εφησυχασμός
