Ο κρόκος Κοζάνης, ή αλλιώς ελληνική ζαφορά, θεωρείται ένας από τους καλύτερους ποιοτικά κρόκους σε όλο τον κόσμο.
Αν και εμπεριέχει μεταλλικά στοιχεία, ιχνοστοιχεία και μερικές βιταμίνες (κυρίως του συμπλέγματος Β καθώς και C), η εξαιρετική θέση του κρόκου Κοζάνης στη διατροφή και την υγεία μας σίγουρα δεν οφείλεται μόνο σε αυτά τα θρεπτικά συστατικά. Η κάπως πικρή και πικάντικη γεύση του οφείλεται στην ουσία πικροκίνη, το χαρακτηριστικό χρώμα τού το χαρίζει το υδατοδιαλυτό καροτενοειδές α-κροκίνη (μία από τις κροκίνες που συναντάμε στον κρόκο), ενώ για το ιδιαίτερο άρωμά του είναι υπεύθυνη σαφρανάλη.
Σύμφωνα με τις εργαστηριακές μελέτες, η σαφρανάλη επιδρά θετικά σε μια σειρά παραμέτρων του κεντρικού νευρικού συστήματος αλλά και του αναπνευστικού.
Η ζεαξανθίνη, το λυκοπένιο, τα α- και β-καροτένια είναι μερικά ακόμη από τα καροτενοειδή που κρύβονται στον κρόκο και μαζί με συγκεκριμένα φλαβονοειδή, τανίνες και ανθοκυανίνες, συνθέτουν το πολύτιμο αντιοξειδωτικό «ψηφιδωτό» του σαφράν, ονομασία με την οποία επίσης συναντάμε τον κρόκο.
Κρόκος και καρδιαγγειακό σύστημα
Μελέτες σε πειραματόζωα έχουν αποδείξει πως η κροκίνη, αλλά και στο σύνολό του ο κρόκος έχει υπολιπιδαιμικές επιδράσεις (μειώνει τη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια), μέσω κυρίως του μηχανισμού αναστολής της δραστηριότητας της παγκρεατικής λιπάσης. Το ένζυμο παγκρεατική λιπάση είναι υπεύθυνο για την απορρόφηση του λίπους μέσω της υδρόλυσής του. Η αναστολή παγκρεατικής λιπάσης έχει ως αποτέλεσμα τη χαμηλή απορρόφηση λιπιδίων.
Εκχυλίσματα που προκύπτουν από τον κρόκο έχει φανεί επίσης πως διαθέτουν αντιυπερτασικές ιδιότητες σε πειραματόζωα. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στις καρδιαγγειακές επιδράσεις του κρόκου σε ανθρώπους. Στη μείωση της οξείδωσης των λιποπρωτεϊνών στους ανθρώπους, σημαντική επίδραση είχαν 50 mg κρόκου διαλυμένα σε 100 ml γάλακτος, δύο φορές την ημέρα.
Φυσικό αντικαταθλιπτικό
Μελέτες σε πειραματόζωα αλλά και σε ανθρώπους παρουσιάζουν τον κρόκο Κοζάνης ως ένα «όπλο» κατά της κατάθλιψης.
Από το 2004 και μετά, αρκετές επιστημονικές μελέτες έχουν διεξαχθεί σε ανθρώπους σε μία προσπάθεια να δείξουν αν ο κρόκος, πότε ως εκχύλισμα στίγματος και πότε ως εκχύλισμα πετάλου (που έχει και πολύ μικρότερο κόστος) σε ποσότητα 30 mg καθημερινά μπορεί να λειτουργήσει θετικά σε περιπτώσεις κατάθλιψης, συγκρινόμενος είτε με ψευδοφάρμακο (placebo) είτε με κάποιο αντικαταθλιπτικό φάρμακο (λ.χ. φλουοξετίνη ή ιμιπραμίνη).
Τα αποτελέσματα ήταν όντως εντυπωσιακά. Ο κρόκος, στις συγκεκριμένες μορφές που ελέγχθηκε, υπερτερεί σαφώς του ψευδοφαρμάκου, ενώ παρουσιάζει επιδράσεις ανάλογες των γνωστών αντικαταθλιπτικών φαρμακευτικών ουσιών με τις οποίες συγκρίθηκε, χωρίς παράλληλα να εμφανίζει τις παρενέργειες των ουσιών αυτών.
Αντικαρκινική δράση
Οι μελέτες που έχουν γίνει σχετικά με την αντικαρκινική δράση του σαφράν, αν και ιδιαίτερα ελπιδοφόρες αφορούν προς το παρόν κυτταρικές σειρές καρκινικών κυττάρων ήπατος, προστάτη και παχέος εντέρου, ή πειραματόζωα. Παράλληλα όταν έρευνες αναφέρονται στην αντικαρκινική επίδραση της κροκίνης σε καρκινικά κύτταρα στο εργαστήριο, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι κροκίνες γενικά δεν απορροφώνται από τον γαστρεντερικό σωλήνα, αλλά υδρολύονται σε κροκετίνη, η οποία τελικά απορροφάται. Ίσως λοιπόν, για τον άνθρωπο να ενδιαφέρουν περισσότερο οι αντικαρκινικές δράσεις της κροκετίνης παρά της κροκίνης.
Κρόκος και νόσος Αλτσχάιμερ
Στο πεδίο διερεύνησης των επιδράσεων του κρόκου κατά της νόσου Αλτσχάιμερ, τα δεδομένα είναι πράγματι εντυπωσιακά. Δύο μελέτες που έγιναν σε πάσχοντες από νόσο Αλτσχάιμερ, ήπιας έως μέτριας σοβαρότητας, οι οποίοι έλαβαν, για 16 και 22 εβδομάδες αντίστοιχα, σκεύασμα με εκχύλισμα κρόκου (30 mg/ημέρα), έδειξαν σαφή αποτελεσματικότητα του σκευάσματος έναντι της νόσου, τόσο όταν αυτό συγκρίθηκε με ψευδοφάρμακο (placebo) όσο και όταν συγκρίθηκε με φαρμακευτική ουσία (δονεπεζίλη), η οποία χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της νόσου Αλτσχάιμερ.
Η εξήγηση πίσω από αυτά τα αποτελέσματα φαίνεται να βρίσκεται στην ανασταλτική δράση συστατικών του κρόκου:
α) στη συγκέντρωση και εναπόθεση β-αμυλοειδούς (πρωτεΐνη, η συσσώρευση της οποίας θεωρείται βασικός ένοχος για την εμφάνιση της νόσου) στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
β) στο ένζυμο ακετυλοχολενεστεράση. Αναστέλλονας το ένζυμο αυτό, εμποδίζεται η διάσπαση της ακετυλοχολίνης. Η ακετυλοχολίνη θεωρείται υπεύθυνη για τις γνωστικές λειτουργίες και, επομένως, διατηρώντας τη σε ικανοποιητικά επίπεδα, αναστέλλουμε τη φθίνουσα πορεία της μνήμης.
Πηγή: Γνωρίστε τα ελληνικά super foods – Κωνσταντίνος Ξένος – Αστερία Σταματάκη, Εκδόσεις Διόπτρα
