Η ειλικρίνεια δίνει έξτρα πόντους και κύρος σε όσους τη φέρουν, από τους φίλους και την οικογένεια έως τους πολιτικούς και τους επιστήμονες, αφού θεωρείται από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά μιας προσωπικότητας. Πολύ περισσότερο δε, η ειλικρίνεια θα αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι και θεμέλιο μιας συντροφικής σχέσης. Φαίνεται όμως πως κάποιους τους δυσκολεύει…
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Current Opinion in Psychology, οι άνδρες θα καταφύγουν στην απάτη και την ανειλικρίνεια ευκολότερα από τις γυναίκες. Το γιατί συμβαίνει αυτό επιχειρεί να απαντήσει σε άρθρο του ο ψυχολόγος Arash Emamzadeh, απόφοιτος τους Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας στον Καναδά.
Τα αίτια και οι συνέπειες
Γιατί αποφεύγει κανείς την ειλικρίνεια; Ερωτήματα όπως αυτό θα πρέπει να λάβουν απαντήσεις πριν τη διερεύνηση της επιρρέπειας του ενός φύλου στο ψέμα, σημειώνει ο κ. Emamzadeh, καθώς η εξαπάτηση μπορεί να εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς, να λειτουργεί προφυλακτικά για την υπόληψη του ατόμου είτε να γίνεται μέσο απόδρασης από μια δύσκολη θέση κ.ο.κ.. Έπειτα, ποιος μπορεί με βεβαιότητα να κατηγορήσει τον άλλον ότι ψεύδεται όταν ακόμα και ανιχνευτές ψεύδους δεν μπορούν να δώσουν 100% ακριβείς απαντήσεις;
Η πολυπλοκότητα του ζητήματος ακόμη δεν περιορίζεται στα κίνητρα της «ανέντιμης» συμπεριφοράς. Οι συνέπειές της μπορεί να έχουν αρνητικό ή θετικό αντίκτυπο τόσο σε όσους αρνήθηκαν τον δρόμο της αρετής όσο και σε όσους εξαπατήθηκαν. Για να κατανοήσουμε τι σημαίνει αυτό, σημειώνει ο κ. Emamzadeh, αρκεί να αναλογιστούμε τα αποτελέσματα που θα είχε η υιοθέτηση τέτοιων πρακτικών εξαπάτησης για έναν επαγγελματία, ο οποίος θα μπορούσε μεν να ανέβει στην κοινωνικοοικονομική κλίμακα, με βαρύ αντίτιμο δε για τη σωματική και ψυχική του υγεία: μεγαλύτερη κοινωνική αποσύνδεση και αίσθημα μοναξιάς, αυξημένη αρτηριακή πίεση και καρδιακό ρυθμό και υψηλότερη αντιδραστικότητα κορτιζόλης.
Περνώντας έτσι στην έμφυλη διάσταση της ανειλικρίνειας, πέρα από την πλειοψηφία των ερευνών που δείχνουν ότι οι γυναίκες είναι πιο ειλικρινείς, ειδικές μελέτες έχουν φωτίσει συγκεκριμένες πτυχές του ζητήματος, αποκαλύπτοντας μεταξύ άλλων ότι οι:
- οι άνδρες είναι πιο επιρρεπείς τόσο σε ψέματα με εγωιστικά κίνητρα (black lies) όσο και αθώα ψεματάκια με αλτρουιστικό υπόβαθρο (white lies), σύμφωνα με ανασκόπηση άνω των 8.700 παρατηρήσεων (Judgment and Decision Making)
- οι άνδρες οικονομικοί διευθυντές είναι πιθανότερο να δώσουν παραποιημένες οικονομικές καταστάσεις σε σχέση με τις γυναίκες
- οι άνδρες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να προβούν σε πράξεις ακαδημαϊκής απάτης (π.χ. λογοκλοπή, αγορασμένες ακαδημαϊκές εργασίες κ.α.)
- οι άνδρες τρέφουν συχνότερα αυταπάτες σχετικά με την αξία τους, θεωρώντας πως είναι ανώτεροι και αξίζουν ειδική μεταχείριση.
Το τελευταίο, αναφέρει ο κ. Emamzadeh, πηγάζει από μια πτυχή του ναρκισσισμού που χαρακτηρίζεται από τάσεις κατάχρησης και εκμετάλλευσης και συνδέεται με δυσπροσαρμοστικές και τοξικές συμπεριφορές όπως η συναισθηματική χειραγώγηση (π.χ. gaslighting), η επιθετικότητα, η παρενόχληση και η άρνηση συγχώρεσης.
Πού οφείλονται οι έμφυλες διαφορές
Photo: Shutterstock
Γιατί άνδρες και γυναίκες έχουν διαφορετική στάση απέναντι στην ανεντιμότητα; Για να απαντήσει στο ερώτημα ο κ. Emamzadeh, επικαλείται την εξελικτική, πολιτισμική και ψυχολογική θεωρία.
1. Φταίει η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους
Βάσει των εξελικτικών θεωριών, θα πρέπει να ληφθεί η σημασία που είχε για το κάθε φύλο η ανεντιμότητα στις διαδικασίες σεξουαλικής και φυσικής επιλογής. Συγκεκριμένα, οι άνδρες που κατάφερναν να παραπλανούν τις γυναίκες -με σκοπό την προσωρινή εξασφάλιση δυνατότητας για ερωτική συνεύρεση- είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναπαραχθούν. Με άλλα λόγια, στα αρχαία περιβάλλοντα, η εξαπάτηση είχε μικρότερο κόστος και μεγαλύτερες αποδόσεις για τους άνδρες από ό,τι για τις γυναίκες.
2. Φταίει το πολιτισμικό υπόβαθρο
Εν προκειμένω, οι εξηγήσεις μπορούν να αναζητηθούν στην κοινωνική κατασκευή των ρόλων και κατ’ επέκταση του καταμερισμού της εργασίας, από την οποία μπορεί να καταδειχθεί γιατί οι άνδρες επιδεικνύουν περισσότερο παραπλανητικές συμπεριφορές. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, το είδος της εργασίας μπορεί συχνά να αμβλύνει τις διαφορές στην εξαπάτηση και την ανήθικη συμπεριφορά και, έτσι, μεταξύ των πολιτικών και των δικηγόρων όπου η εξαπάτηση συγκαταλέγεται στα προσόντα, άνδρες και γυναίκες παρουσιάζουν την ίδια δεινότητα στο ψεύδος.
3. Φταίνε ψυχολογικοί παράγοντες
Πλάι στην επιρροή της εξέλιξης και της κοινωνίας, ο ειδικός προσθέτει αυτή που ασκούν διάφοροι ψυχολογικοί παράγοντες και κυρίως όσοι εμπλέκονται με τη διαδικασία της αυτορρύθμισης, της ικανότητας δηλαδή να παρακολουθούμε, κατανοούμε, αποκρινόμαστε και διαχειριζόμαστε συναισθήματα όπως η απογοήτευση, ο ενθουσιασμός ή ο θυμός και καταστάσεις σύμφωνα με τα προσωπικά μας πρότυπα και στόχους.
Οι άνδρες είναι πιο ανταγωνιστικοί από τις γυναίκες, στοιχείο που σχετίζεται με εντονότερες τάσεις για πράξεις εξαπάτησης. Όπως έδειξε πρόσφατη μελέτη, το αίσθημα ανταγωνιστικότητας ή ενσυναίσθησης προς τους συνομιλητές σε μια διαπραγμάτευση μετριάζει τις έμφυλες διαφορές ως προς τη χρήση ψεμάτων. Επιπλέον, οι γυναίκες έχουν συνήθως ισχυρότερες ηθικές ταυτότητες και, όταν η συμπεριφοράς τους απάδει του αξιακού τους συστήματος, είναι πιθανότερο να βιώσουν ενοχές και να αισθανθούν υπεύθυνες για τις επιπτώσεις στους άλλους.
Διαβάστε επίσης:
Άνδρες – Γυναίκες: Έχουν τελικά διαφορές στον εγκέφαλό τους;
Ο εγκέφαλος των γυναικών νεότερος από ό,τι των ανδρών ίδιας ηλικίας
Ποιοι έχουν τις λιγότερες αναστολές και τους περισσότερους συντρόφους
