* Γράφει ο κ. Θεόδωρος Αγοραστός, Καθηγητής Μαιευτικής – Γυναικολογίας του ΑΠΘ, πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας
Photo: William Faithful
Σύμφωνα και με την δήλωση του Γενικού Διευθυντή του Π.Ο.Υ. «είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Ιατρικής, που η παγκόσμια κοινότητα είναι σε θέση να εξαλείψει ένας καρκίνο, τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας!». Και αυτό, κυρίως χάρη στην ύπαρξη ενός εμβολίου κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), ο οποίος αποτελεί και τον σχεδόν αποκλειστικό αιτιολογικό παράγοντα καρκινογένεσης στον τράχηλο της μήτρας.
Η πιο συχνή σεξουαλικά μεταδιδόμενη πάθηση, δηλ. τα πρωκτογεννητικά κονδυλώματα), αλλά και μια σειρά καρκίνων (τραχήλου μήτρας, κόλπου, αιδοίου, πρωκτού, πέους, στοματοφάρυγγα, λάρυγγα) οφείλονται στην δράση του HPV και προκαλούνται από τη μόλυνση της εκάστοτε περιοχής με συγκεκριμένους τύπους του ιού. Μερικοί απ’ αυτούς (π.χ. 6,11,42) θεωρούνται «χαμηλού κινδύνου», διότι προκαλούν τα καλοήθη κονδυλώματα και θηλώματα, ενώ αντίθετα, περίπου 14 τύποι (16,18,31,33,35,39,45,51,52,56,58,59,66,68) αναφέρονται ως «υψηλού κινδύνου» (με πλέον επικίνδυνο τον τύπο 16), διότι μπορεί να προκαλέσουν προκαρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο στα αναφερθέντα όργανα.
Εδώ και 18 περίπου χρόνια υπάρχουν προφυλακτικά εμβόλια εναντίον της HPV μόλυνσης. Τα εμβόλια αυτά, και κυρίως το 9δύναμο HPV εμβόλιο (Gardasil-9®), προκαλώντας τη δημιουργία ειδικών αντισωμάτων, παρέχει υψηλή προστασία εναντίον των 7 πλέον καρκινογόνων HPV τύπων (16, 18, 31, 33, 45, 52, 58), υπεύθυνων για το ~90% των καρκίνων τραχήλου μήτρας, και των 2 πιο συχνών «χαμηλού κινδύνου» τύπων (6,11) υπεύθυνων για το ~90% των κονδυλωμάτων.
Από το 2008 ο HPV εμβολιασμός εντάχθηκε και στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της Ελλάδας και σήμερα συστήνεται:
- σε κορίτσια και αγόρια 9-18 ετών,
- σε γυναίκες και άνδρες ειδικών ομάδων υψηλού κινδύνου (< 45 ετών)
- σε γυναίκες με ιστορικό κωνοειδούς εκτομής του τραχήλου (< 45 ετών).
Συστήνεται ο εμβολιασμός ανεξαρτήτως φύλου για την προφύλαξη από όλους τους HPV-σχετιζόμενους καρκίνους, τόσο μέσω άμεσης προστασίας εκάστου ατόμου, όσο και μέσω της επιδιωκόμενης ανοσίας-αγέλης.
Ενήλικα άτομα (18-45 ετών), ανεξαρτήτως σεξουαλικών σχέσεων, μπορούν και πρέπει επίσης να κάνουν το HPV-εμβόλιο, διότι έτσι θα προστατευθούν – λιγότερο ή περισσότερο – από τον κίνδυνο εμφάνισης HPV-σχετιζόμενων παθήσεων, δεδομένου ότι:
Ένα άτομο χωρίς σεξουαλικές επαφές, εμβολιαζόμενο θα έχει την πλήρη προστασία που παρέχει το HPV εμβόλιο.
Ένα άτομο που έχει σεξουαλικές επαφές, εμβολιαζόμενο, πάλι θα έχει προστασία διότι
-
- δεν είναι απαραίτητο να έχει ήδη μολυνθεί από τον HPV,
- μπορεί να μολύνθηκε από κάποιο μη καρκινογόνο τύπο (οπότε το εμβόλιο θα την προστατεύσει από τους πλέον επικίνδυνους καρκινογόνους τύπους),
- μπορεί να μολύνθηκε από κάποιο καρκινογόνο τύπο εκτός αυτών, από τους οποίους προστατεύει το εμβόλιο (οπότε και πάλι το εμβόλιο θα την προστατεύσει από τους πλέον επικίνδυνους καρκινογόνους τύπους),
- μπορεί να μολύνθηκε από έναν από αυτούς τους καρκινογόνους τύπους που καλύπτει το εμβόλιο, οπότε κάνοντας το εμβόλιο: α) αφενός μεν θα προστατευθεί από τους υπόλοιπους, β) αφετέρου δε, εάν ο τύπος αυτός δεν έχει προκαλέσει αλλοίωση στον τράχηλο (που θα διαγνωσθεί και θα θεραπευθεί από τον ιατρό), σε μερικά χρόνια δεν θα ανιχνεύεται πλέον, αλλά το εμβολιασθέν άτομο δεν θα κινδυνεύει να ξαναμολυνθεί απ’ αυτόν, διότι θα έχει αντισώματα εναντίον του.
Σε κορίτσια και αγόρια ηλικίας 9-15 ετών το εμβόλιο χορηγείται σε 2 δόσεις, με μεσοδιάστημα 6 μηνών. Μετά τα 15 έτη χορηγούνται 3 δόσεις εμβολίου εντός 1 έτους. Τελευταία συζητείται και η πιθανότητα να αρκεί η χορήγηση μιας ή δύο δόσεων για όλες τις ηλικίες. Δεν γνωρίζουμε εάν θα είναι αναγκαία μια αναμνηστική δόση στο μέλλον, αλλά κάτι τέτοιο δεν φαίνεται πιθανό.
Καρκίνος τραχήλου μήτρας: Η θεραπεία που μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής κατά 30%
Καρκίνος τραχήλου μήτρας: «Κλειδί» ο εμβολιασμός των 15χρονων κοριτσιών για την εξάλειψη του ιού HPV
