Στις 30 Ιουνίου 1860, έλαβε χώρα στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Οξφόρδης ένα ιστορικό όπως θα αποδεικνυόταν debate μεταξύ του δαρβινισμού και του δημιουργισμού -ο Θεός δημιουργός των πάντων-, μια σύγκρουση μεταξύ της θεωρίας της εξέλιξης και τον Thomas Huxley από τη μια, βιολόγο και ένθερμο υπερασπιστή της «Καταγωγής των ειδών» του Καρόλου Δαρβίνου, της Βίβλου και του Samuel Wilberforce από την άλλη, επίσκοπο της Οξφόρδης και υποστηρικτή της σχολαστικής ερμηνείας της Αγίας Γραφής (βιβλικισμός).
Σύμφωνα με την επίσημη σελίδα που αφιερώνεται στην Παγκόσμια Ημέρα για τον Δαρβίνο, η δημόσια συζήτηση αναδείχθηκε σε ιστορικό ορόσημο για δύο λόγους: αποτέλεσε αφενός την πρώτη δημόσια απόρριψη του δημιουργισμού, κατέλειψε αφετέρου μια αξιομνημόνευτη φράση του Huxley υπέρ της διανοητικής εντιμότητας, όταν αντέτεινε στον Wilberforce ότι προτιμούσε να είναι απόγονος ενός πιθήκου αντί κάποιου που χρησιμοποιεί τη νοημοσύνη του για να ξεγελάσει και να επιτεθεί στην επιστήμη.
Σήμερα, 63 χρόνια μετά, πολλά έχουν αλλάξει και η στάση μας απέναντι στην αρχή του ανθρώπου, αν είμαστε απόγονοι των πιθήκων ή των πρωτόπλαστων, υπάγεται μαζί με άλλες θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις στις ειδικές κατηγορίες προσωπικών δεδομένων που προστατεύονται σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Σύμφωνα με αυτήν, «απαγορεύεται η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αποκαλύπτουν τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, τα πολιτικά φρονήματα, τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις ή τη συμμετοχή σε συνδικαλιστική οργάνωση, καθώς και η επεξεργασία γενετικών δεδομένων, βιομετρικών δεδομένων με σκοπό την αδιαμφισβήτητη ταυτοποίηση προσώπου, δεδομένων που αφορούν την υγεία ή δεδομένων που αφορούν τη σεξουαλική ζωή φυσικού προσώπου ή τον γενετήσιο προσανατολισμό».
Δικαίωμα στη συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων αποκτούν και οι ασφαλιστικές εταιρείες μόνο μέσα από τη ρητή συγκατάθεση που δίνει ο υποψήφιος προς ασφάλιση ώστε να προχωρήσουν στη σύναψη συμβολαίου. Στους όρους προγραμμάτων υγείας και ζωής διευκρινίζονται ο σκοπός και οι μέθοδοι συλλογής και επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων καθώς και οι αποδέκτες στους οποίους μπορεί να κοινοποιηθούν. Καθώς αναφέρουν, πρόκειται για δεδομένα όπως τα στοιχεία ταυτοποίησης, επικοινωνίας, πληρωμής και ασφάλισης (π.χ. όνομα, επώνυμο, διεύθυνση κατοικίας και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ημερομηνία γέννησης, φύλο, επάγγελμα, αριθμό ταυτότητας και φορολογικού μητρώου, αριθμό μητρώου κοινωνικής ασφάλισης/ΑΜΚΑ, τηλέφωνα, αριθμό τραπεζικού λογαριασμού κ.α.) που είναι απαραίτητα για τη σύναψη και διαχείριση του ασφαλιστικού συμβολαίου.
Γίνεται αναφορά εντούτοις και στα ειδικής κατηγορίας δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και ποια περιλαμβάνονται σε αυτά σύμφωνα με τον νόμο, με το συμβόλαιο να διευκρινίζει ότι η συλλογή και επεξεργασία αφορά και τέτοιου τύπου δεδομένα «όπως για παράδειγμα σε πληροφορίες σχετικές με την υγεία, π.χ. φυσική κατάσταση, ιατρικό ιστορικό, τυχόν ανικανότητες και αναπηρίες, θεραπείες με φάρμακα κ.α».. Συνεπώς, η συγκατάθεση αφορά όλα τα ειδικά προσωπικά δεδομένα πλην όσων αναφέρονται «για παράδειγμα». Μπορεί αυτό να επηρεάσει την ασφάλιση;
Επέλευση/επίταση ασφαλιστικού κινδύνου λόγω πεποιθήσεων
Η αρχή της ίσης μεταχείρισης εξασφαλίζει σε όλα τα άτομα ίση και δίκαιη δυνατότητα πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών. Μια ασφαλιστική εταιρεία βάσει νόμου δεν μπορεί να αρνηθεί την παροχή ασφάλισης επί τη βάσει πολιτικών φρονημάτων ή θρησκεύματος. Όπως όμως η ιδιωτικότητα του ασφαλισμένου έρχεται σε σύγκρουση με την ανάγκης της εταιρείας για πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα, έτσι μπορεί να υπάρχει διαπάλη μεταξύ πεποιθήσεων του ασφαλισμένου και υποχρέωσης της ασφαλιστικής εταιρείας στην αποζημίωση.
Το παραπάνω μπορεί να γίνει κατανοητό μέσα από συγκεκριμένα άρθρα του ασφαλιστικού Νόμου 2496/97 που ορίζουν τα ασφαλιστικά βάρη, κανόνες συμπεριφοράς δηλαδή που αν δεν τηρούνται επιφέρουν δυσμενείς συνέπειες για τον λήπτη της ασφάλισης. Το άρθρο 4 για την επίταση του κινδύνου εστιάζει στο δικαίωμα του ασφαλιστή να διατηρεί την ισορροπία μεταξύ του ύψους ασφαλίστρων και της ασφαλιζόμενης περίπτωσης και τον προφυλάσσει από τον ηθικό κίνδυνο και τον κίνδυνο αντεπιλογής. Διαβάστε σχετικά εδώ.
Μπορεί να εντοπίσει κανείς στην περίοδο της πανδημίας COVID-19 περιπτώσεις που οι ασφαλισμένοι αύξησαν ή προκάλεσαν τον ασφαλιστικό κίνδυνο, με αρκετά παραδείγματα να έρχονται από τις ΗΠΑ όπου εργαζόμενοι που αρνούνταν να εμβολιαστούν έναντι του κορωνοϊού μπορούσαν να αναμένουν υψηλότερα ασφάλιστρα υγείας είτε, σε περίπτωση θανάτου από τη λοίμωξη, οι οικογένειές τους ως δικαιούχοι να μην λάβουν το σχετικό ασφαλιζόμενο κεφάλαιο.
«Η Υγεία είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Κατοχυρώνεται σε Σύμφωνα και Συμβάσεις των Διεθνών Οργανισμών, στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Σύνταγμα της Ελλάδας και στην Ελληνική νομοθεσία» διαβάζουμε στη σελίδα του Υπουργείου Υγείας σχετικά με τα Δικαιώματα Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας, στους οποίους αναγνωρίζεται επιπλέον «το δικαίωμα του σεβασμού και της αναγνωρίσεως των θρησκευτικών και ιδεολογικών του πεποιθήσεων». Τι συμβαίνει όταν τα δύο αυτά δικαιώματα συγκρούονται;
Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση δημοσιεύεται στο Ελληνικό Περιοδικό της Νοσηλευτικής Επιστήμης, για τις περιπτώσεις που το δικαίωµα της αυτοδιάθεσης και ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας καθώς και η θρησκευτική ελευθερία των χρηστών υγείας αντιβαίνει στο ιατρικό λειτούργηµα, το ασυµβίβαστο µε κάθε πράξη που ενδεχοµένως επιφέρει το θάνατο του ασθενούς, όπως σε απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις (π.χ. σοβαρή αναιµία ή µεγάλες χειρουργικές επεµβάσεις) και την άρνηση της µετάγγισης αίµατος λόγω θρησκευτικής πίστης π.χ. Μάρτυρες του Ιεχωβά. «Αν και για τους επαγγελµατίες υγείας το δικαίωµα της θρησκευτικής επιλογής συγκεκριµένων οµάδων χρηστών υγείας για άρνηση λήψης αίµατος υπερβαίνει την αξία της ανθρώπινης ζωής και συγκρούεται µε το καθήκον αλλά και τη συνείδησή τους, οφείλουν, υπό συγκεκριµένες προϋποθέσεις, να σεβαστούν την προσωπική απόφαση του ασθενούς», καταλήγουν οι ερευνήτριες.
Πρόκειται εντούτοις για ένα θέμα με νομικές, ηθικές και πρακτικές προεκτάσεις:
«Ενδεχόμενη άρνηση ενός προσώπου να εμβολιαστεί ή ενός ασθενούς να υποβληθεί σε μια θεραπεία που κατά τη γνώμη του προσβάλλει την συνταγματικώς κατοχυρωμένη θρησκευτική του ελευθερία, θα πρέπει να γίνεται σεβαστή ως προσωπική του επιλογή. Ακόμη και αν η επιλογή του αυτή οδηγήσει σε βλάβη της υγείας του (ή ενδεχομένως και σε θάνατό του), παραμένει προσωπική επιλογή. Ωστόσο, τα πράγματα αλλάζουν αν από τη στάση του αυτή επηρεάζονται έννομες σχέσεις του προσώπου με τρίτους» εξηγεί στο ygeiamou η νομικός Αναστασία Ρήγα, επισημαίνοντας ότι «δεν αποκλείεται η ασφαλιστική εταιρεία που καλύπτει δυνάμει συμβάσεως τον ασφαλισμένο “αρνητή” να επικαλεστεί το “οικείο πταίσμα του θύματος” (άρθρο 300 του Αστικού Κώδικα), σύμφωνα με το οποίο η αποζημίωση αποκλείεται ή περιορίζεται αν το θύμα συνετέλεσε στη ζημιά ή στην έκταση της. Το ζήτημα είναι περίπλοκο και είναι βέβαιον ότι θα απασχολήσει τα Ελληνικά Δικαστήρια. Προϋπόθεση πάντως, μεταξύ άλλων, είναι να αποδεικνύεται η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της άρνησης της ιατρικής πράξης και της βλάβης/θανάτου».
Διαβάστε επίσης:
Τα προσωπικά δεδομένα που πρέπει να αποκαλύψετε για να ασφαλιστείτε
Οπαδική βία: Πώς και γιατί «ακυρώνει» την ασφαλιστική κάλυψη
James Bond: Μία πρόκληση για τις ασφαλιστικές – Τι να προσέχουν όσοι ζουν στα άκρα
