Ελένη Γκόγκα: «50% μείωση της υποτροπής με το εμβόλιο κατά του μελανώματος»

Για μια νέα μορφή εμβολίων, τα θεραπευτικά εμβόλια κατά του καρκίνου έκανε λόγο η Ελένη Γκόγκα, Καθηγήτρια Παθολογίας – Ογκολογίας ΕΚΠΑ, στο πλαίσιο της παρουσίας της στην ημερίδα του ygeiamou.gr, «Εμβολιασμός: Στρατηγικός πυλώνας για τη δημόσια υγεία».

Κάνοντας μια αναδρομή, η κα Γκόγκα θύμισε ότι η προσπάθεια δημιουργίας εμβολίων κατά του καρκίνου έχει ξεκινήσει πριν από περίπου 130 χρόνια, όταν ο William B. Coley επιχείρησε να θεραπεύσει έναν ασθενή με νεοπλασία μέσω τοξινών.

Μέχρι τη δεκαετία του 1960, η αντιμετώπιση του καρκίνου αποτελούσε καθαρά ζήτημα των ειδικοτήτων της χειρουργικής και της ειδικότητας της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας. Ανάμεσα στις προσπάθειες του Coley και το 2017, οπότε εμφανίστηκαν τα πρώτα mRNA εμβόλια, έγιναν πολλές εμβολιαστικές προσπάθειες. Το mRNA εμβόλιο που εγκρίθηκε χρησιμοποιήθηκε στη μάχη κατά του κορωνοϊού, αν και, έως τότε, είχαν γίνει πολλές προσπάθειες ανάπτυξης ενός τέτοιου εμβολίου για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Η επιστημονική κοινότητα είχε αναγνωρίσει ότι υπάρχουν καρκινικά αντιγόνα που μπορούν να αξιοποιηθούν στη δημιουργία εμβολίων κατά του καρκίνου.

«Η μεγαλύτερη πρόκληση σε αυτό ήταν η ανίχνευση αυτών των αντιγόνων σε φυσιολογικούς ιστούς. Χρειάστηκε να βρούμε ποια αντιγόνα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στα θεραπευτικά εμβόλια. Κατά καιρούς, έχουμε χρησιμοποιήσει -και αποτύχει- αντιγόνα που υπάρχουν τόσο στα καρκινικά κύτταρα, όσο και στον ίδιο τον ασθενή, αλλά και πρωτεΐνες που παράγονται είτε από φυσιολογικά, είτε από καρκινικά κύτταρα, καθώς και από κύτταρα που έχουν μολυνθεί από ιούς για να δημιουργήσουμε ένα εμβόλιο κατά του καρκίνου», ανέφερε η κα. Γκόγκα.

Εξήγησε, επιπλέον, ότι: «για να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, τα εμβόλια πρέπει να έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: Να είναι εξατομικευμένα, να εστιάζουν στα καρκινικά κύτταρα, να παρουσιάζουν υψηλή συνάφεια με τον οργανισμό, ώστε να συνδέονται με τα Τ-λεμφοκύτταρα και να μην απορρίπτονται από τον οργανισμό και να αποτελούνται από αντιγόνα που εντοπίζονται στην πλειονότητα των ασθενών».

Το πρώτο θεραπευτικό εμβόλιο, που βρίσκεται στο στάδιο των κλινικών μελετών, αφορά στο μελάνωμα. Ο Jeffrey Weber ήταν ο άνθρωπος που πρωτοστάτησε στη χορήγηση εξατομικευμένης θεραπείας αντιγόνων σε ασθενείς με μελάνωμα υψηλού κινδύνου για υποτροπή.

«Σε μια παγκόσμια μελέτη, 107 ασθενείς -εκ των οποίων 36 από το Λαϊκό Νοσοκομείο (η Ελλάδα στην 6η θέση παγκοσμίως στον αριθμό των ασθενών που συμπεριλήφθηκαν)- έλαβαν το εμβόλιο μαζί με ανοσοθεραπεία, με στόχο τη μείωση της πιθανότητας υποτροπής», αποκάλυψε η κα Γκόγκα. «Πετύχαμε μείωση των υποτροπών κατά 50%. Παρ’ όλα αυτά, όμως, το υπόλοιπο 50% των ασθενών υποτροπιάζει και καταλήγει», συμπλήρωσε.

«Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι τα θεραπευτικά εμβόλια απευθύνονται σε ασθενείς που έχουν ήδη διαγνωστεί με καρκίνο και διατρέχουν υψηλό κίνδυνο υποτροπής», διευκρίνισε η κα Γκόγκα. «Είναι σημαντικό τα αντιγόνα μην καταστρέφονται πριν εισχωρήσουν στο κύτταρο και απελευθερώσουν αντισώματα».

Το εν λόγω εμβόλιο βρίσκεται ακόμη στο στάδιο των μελετών. «Στόχος είναι τα εμβόλια να είναι εξατομικευμένα. Αν εγκριθούν, θα πρέπει να αξιολογηθούν με βάση τη σχέση κόστους – οφέλους. Λόγω της εξατομικευμένης φύσης του, αντιλαμβάνεστε ότι η διαδικασία παραγωγής του είναι αρκετά δύσκολη».

Κλείνοντας, η κα Γκόγκα αποκάλυψε ότι σχεδιάζονται εμβόλια και για άλλους τύπους καρκίνου. Ήδη στην Ελλάδα βρίσκονται σε εξέλιξη 2 κλινικές μελέτες σε ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα.