Δεν υπάρχουν αμιγώς θετικά ή αρνητικά στοιχεία προσωπικότητας και αυτό ακριβώς θέλησε να αναδείξει μια νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο Journal of Psychiatric Research, σύμφωνα με την οποία ο ναρκισσισμός μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία, «θωρακίζοντας» αποτελεσματικά τον άνθρωπο από συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους. Τα ευρήματα της νέας μελέτης ρίχνουν φως στη σχέση μεταξύ των λεγόμενων «σκοτεινών» χαρακτηριστικών προσωπικότητας και της ψυχικής ευεξίας σε διαφορετικές πολιτισμικές ομάδες.
Προηγούμενη έρευνα είχε αναδείξει ότι ο μεγαλειώδης ναρκισσισμός, ο οποίος περιλαμβάνει μια διογκωμένη αίσθηση της σημασίας του εαυτού, μπορεί να συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα ψυχοπαθολογίας. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της είχε διεξαχθεί σε δυτικές χώρες, εγείροντας ερωτηματικά σχετικά με την καθολικότητα των ευρημάτων. Στόχος της ομάδας που διεξήγαγε τη νέα μελέτη ήταν να διερευνήσει εάν αυτές οι συσχετίσεις ισχύουν σε διαφορετικούς πληθυσμούς.
«Αυτή η μελέτη αποτελεί προέκταση της προγενέστερης έρευνας αναφορικά με τη σχέση του ναρκισσισμού και των συμπτωμάτων κατάθλιψης», εξηγεί στην αναφορά του ο συντάκτης της μελέτης, Κώστας Α. Παπαγεωργίου, αναπληρωτής καθηγητής και διευθυντής στο Εργαστήριο InterRaCt στο Πανεπιστήμιο Queen’s του Belfast. «Έχουμε δείξει στο παρελθόν ότι ο μεγαλειώδης ναρκισσισμός συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης, εξαιτίας των υψηλότερων επιπέδων ανθεκτικότητας. Αυτή τη φορά, θέλαμε να καταλάβουμε αν αυτό το αποτέλεσμα επαναλαμβάνεται σε διαφορετικές πολιτισμικές ομάδες. Το ενδιαφέρον σε αυτή την έρευνα είναι ότι, ενώ όλοι γνωρίζουμε καλά την αρνητική διάσταση των «σκοτεινών» χαρακτηριστικών, ελάχιστα είναι αυτά που ξέρουμε για τις πιθανές θετικές τους επιδράσεις».
Στο πλαίσιο της νέας μελέτης, οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα από πέντε ανεξάρτητα εθνικά δείγματα, στρατολογώντας συμμετέχοντες μέσω διαφημίσεων στα κοινωνικά δίκτυα και διάδοσης από στόμα σε στόμα. Οι συμμετέχοντες προέρχονταν από πέντε χώρες: Το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Ρωσία και τον Καναδά. Συνολικά, στη μελέτη συμμετείχαν 3.649 άτομα που απάντησαν διαδικτυακά σε μια σειρά ερωτηματολογίων για όλες τις διαστάσεις του ψυχολογικού φάσματος, συμπεριλαμβανομένων των χαρακτηριστικών της Σκοτεινής Τριάδας (ναρκισσισμός, μακιαβελισμός και ψυχοπάθεια), αλλά και στοιχείων ψυχικής υγείας, όπως η σκληρότητα του χαρακτήρα και τα συμπτώματα κατάθλιψης και στρες.
Για να μετρήσουν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, οι ερευνητές αξιοποίησαν το ερωτηματολόγιο Short Dark Triad, που αξιολογεί υποκλινικά επίπεδα ναρκισσισμού, μακιαβελισμού και ψυχοπάθειας. Οι συμμετέχοντες έδωσαν απαντήσεις σε μια κλίμακα από το «διαφωνώ απόλυτα» έως το «συμφωνώ απόλυτα» σε δηλώσεις όπως «Οι άνθρωποι με βλέπουν ως φυσικό ηγέτη». Η ψυχική σκληρότητα αξιολογήθηκε χρησιμοποιώντας το ερωτηματολόγιο 10 στοιχείων (MTQ10), το οποίο μετράει ιδιότητες όπως η πρόκληση, η δέσμευση, ο έλεγχος και η εμπιστοσύνη. Οι συμμετέχοντες βαθμολόγησαν δηλώσεις όπως «γενικά νιώθω ότι έχω τον έλεγχο» σε παρόμοια κλίμακα.
Για να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα ψυχικής υγείας, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν την Κλίμακα Κατάθλιψης, Άγχους και Στρες (DASS-21), που μετρά τα σχετικά συμπτώματα μέσω δηλώσεων όπως «Δυσκολεύτηκα να χαλαρώσω» και «Ένιωσα ότι η ζωή δεν είχε νόημα».
Ο ναρκισσισμός ως θετικό στοιχείο προσωπικότητας
Ο Δρ Παπαγεωργίου και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν, τελικά, ότι τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα ναρκισσισμού έτειναν να αναφέρουν λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης και στρες. Παράλληλα, διαπιστώθηκε ότι οι ναρκισσιστές χαρακτηρίζονταν από υψηλότερα επίπεδα ψυχικής σκληρότητας, η οποία, με τη σειρά της, φάνηκε να τους βοηθά να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά το άγχος και την κατάθλιψη.
Σημαντική ήταν η διαπίστωση ότι τα ευρήματα ήταν συνεπή σε όλες τις πολιτισμικές ομάδες. «Μας εξέπληξε πόσο σταθερά ήταν τα ευρήματα στις διαφορετικές ομάδες. Αυτό δείχνει ότι, παρά τις πολιτισμικές και κοινωνικοοικονομικές διαφορές, ο μεγαλειώδης ναρκισσισμός αναδεικνύεται ως ένα θετικό χαρακτηριστικό σε ό,τι αφορά στην ανθεκτικότητα ενάντια στην κοινή ψυχοπαθολογία», σχολίασε σχετικά ο Δρ Παπαγεωργίου.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα της μελέτης αμφισβητούν τις προκαταλήψεις μας σχετικά με τον ναρκισσισμό και την επίδρασή του στην ψυχική υγεία. Αντί να αντιμετωπίζεται αποκλειστικά ως αρνητικό χαρακτηριστικό, τα ευρήματα δείχνουν ότι μπορεί να έχει προσαρμοστικές ιδιότητες, ιδιαίτερα όσον αφορά την ανθεκτικότητα και την αυτοπεποίθηση.
«Στόχος της έρευνας δεν ήταν να διορθώσει την εικόνα των ανθρώπων για το ναρκισσισμό, ούτε να υποδηλώσει ότι χρειαζόμαστε περισσότερους ναρκισσιστές. Θέλαμε οι άνθρωποι να καταλάβουν ότι τα “σκοτεινά” χαρακτηριστικά δεν πρέπει να θεωρούνται αμιγώς αρνητικά, αλλά προϊόντα εξέλιξης και εκφράσεις της ανθρώπινης φύσης, που προσαρμόζονται και αλλάζουν ανάλογα με το πρίσμα υπό το οποίο εξετάζονται», διευκρίνισε ο δρ. Παπαγεωργίου. «Διαπιστώνουμε ότι τα άτομα που έχουν υψηλή βαθμολογία στα συμπτώματα κατάθλιψης συχνά υποτιμούν τον εαυτό τους. Αντίθετα, όσοι έχουν υψηλή βαθμολογία στον μεγαλεπήβολο ναρκισσισμό είναι πιο ανθεκτικοί. Ως εκ τούτου, θα μπορούσε κανείς να καλλιεργήσει τον ναρκισσισμό σε έναν βαθμό, ώστε να ξεφύγει από τα αρνητικά συναισθήματα ή αποδίδει καλύτερα υπό πίεση, αντί να ξοδεύει ενέργεια στο να αμφισβητεί τον εαυτό του», πρόσθεσε.
Στη μελέτη, εκτός από τον Δρ Παπαγεωργίου, συμμετείχαν και άλλοι Έλληνες επιστήμονες, όπως η Φωτεινή – Μαρία Γιαννιού, η Σοφία Παπαγεωργίου, ο Θεόδωρος Κυριάζος και ο Αναστάσιος Σταλίκας.
Διαβάστε επίσης:
Ναρκισσιστές: Γιατί δεν αναγνωρίζουν τα λάθη τους και δεν ζητούν συγγνώμη
