Στη λίστα με τους παράγοντες κινδύνου της διπολικής διαταραχής, οι επιστήμονες πρoσθέτουν έναν ακόμα, το γονίδιο αδενυλοκυκλάση 2. Το συγκεκριμένο γονίδιο έχει συνδεθεί επανειλημμένα με τη διαταραχή από μελέτες συσχέτισης σε επίπεδο γονιδιώματος. Εντούτοις, προς το παρόν, δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για την αιτιώδη σχέση του με τη διπολική διαταραχή.
Επιστήμονες από το Ινστιτούτο της Ψυχιατρικής Μαξ Πλανκ (MPI) απέδειξαν πειραματικά για πρώτη φορά, ότι τα υπό έρευνα ποντίκια που διέθεταν μια παραλλαγή κινδύνου στο γονίδιο αυτό, παρουσίασαν αλλαγές στη συμπεριφορά τους, που έμοιαζαν με τα μανιακά επεισόδια των ασθενών με διπολική διαταραχή. Πιθανολογήθηκε ότι οι ψυχικά πάσχοντες, ή ορισμένοι από αυτούς έφεραν την ίδια μετάλλαξη. Τα ευρήματα της μελέτης δημοσιεύτηκαν στο Molecular Psychiatry.
Οι ευάλωτοι
Η πιθανότητα εμφάνισης διπολικής διαταραχής κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου είναι περίπου 1%. Η εν λόγω ψυχική διαταραχή είναι εξουθενωτική για τον ψυχισμό των ατόμων, δύσκολα αντιμετωπίσιμη και οφείλεται σε διάφορα γονίδια που διαφοροποιούν την συμπεριφορά των πασχόντων από τους μη.
Τα «μανιακά» ποντίκια
Για τη «γνωριμία» με το παραλλαγμένο γονίδιο αδενυλυλοκυκλάση 2 και την κατανόηση των ιδιόμορφων μοριακών διεργασιών, οι επιστήμονες του MPI, με επικεφαλής τον Jan Deussing, διερεύνησαν καλλιέργειες κυττάρων και μοντέλα ποντικιών.
Στα πειράματα καλλιέργειας κυττάρων, κατόρθωσαν να αποδείξουν ότι η παραλλαγή κινδύνου της αδενυλοκυκλάσης 2 οδηγεί σε μειωμένη ικανότητα παραγωγής του σηματοδοτικού μορίου cAMP, το οποίο ευνοεί τη μετάδοση ενδοκυτταρικών πληροφοριών. Βασιζόμενοι σε αυτό το πόρισμα, επιχείρησαν την τεχνητή δημιουργία μετάλλαξης του γονιδίου στους ποντικούς.
Τα τρωκτικά, έπειτα από την διενέργεια του πειράματος, εμφάνισαν ευφορία, ανυψωμένη ενέργεια και μανιώδη επιθυμία για εξερεύνηση του νέου περιβάλλοντος, ενώ ταυτοχρόνως, οι γνωστικές τους δεξιότητες ήταν εξασθενημένες (παρενέργεια που παρατηρείται και στους ασθενείς με διπολική).
Η συσχέτιση με την ψυχιατρική διαταραχή, επιβεβαιώθηκε εκ νέου, με την παρατηρούμενη υπεραντιδραστικότητα των τρωκτικών στην αμφεταμίνη. Όπως και στους ανθρώπους, η χορήγηση αμφεταμίνης οδήγησε σε υπερδραστηριότητα τα ζώα. Επιπλέον, η απελευθέρωση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο των ποντικών ήταν αυξημένη – ένα ακόμη γεγονός που παρατηρείται στους ψυχικά πάσχοντες όταν αντιμετωπίζουν επεισόδια μανίας.
Μια ακόμη ομοιότητα εντοπίστηκε στη θεραπεία ανθρώπων και ποντικών, καθώς το λίθιο που συνταγογραφείται σε ορισμένους ασθενείς ήταν αποτελεσματικό και στα τρωκτικά.
Ωστόσο η ύπαρξη περιβαλλοντικών παραγόντων (άγχος), διαφοροποιεί ενίοτε το ρυθμό μετάβασης από την κατάθλιψη στα υψηλά επίπεδα ενέργειας στο κάθε άτομο, όπως και στο κάθε ποντίκι.
Το μόριο-αγγελιοφόρος μας «αναγγέλλει» το μέλλον
Το μόριο cAMP, αποκαλούμενο και ως δεύτερο σηματοδοτικό μόριο, εμπλέκεται στην επίδραση της μετάλλαξης της αδενυλοκυκλάσης στη δραστικότητα της πρωτεΐνης, «ανοίγοντας» διάφορα σηματοδοτικά μονοπάτια. Το γεγονός αυτό, κατά τους ερευνητές μπορεί να ωθήσει σε περισσότερο αποτελεσματικές και εξατομικευμένες θεραπείες της διαταραχής.
Ο επιστήμονας Jan Deussing και η ομάδα του εξέτασαν το γονίδιο κινδύνου αδενυλυλοκυκλάση 2, επειδή η γονιδιακή παραλλαγή που σχετίζεται με την ψυχική νόσο, μεταβάλλει άμεσα τη δραστηριότητα της πρωτεΐνης, γεγονός που διευκολύνει την αποκωδικοποίησή της.
Αυτή είναι η νόσος των χαρισματικών ανθρώπων
Ασθενείς με Διπολική Διαταραχή: Όλοι οι λόγοι που δεν παίρνουν τα φάρμακά τους
Έρευνα: Αυξημένος ο κίνδυνος διπολικής διαταραχής για τα παιδιά των πολύ νέων ή πολύ μεγάλων γονέων
