«Καληνύχτα και όνειρα γλυκά». Θεωρείται μια από τις πιο ευχάριστες ευχές για έναν άνθρωπο, αλλά η εκπλήρωσή της δεν είναι εύκολη υπόθεση στις μέρες μας. Αν και όλοι έχουν ανάγκη να παραδοθούν με ανακούφιση στην αγκαλιά του Μορφέα τη νύχτα, η διαδικασία του ύπνου ταλαιπωρεί μια μεγάλη μερίδα ατόμων, με εμφανείς τις επιπτώσεις στην ποιότητα της ζωής τους. Για όλα αυτά επισκεφτήκαμε το Σισμανόγλειο Νοσοκομείο, όπου μιλήσαμε με τη Διευθύντρια της Μονάδας Μελέτης Ύπνου, Αναστασία Αμφιλοχίου.
Ο λαμπτήρας και η τεχνολογία έχουν δημιουργήσει έναν κόσμο 24ωρης εργασίας και παραγωγικότητας, εις βάρος όμως του φυσιολογικού κιρκάδιου ρυθμού (το ρολόι του εσωτερικού μας μηχανισμού που καθορίζει τις φάσεις της δραστηριότητας των οργάνων μας σε όλη τη διάρκεια της ημέρας) και των συνθηκών για έναν καλό ύπνο. Για κάποιο λόγο, πολλοί νομίζουν ότι μπορούν να τα βγάλουν πέρα με λιγότερο ύπνο, αγνοώντας το γεγονός ότι αυτή η επιλογή εγκυμονεί κινδύνους για τη σωματική και ψυχική υγεία. Οι διεθνείς μελέτες το επιβεβαιώνουν. Οι άνθρωποι σήμερα δεν κοιμούνται όσο χρειάζονται. Διαπιστώνεται, μάλιστα, ότι τα τελευταία 100 χρόνια στερούνται 1,5 ώρα από τη βραδινή ξεκούρασή τους, δημιουργώντας ένα «χρέος» ύπνου που συνδέεται άμεσα με τη λειτουργία του εγκεφάλου και την ευζωία.
«Η στέρηση ύπνου προκαλεί μειωμένη εγρήγορση την επόμενη ημέρα, διαταραχές μνήμης, ικανότητας σκέψης, συνειρμών διαχείρισης πληροφορίας, διπλάσιο κίνδυνο για επαγγελματικό ατύχημα, μειωμένη δραστηριότητα ανοσοποιητικού συστήματος» εξηγεί η Δρ. Αναστασία Αμφιλοχίου, Διευθύντρια της Μονάδας Μελέτης Ύπνου στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο. Μακροπρόθεσμα δε, είναι αρκετά πιθανό να εμφανιστούν αρτηριακή υπέρταση, προδιάθεση για ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη, ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, μείωση διανοητικής ικανότητας, προβλήματα στις οικογενειακές σχέσεις, παχυσαρκία, μειωμένα αντανακλαστικά στην οδήγηση. Κι αν μια διαταραχή του, όπως η υπνική άπνοια δεν αντιμετωπιστεί, είναι πολύ πιθανό να παρουσιαστούν καρδιακές επιπλοκές.
Οι 7-8 ώρες αποτελούν τη «χρυσή τομή» για τη διατήρηση της καλής πνευματικής και οργανικής κατάστασης, σύμφωνα με μελέτες του National Sleep Foundation, ωστόσο οι επιστήμονες τώρα αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι όχι μόνο η ποσότητα, αλλά και η ποιότητα του ύπνου επιδρά στην υγεία μας.
Τα στάδια του ύπνου
Ο ύπνος διακρίνεται σε στάδια ανάλογα με το αν υπάρχουν ταχείες οφθαλμικές κινήσεις (REM=Rapid Eye Movement) ή όχι (NREM=Non REM), με τον τύπο των κυμάτων που επικρατούν στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) και την ένταση του μυϊκού τόνου. Ο NREM ύπνος είναι ο πιο ελαφρύς διακρίνεται σε τρία στάδια: 1, 2, 3, κατά τα οποία προοδευτικά γίνεται όλο και πιο βαθύς.
Ο REM ύπνος είναι ο πιο βαθύς και χαρακτηρίζεται κυρίως από την απότομη εμφάνιση γρήγορων κινήσεων των οφθαλμών και την πλήρη μυϊκή χαλάρωση. Είναι η περίοδος κατά την οποία ονειρευόμαστε. «Ξεκινάμε από τον ελαφρύ ύπνο, τον NREM, και πέφτουμε στον πιο βαθύ κι αν κάποια διαταραχή δεν διακόψει τη ροή φτάνουμε στο στάδιο REM. Συχνά, όμως, παρατηρείται ότι κάποιος μπορεί να μην φτάσει στο βαθύ ύπνο του Non REM, ούτε στον REM. Αντίθετα θα ξεκινήσει από το στάδιο 1, θα ξυπνήσει, θα συνεχίσει στο στάδιο 2, θα μπει για λίγο στο στάδιο 3 και θα ξαναξυπνήσει. Είναι ο λεγόμενος υπνικός κύκλος, η αλληλοδιαδοχή δηλαδή των κύκλων του ύπνου» περιγράφει η Δρ. Αμφιλοχίου.
Ένα φυσιολογικό ενήλικο άτομο περνά από την κατάσταση εγρήγορσης σε περίοδο NREM ύπνου, που διαρκεί περίπου 90 λεπτά και ακολουθεί η πρώτη περίοδος REM ύπνου. Υπάρχουν συνολικά τέσσερις με έξι κύκλοι NREM/REM ύπνου τη νύχτα και καθένας από αυτούς διαρκεί 70 με 100 λεπτά. Καθώς προχωρά ο ύπνος, οι REM περίοδοι γίνονται μεγαλύτερες και πιο συχνές και η συχνότητα των κινήσεων των ματιών μεγαλώνει και αυτή.
Οι διαταραχές του ύπνου
Τι φταίει και δεν φτάνουμε στον βαθύ ύπνο και στο στάδιο των ονείρων; Ο σωματικός πόνος, η κακή διατροφή πριν πέσουμε στο κρεβάτι, οι εξωτερικοί θόρυβοι στη γειτονιά, η έντονη γυμναστική το βράδυ, ο πυρετός, το άγχος και οι σκέψεις, είναι παράγοντες που δεν θα μας αφήσουν να κοιμηθούμε βαθιά.
Οι διαταραχές στην αναπνοή, η διαταραχή του κιρκαδιανού ρυθμού του ύπνου (όταν το άτομο δεν μπορεί να αλλάξει την ώρα που κοιμάται και ξυπνά σε νωρίτερο χρόνο, οπότε κοιμάται και ξυπνά αργά), οι αϋπνίες (η δυσκολία του ατόμου να κοιμηθεί ή να διατηρήσει τον ύπνο του, να έχει ύπνο που δεν ξεκουράζει ή η υπερβολική υπνηλία), οι παραϋπνίες (ανώμαλα φαινόμενα, όπως οι εφιάλτες, που παρουσιάζονται στη διάρκεια του ύπνου και προκαλούν απότομα ξυπνήματα) και οι σωματικοί σπασμοί, οδηγούν επίσης σε κακής ποιότητας ύπνο, ενώ χρήζουν αντιμετώπισης αν διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Οι διαταραχές αναπνοής, είναι η πιο συχνή αιτία για την οποία οι άνθρωποι επισκέπτονται τη Μονάδα Μονάδας Μελέτης ‘Ύπνου του Σισμανογλείου. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της διαταραχής είναι η διατάραξη ή η διάσπαση του ύπνου που οφείλεται σε ανωμαλίες του μηχανισμού της αναπνοής. «Συνήθως τα άτομα με αυτή τη διαταραχή νιώθουν κόπωση και έντονη υπνηλία την επόμενη ημέρα παρά το γεγονός ότι κοιμούνται το βράδυ. Στη διάρκεια του ύπνου, δε, ροχαλίζουν διακοπτόμενα, μπορεί να βλέπουν εφιάλτες και μάλιστα με συγκεκριμένο περιεχόμενο (ότι τους πνίγουν), ιδρώνουν υπερβολικά και τινάζουν τα άκρα τους. Στην καθημερινότητα τους, παρουσιάζουν γνωστικές, ψυχολογικές, ίσως και σεξουαλικές διαταραχές, πονοκεφάλους, ενώ είναι πολύ πιθανό να διαγνωστούν με καρδιακά προβλήματα». Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο ασθενής καλωδιώνεται, καταγράφεται η ποιότητα και η ποσότητα του ύπνου του και έπειτα δίδεται η κατάλληλη θεραπεία για την ασφάλεια της υγείας του.
Ρεπορτάζ: Νάντια Μιχαλοπούλου
