Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο και ευρέως πλέον αποδεκτό ότι τα τελευταία χρόνια ο πλανήτης μας υφίσταται μια αλλαγή στο κλίμα, που κατά κύριο λόγο συνίσταται σε αύξηση της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, αύξηση της στάθμης των θαλασσών καθώς και των μέσων τιμών θερμοκρασίας. Η αλλαγή αυτή αποδίδεται σε ανθρώπινες παρεμβάσεις με κυριότερες την εκτεταμένη καύση υδρογονανθράκων και την αποψίλωση των δασών.
Υπολογίζεται ότι στις μέρες μας ζουν περίπου 500 εκατομμύρια άτομα με διαβήτη σε ολόκληρη τη Γη, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. Τα άτομα με διαβήτη, για διάφορους λόγους, θεωρούνται ως ιδιαιτέρως ευαίσθητα στα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκύπτουν όλο και συχνότερα λόγω της κλιματικής αλλαγής, κυρίως δε στις πολύ υψηλές θερμοκρασίες, τους καύσωνες δηλαδή, που πλήττουν τις Μεσογειακές χώρες, όπως η Ελλάδα. Οι βασικές αιτίες της ιδιαίτερης αυτής ευαισθησίας πρέπει να αναζητηθούν στη μεγαλύτερη δυσκολία προσαρμογής των ατόμων με διαβήτη στο θερμικό στρες αλλά και τη μεγάλη συχνότητα ύπαρξης συμπαρομαρτούντων παθήσεων, όπως τα καρδιοαγγειακά νοσήματα, η υπέρταση και η νεφρική ανεπάρκεια.
Ποια είναι όμως εκείνα τα πρακτικά προβλήματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και που πρέπει ο ασθενής με διαβήτη να γνωρίζει, έτσι ώστε να τα προλαμβάνει αλλά και να αντιμετωπίζει τις πιθανές επιπτώσεις τους;
• Αφυδάτωση και θερμοπληξία. Η έκθεση στην υπερβολική ζέστη μπορεί να προκαλέσει ευκολότερα αφυδάτωση στα άτομα με διαβήτη, ιδίως μάλιστα αν δεν έχουν καλή ρύθμιση του σακχάρου τους. Αυτό συμβαίνει επειδή το σάκχαρο, όταν είναι υψηλό στο αίμα (συνήθως πάνω από 180 mg%), αποβάλλεται στα ούρα, συμπαρασύροντας αρκετές ποσότητες νερού. Επιπρόσθετα όμως, κυρίως μερικά άτομα που έχουν αρκετά χρόνια διαβήτη με επιπλοκές, μπορεί να παρουσιάζουν κάποια διαταραχή στη θερμορρύθμιση (την ικανότητα δηλαδή που έχει ο οργανισμός να διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματος σταθερή), με αποτέλεσμα, όταν κάνει πολλή ζέστη, η θερμοκρασία του σώματος να ανεβαίνει υπερβολικά και να επέρχεται θερμοπληξία, μια κατάσταση πολύ επικίνδυνη. Η θερμοπληξία, που μπορεί φυσικά να εμφανιστεί και σε άτομα χωρίς διαβήτη, επέρχεται αρκετά ύπουλα με πυρετό (που σταδιακά γίνεται πολύ υψηλός και δεν πέφτει με αντιπυρετικά), έντονη αδυναμία, σταδιακή ελάττωση του επιπέδου συνείδησης και χαρακτηριστική μείωση μέχρις εξαλείψεως της εφίδρωσης. Για να προλαμβάνονται η αφυδάτωση και η θερμοπληξία, οι ασθενείς με διαβήτη θα πρέπει να αποφεύγουν την έκθεση σε υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες (περιορισμένες έξοδοι και σωματικές δραστηριότητες τις πολύ θερμές ώρες της ημέρας, χρήση κλιματιστικών, ελαφριά ρούχα), να καταναλώνουν άφθονα υγρά (όχι βέβαια αναψυκτικά με ζάχαρη ή οινοπνευματώδη) και οπωσδήποτε να διατηρούν πάντα ικανοποιητική ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Όσοι παίρνουν ινσουλίνη ή διουρητικά, καλό είναι να συνεννοούνται με τον γιατρό τους ώστε, αν χρειάζεται, να προσαρμόζουν τις δόσεις.
• Υπογλυκαιμία ή υπεργλυκαιμία. Η υπερβολική ζέστη, καθώς και η άσκηση σε ανάλογες συνθήκες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας, ιδιαίτερα σε άτομα που θεραπεύουν τον διαβήτη με ινσουλίνη. Από την άλλη πλευρά, σε συνθήκες υπερβολικού ψύχους, είναι δυνατόν η απορρόφηση της ινσουλίνης να καθυστερεί και να υπάρχει τάση προς υπεργλυκαιμία. Για την αποφυγή αυτών των προβλημάτων, συνιστάται, ειδικά σε ασθενείς που παίρνουν ινσουλίνη, η τακτική παρακολούθηση των τιμών του σακχάρου τους, είτε με φορητό μετρητή στο αίμα (με τρύπημα του δακτύλου), είτε, πολύ πιο εύκολα στις μέρες μας, με αισθητήρα συνεχούς καταγραφής. Ο τελευταίος είναι μια μικρή συσκευή που τοποθετεί το άτομο με διαβήτη στο δέρμα (συνήθως στο χέρι ή την κοιλιά) και μετράει συνεχώς το σάκχαρο. Παράλληλα με την τακτική παρακολούθηση του σακχάρου, οι ασθενείς πρέπει να φορούν τα κατάλληλα ρούχα για τις συνθήκες θερμοκρασίας του περιβάλλοντος και, αν χρειάζεται, να προσαρμόζουν τη θεραπεία τους, πάντα σε συνεννόηση με τον γιατρό τους.
• Προβλήματα με τα πόδια. Τα άτομα με διαβήτη που πάσχουν από επιπλοκές, όπως η νευροπάθεια, ή έχουν προβλήματα με την αιμάτωση στα πόδια λόγω αγγειοπάθειας, είναι επιρρεπή στο σύνδρομο του διαβητικού ποδιού, με εκδήλωση ελκών (πληγών) στα πόδια που επουλώνονται δύσκολα. Σε πολύ βαριές τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί (σπάνια ευτυχώς) ακόμα και ακρωτηριασμός. Σε συνθήκες ακραίων θερμοκρασιών η πιθανότητα τέτοιων επιπλοκών αυξάνεται, τόσο με το πολύ κρύο (λόγω επιδείνωσης της κυκλοφορίας του αίματος) όσο και με τη ζέστη (λόγω του ιδρώτα και της ευκολότερης ανάπτυξης μικροβίων). Τα βασικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την προστασία των ποδιών στις ακραίες θερμοκρασίες είναι οι καλές συνθήκες υγιεινής (καθαριότητα, απομάκρυνση υγρασίας), η χρήση κατάλληλων παπουτσιών, η εξασφάλιση σωστής θερμοκρασίας (κάλτσες τον χειμώνα και ελαφριά-δροσερά παπούτσια το καλοκαίρι) και η άμεση αναζήτηση ιατρικής βοήθειας εάν προκύψει κάποιο ζήτημα.
• Προβλήματα με τη φύλαξη της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι ευαίσθητο φάρμακο και πρέπει πάντα να φυλάσσεται στη σωστή θερμοκρασία. Ως γενικός κανόνας ισχύει ότι το διάλυμα που χρησιμοποιεί ο ασθενής (είτε βρίσκεται σε μπουκαλάκι είτε σε πένα) πρέπει να διατηρείται σε θερμοκρασία δωματίου, δηλαδή όχι μεγαλύτερη από 25 βαθμούς Κελσίου. Οι υπόλοιπες συσκευασίες (εκείνες δηλαδή που προορίζεται να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον) πρέπει να φυλάσσονται στο ψυγείο, σε απλή ψύξη. Για τη μεταφορά της ινσουλίνης σε συνθήκες μεγάλης ζέστης, πρέπει να χρησιμοποιούνται ειδικές συσκευασίες που διατηρούν σταθερή τη θερμοκρασία του περιεχομένου. Απαγορεύεται φυσικά η απευθείας έκθεση στον ήλιο. Σε υπερβολικό κρύο, όταν δηλαδή η θερμοκρασία είναι κοντά στο μηδέν ή κατώτερη, υπάρχει κίνδυνος να παγώσει το διάλυμα της ινσουλίνης. Αυτό μπορεί να προκύψει, για παράδειγμα αν αφεθεί το φάρμακο μέσα στο αυτοκίνητο το χειμώνα ή στον χώρο παραδιδόμενων αποσκευών του αεροπλάνου. Η παγωμένη ινσουλίνη είναι προφανώς αναποτελεσματική, για αυτό καταστάσεις όπως οι παραπάνω πρέπει να αποφεύγονται. Φαίνεται ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι πλέον μια μελλοντική απειλή αλλά μια πραγματικότητα. Τα άτομα με χρόνια νοσήματα, όπως ο διαβήτης, έχουν να αντιμετωπίσουν περισσότερες προκλήσεις και απειλές λόγω της μεταβολής του κλίματος. Η σωστή ενημέρωση αλλά και η συζήτηση με τις επιστημονικές ομάδες που παρακολουθούν τα άτομα αυτά, είναι καλό να γίνεται τακτικά ώστε να προλαμβάνονται οι όποιες επιπλοκές.
Διαβάστε επίσης:
Παίρνετε σεμαγλουτίδη; Οι απαραίτητες αλλαγές που πρέπει να κάνετε στη διατροφή σας
Διαβήτης: Τέσσερα πρόσωπα που ζουν με τη νόσο μιλούν για την εμπειρία τους
