Γράφει η Μαρία Θερμού, Δημοσιογράφος
Ποιος ΕΟΠΥΥ και ποιες ΤΟΜΥ; Πολύ παλαιότερα, στην αρχαία Ελλάδα συγκεκριμένα, που ούτε οι γνώσεις ούτε τα μέσα για την αντιμετώπιση των ασθενειών μπορούσαν να συγκριθούν με τα σημερινά, πολύ περισσότερο να υπάρχουν δομές για την εξυπηρέτηση των πολιτών, οι άρχοντες μιας πόλης φρόντιζαν για την ύπαρξη δημόσιων γιατρών.
Οι γιατροί προσλαμβάνονταν από την πολιτεία, από την οποία και πληρώνονταν για ένα μεγάλο διάστημα (συνήθως ένα έτος) κι είχαν την υποχρέωση να φροντίζουν για την υγεία των πολιτών χωρίς άλλη αμοιβή. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή από τους «Σφήκες» του Αριστοφάνη, όπου ο Λάμαχος μισολιπόθυμος στο έδαφος ζητάει έναν «δημόσιο χειρούργο» για να τον θεραπεύσει αλλά κι εκείνη από τους Αχαρνής με τον Δικαιόπολη να προτρέπει τον τυφλό και φτωχό αγρότη να επισκεφθεί έναν γιατρό της πόλης.
Ιδιαίτερα χρήσιμοι και σε περιπτώσεις επιδημιών, που ήταν συνήθεις στην αρχαιότητα –λέγεται μάλιστα ότι στο μεγάλο λοιμό της Αθήνας κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου είχε προσκληθεί ο Ιπποκράτης προκειμένου να δώσει τη συμβουλή του για την αντιμετώπισή του- οι δημόσιοι γιατροί είχαν κι άλλες υποχρεώσεις:
Να παρευρίσκονται στις δημόσιες εκδηλώσεις της πόλης, όπως θρησκευτικές εορτές και αθλητικούς αγώνες, προκειμένου να παράσχουν «πρώτες βοήθειες» σε τραυματισμένους αθλητές ή σε πολίτες που είχαν ανάγκη.
Επίσης να παρακολουθούν την στρατιωτική εκπαίδευση του σώματος των Εφήβων, οπότε ανήκαν στην ειδική κατηγορία των στρατιωτικών γιατρών, έχοντας ιδιαίτερα προνόμια, όπως την απαλλαγή από αγγαρείες αλλά και τη μη συμμετοχή τους στη μάχη.
«Yποκισθίδος χυλός» είναι η επιγραφή σ΄αυτό το πήλινο θραύσμα από ένα δοχείο (2ος-4ος αι. μ.Χ) που περιείχε φαρμακευτική ουσία για την αιμόσταση. Επαρχιακό Μουσείο Πάφου
Οι υψηλές αμοιβές και άλλες παροχές ήταν φυσικά το δέλεαρ για έναν γιατρό. Έτσι στην Κλασική εποχή ο μισθός του θα μπορούσε να είναι 500 δραχμές το χρόνο, αν και δύο αιώνες αργότερα ο Ασκληπιάδης από την Πέργη έπαιρνε 1.000 δραχμές από την πόλη Σελεύκεια. Επιπλέον τους παραχωρούνταν προνόμια, ατέλειες, ασυλίες, κτήσεις γης, πρωτοκαθεδρίες στα δημόσια γεγονότα κι όλα αυτά περνούσαν και στους απογόνους τους.
Κι επειδή καμιά φορά η πληρωμή τους γινόταν δυσβάσταχτη για την πόλη, οι πολίτες ίδρυαν συλλόγους και έκαναν εράνους συγκεντρώνοντας τα απαιτούμενα ποσά σε ένα κοινό ταμείο. Ως ένα είδος πρόδρομης ασφάλισης, όπως θα λέγαμε σήμερα. Μπορεί όμως και η ίδια η πόλη να επέβαλλε έκτακτο φόρο, το «ιατρικόν» για τα έξοδα του δημόσιου γιατρού. Άλλες φορές εξάλλου την αμοιβή των γιατρών, που κάλυπταν μεγάλες γιορτές και αγώνες, αναλάμβανε ένας χορηγός.
Μεγάλη περιουσία μπορούσαν έτσι να δημιουργήσουν μόνο οι καλοί γιατροί. Πώς αλλιώς ο γιατρός των Δελφών, ο Φίλιππος θα προσέφερε τον 3ο π.Χ. αιώνα στην γενέτειρά του τη Κω 4.000 δραχμές για να καλύψει τις στρατιωτικές δαπάνες της.
Και το «φακελάκι»; Δεν φαίνεται να υπήρχε. Εκτός κι αν ήταν το αντίτιμο κάποιων διευκολύνσεων. Όπως ας πούμε προς τον Γάϊο Στερτίνιο Ξενοφώντα από την Κω, που λέγεται, ότι βοήθησε την Αγριππίνα για να δηλητηριάσει τον Κλαύδιο και επέστρεψε στην πατρίδα του πάμπλουτος.
Ο γιατρός δεν πρέπει να ζητά από τον ασθενή του περισσότερα από τις δυνάμεις του και ιδιαίτερα δεν επιτρέπεται να εκμεταλλεύεται την αγωνία και το φόβο του έλεγε ο Ιπποκράτης. Στην εποχή του φαίνεται ότι τον άκουγαν.
Δισκία «Λημνίας γης», του χώματος με θεραπευτικές ιδιότητες , που εξορυσσόταν στην Λήμνο, με σφραγίδα εγκυρότητας, που απεικόνιζε την θεά Άρτεμη και μία αίγα
