Από την παγκόσμια ομάδα αναλυτών ανώτατης εκπαίδευσης της QS δημοσιεύθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2019, ο Πίνακας Κατάταξης Πανεπιστημίων σε επιμέρους θεματικές περιοχές και εξειδικευμένα επιστημονικά αντικείμενα.
Η συγκεκριμένη κατάταξη αξιολογεί τα Πανεπιστήμια σε πέντε (5) βασικές θεματικές περιοχές σπουδών και έρευνας, όπως προσδιορίζονται από τη μεθοδολογία της QS, (Τέχνες και Ανθρωπιστικές Επιστήμες, Επιστήμες της Ζωής και Ιατρικής, Φυσικές Επιστήμες, Κοινωνικές Επιστήμες και Διοίκηση, Μηχανική και Τεχνολογία) αλλά και σε 48 επιμέρους επιστημονικά πεδία -ειδικότητες που αποτελούν υποσύνολα των πέντε βασικών.
Για τη θεματική κατάταξη του 2019 τελικώς κατετάγησαν 1.122 Πανεπιστήμια από 153 χώρες σε 48 θεματικά αντικείμενα. Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα βασίζονται σε απαντήσεις 83.000 ακαδημαϊκών και 42.000 εργοδοτών, καθώς και στην ανάλυση επιστημονικών δημοσιεύσεων και βιβλιογραφικών παραπομπών από τη βιβλιομετρική βάση δεδομένων Scopus, απ’ όπου ελήφθησαν υπόψη δεδομένα πενταετίας. Σε κάθε πεδίο βασικό και εξειδικευμένο, ανακοινώνονται αποτελέσματα για τα 500 καλύτερα πανεπιστήμια παγκοσμίως.
Τα αποτελέσματα της φετινής κατάταξης ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το οποίο και φέτος βρίσκεται σε υψηλές θέσεις στις πέντε (5) βασικές θεματικές περιοχές, ενώ αξιολογήθηκε με υψηλή βαθμολογία και τοποθετήθηκε στο top 500 σε δώδεκα (12) επιμέρους επιστημονικά πεδία, έναντι έντεκα (11) το 2018. Παράλληλα αποτελεί πολύ μεγάλη διάκριση το γεγονός ότι στο επιμέρους επιστημονικό πεδίο της «Οδοντιατρικής», το ΕΚΠΑ κατατάσσεται για πρώτη φορά στην 44η θέση παγκοσμίως.
Στον πίνακα 1, αποτυπώνεται η θέση του ΕΚΠΑ για το 2019 στις πέντε βασικές θεματικές περιοχές. Αποτελεί σημαντική επιτυχία και αναγνώριση για το Ίδρυμα το γεγονός ότι το ΕΚΠΑ και στις πέντε θεματικές περιοχές βρίσκεται στα 500 καλύτερα Πανεπιστήμια παγκοσμίως. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα εμφανές αν γίνει σύγκριση με τα στοιχεία της αντίστοιχης κατάταξης του 2016 όπου το ΕΚΠΑ δεν είχε βαθμολογηθεί σε καμία θεματική περιοχή , ενώ το 2019 και στις πέντε (5). Η μη βαθμολόγηση το 2016 σημαίνει ότι η βαθμολογία των δεικτών οδηγούσε σε θέσεις από την 500η και κάτω για τις συγκεκριμένες θεματικές περιοχές.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πίνακα 1, το ΕΚΠΑ ανέβηκε σε δύο από τις πέντε θεματικές περιοχές, στις «Βιοεπιστήμες και Ιατρική» που κατέλαβε την 231η θέση παγκοσμίως, ανεβαίνοντας 10 θέσεις σε σχέση με την κατάταξη του 2018. Αξιοσημείωτη και η βελτίωση της θέσης του Ιδρύματος στην θεματική περιοχή «Τέχνες και Ανθρωπιστικές Επιστήμες», όπου για το 2019 καταλαμβάνει την 349η θέση στον κόσμο έχοντας ανέβει τριάντα δύο (32) θέσεις σε σχέση με την κατάταξη του 2017. Στις υπόλοιπες τρεις θεματικές περιοχές παρατηρείται μια πτώση σε σχέση με τα δεδομένα του 2018, όμως είναι ιδιαιτέρως σημαντικό ότι διατηρούν τη θέση τους στο top 500 για τρίτη συνεχόμενη χρονιά.
Οι διακρίσεις για το ΕΚΠΑ συνεχίζονται και στην αξιολόγηση των επιμέρους επιστημονικών πεδίων. Πιο συγκεκριμένα για το 2019 το ΕΚΠΑ βρίσκεται σε υψηλές θέσεις σε δώδεκα (12) επιμέρους επιστημονικά πεδία (δείτε Πίνακα 2). Στην αντίστοιχη κατάταξη του 2016, το ΕΚΠΑ εμφάνιζε μόλις έξι (6) ειδικότητες στις σαράντα οκτώ (48), ενώ το 2019 τις διπλασίασε.
Στον πίνακα 2 αποτυπώνεται η θέση του ΕΚΠΑ παγκοσμίως και στην Ελλάδα για τα δώδεκα (12) εξειδικευμένα επιστημονικά πεδία που συμπεριλαμβάνονται στην αξιολόγηση της QS. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει:
Στην 44η θέση στον κόσμο που καταλαμβάνει η «Οδοντιατρική»
Στη βελτίωση της θέσης της «Αρχαιολογίας», η οποία ανέβηκε στις θέσεις «101-150», από τις θέσεις «151-200» στην κατάταξη του 2018
Στην υψηλή θέση που καταλαμβάνει η «Φαρμακευτική» η οποία για το 2019 βρίσκεται στις θέσεις «101-150»
Στο γεγονός ότι η «Ιατρική» παραμένει σε υψηλή θέση στην παγκόσμια κατάταξη («251-300»).
Στα ότι ο Τομέας των Θετικών Επιστημών συμμετέχει με τρία επιστημονικά πεδία (Επιστήμες της Βιολογίας, Φυσική και Αστρονομία, Χημεία) στην κατάταξη των top 500 παγκοσμίως.
Στο ότι επιστημονικό αντικείμενο της «Νομικής» για 3η συνεχόμενη χρονιά βρίσκεται στις θέσεις «251-300».
Στη βελτίωση της θέσης του πεδίου «Επιστήμες των Υπολογιστών» που καταλαμβάνει τη θέση «201-250» έναντι της θέσης «251-300» το 2018.
Στα ότι ο Τομέας «Κοινωνικές Επιστήμες και Διοίκηση» είδε δύο εξειδικευμένα αντικείμενα (Λογιστική και Χρηματοοικονομικά, & Οικονομική των Επιχειρήσεων και Διοίκηση) για πρώτη φορά να κατατάσσονται στα 500 καλύτερα παγκοσμίως, μαζί και με το εξειδικευμένο αντικείμενο «Οικονομικά και Οικονομετρία», το οποίο για 3η συνεχόμενη χρονιά βρίσκεται στην εν λόγω κατάταξη καταλαμβάνοντας τη θέση «301-350»
Οι κατατάξεις της QS χρησιμοποιούν δεδομένα ειδικών γνωμοδοτών (peer reviews) που συλλέγονται από μεγάλο αριθμό ερευνητών, ακαδημαϊκών και εργοδοτών. Επίσης, λαμβάνουν υπόψη τον αριθμό τον αριθμό ετεροαναφορών αναφορών και την επιδραστικότητα του δημοσιευμένου έργου των καθηγητών και ερευνητών κάθε Σχολής ή Τμήματος. Πιο συγκεκριμένα βαθμολογούνται τέσσερα κριτήρια – δείκτες με διαφορετική βαρύτητα το καθένα. Τα κριτήρια αυτά είναι τα εξής:
1. Ακαδημαϊκή Φήμη. Η μέτρηση γίνεται μέσω έρευνας ερωτηματολογίου. Στο ερωτηματολόγιο χρησιμοποιούνται ακαδημαϊκοί διαφόρων ειδικοτήτων και ερωτούνται για τα κατά τη γνώμη τους 30 καλύτερα πανεπιστήμια στους τομείς εμπειρογνωμοσύνης τους, χωρίς να μπορούν να επιλέξουν το δικό τους. Μεταξύ 2014 και 2018 η QS συγκέντρωσε πάνω από 83.000 ερωτηματολόγια ακαδημαϊκών από όλο τον κόσμο. Το βάρος του συγκεκριμένου αυτού κριτηρίου στη συνολική βαθμολογία των βασικών και εξειδικευμένων αντικειμένων για το 2019 κυμαίνεται από 30 έως και 80%.
2. Φήμη μεταξύ των Εργοδοτών: Πρόκειται για ίδιου τύπου με την προηγούμενη έρευνα ερωτηματολογίων, μόνο που απευθύνεται σε δείγμα εργοδοτών των αποφοίτων των πανεπιστημίων. Πάνω από 42.000 ερωτηματολόγια εργοδοτών παγκοσμίως έχουν ληφθεί υπόψη μεταξύ των ετών 2014 και 2018. Τα ερωτηματολόγια αυτά δίνουν μια σημαντική εικόνα και πληροφορίες, όσον αφορά τις προσλήψεις αποφοίτων των Πανεπιστημίων. Στην έρευνα αυτή έχουν συμμετάσχει εργοδότες από όλους τους τομείς της Οικονομίας, και ανάμεσα τους εταιρίες όπως το Facebook, η Google, η Wells Fargo, η Bank of America κ.α Το βάρος του συγκεκριμένου αυτού κριτηρίου στη συνολική βαθμολογία των βασικών και εξειδικευμένων αντικειμένων για το 2019 κυμαίνεται από 10 έως και 30%.
3. Αριθμός ετερο-αναφορών ανά εργασία. Η QS χρησιμοποιεί τα δεδομένα της βάσης Scopus. Αθροίζεται ο συνολικός αριθμός ετερο-αναφορών σε εργασίες της τελευταίας πενταετίας που συνεγράφησαν από μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου πάνω στο συγκεκριμένο επιστημονικό τομέα και διαιρούνται με τον αντίστοιχο συνολικό αριθμό καθηγητών και ερευνητών. Το βάρος του συγκεκριμένου αυτού κριτηρίου στη συνολική βαθμολογία των βασικών και εξειδικευμένων αντικειμένων για το 2019 κυμαίνεται από 10 έως και 25%.
4. Ο δείκτης h-index είναι ένας τρόπος μέτρησης τόσο της παραγωγικότητας όσο και της επίδρασης του δημοσιευμένου έργου ενός επιστήμονα ή ερευνητή. Ο δείκτης βασίζεται στο σύνολο των πιο συχνά αναφερόμενων έργων του ακαδημαϊκού και στον αριθμό των παραπομπών που έλαβαν σε άλλες δημοσιεύσεις. Το βάρος του συγκεκριμένου αυτού κριτηρίου στη συνολική βαθμολογία των βασικών και εξειδικευμένων αντικειμένων για το 2019 κυμαίνεται από 5 έως και 25%.
Καθώς τόσο οι ερευνητικές διαδικασίες, όσο και η ερευνητική κουλτούρα και τα ποσοστά δημοσιεύσεων ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των ακαδημαϊκών κλάδων, η QS εφαρμόζει διαφορετική στάθμιση στη βαθμολογία των παραπάνω δεικτών ανάλογα με τη θεματική περιοχή και το επιμέρους εξειδικευμένο επιστημονικό αντικείμενο. Επί παραδείγματι, στην Ιατρική, όπου τα ποσοστά δημοσίευσης είναι πολύ υψηλά, οι αναφορές στην έρευνα και ο δείκτης h αντιπροσωπεύουν το 25% της συνολικής βαθμολογίας κάθε πανεπιστημίου. Από την άλλη πλευρά, σε περιοχές με πολύ χαμηλότερα ποσοστά δημοσίευσης, όπως αυτό της Ιστορίας, οι δείκτες που σχετίζονται με την έρευνα αντιπροσωπεύουν μόνο το 15% του συνολικού βαθμού κατάταξης. Επιπροσθέτως σε θεματικά πεδία όπως η Τέχνη και το Σχέδιο, όπου υπάρχουν πολύ λίγα δημοσιευμένα άρθρα, για να είναι στατιστικά σημαντική η κατάταξη, βασίζεται αποκλειστικά στις έρευνες εργοδοτών και ακαδημαϊκών.
Η κατάταξη της QS για τα βασικά και εξειδικευμένα επιστημονικά αντικείμενα επιβεβαιώνει το σημαντικό ακαδημαϊκό και ερευνητικό έργο που συντελείται διαχρονικά στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επιπροσθέτως αναδεικνύει την επίδραση της έρευνας που υλοποιείται στο Πανεπιστήμιο μας και την αποδοχή του διεθνώς τόσο από την αγορά εργασίας όσο και από την ακαδημαϊκή κοινότητα.
