Το να σας αποκαλέσει κάποιος ονειροπόλο, μάλλον δεν είναι κολακευτικό. Συνήθως αυτό υποκρύπτει μία, τουλάχιστον, μομφή: ότι το άτομο δεν πατάει και πολύ στο έδαφος, ότι είναι λίγο αφηρημένος ή στον «κόσμο» του, όπως θα λέγαμε λαϊκά. Μολαταύτα, η περιστασιακή ονειροπόληση μπορεί να είναι εξαιρετικά ωφέλιμη.
Καταρχάς, ας δούμε πως περιγράφουν την ονειροπόληση οι επιστήμονες. Ιδού μια επαρκής περιγραφή. Πρόκειται για μια συνηθισμένη και φυσιολογική ψυχική δραστηριότητα όπου η προσοχή εστιάζεται προς τα έξω και μακριά από τα εξωτερικά ερεθίσματα του απτού περιβάλλοντος. Εμφανίζεται συνήθως όταν ένα άτομο δεν εμπλέκεται σε μια δραστηριότητα που απαιτεί προσοχή, ώστε ο νους να είναι ελεύθερος να περιπλανηθεί. Η ονειροπόληση προκαλείται συχνά από περιβαλλοντικά στοιχεία όπως ορισμένες οπτικές εικόνες, μυρωδιές, ήχους ή γεύσεις που προκαλούν μνήμες. Η εμπειρία αυτών των εξωτερικών συνθηκών μπορεί να διεγείρει τη νοσταλγία και την ονειροπόληση.
Υπάρχουν, όμως, και πολλά περισσότερα που απορρέουν από αυτήν, θετικά κατά το πλείστον.
α) Βοηθάει το άτομο να ξεκαθαρίσει τους στόχους του και τις σκέψεις του πάνω σε κάποια πράγματα.
β) Μπορεί να λειτουργήσει ως ένα προπαρασκευαστικό εργαλείο για το πώς να χειριστεί, τόσο συμπεριφορικά όσο και συναισθηματικά, επερχόμενες καταστάσεις, δύσκολες, έκτακτες ή συνηθισμένες.
γ) Χρησιμεύει στο να αισθάνεται το άτομο λιγότερη μοναξιά, εφόσον η ονειροπόληση έχει ως περιεχόμενο την αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους.
δ) Καλλιεργεί τη φαντασία και επεκτείνει τη δημιουργικότητα και την ευρηματικότητα του ατόμου.
ε) Με τη μορφή της φανταστικής αλληλεπίδρασης (όταν ένα άτομο διανοητικά σκέφτεται να έχει μια συνομιλία με κάποιον άλλο), η ονειροπόληση βοηθάει στο να διατηρηθεί η σχέση και να απελευθερωθούν συναισθήματα, να εκλογικευθούν καταστάσεις και να γίνουν αποδεκτές απώλειες, χωρισμοί και άλλα τραυματικά γεγονότα.
στ) Προσφέρει ερμηνείες βαθύτερων σκέψεων του ατόμου, καθώς η ονειροπόληση αποκαλύπτει αρκετά για το άτομο, εκφράζοντας ανυπόκριτα τις μύχιες αντιλήψεις του. Για αυτό και οι άνθρωποι σπανίως τις εξομολογούνται δημοσίως.
Ωστόσο, η ονειροπόληση μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις. Για παράδειγμα, εάν κάποιος έχει ήδη βιώσει αρνητικά συναισθήματα (όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση, ο φόβος της αποτυχίας, το υψηλό άγχος), οι ονειροπολήσεις του ατόμου μπορεί να επικεντρωθούν σε θέματα που ενισχύουν αυτήν την αρνητικότητα, που την ανακαλούν και την ανακυκλώνουν.
Περαιτέρω, όταν η ονειροπόληση μοιάζει με πρόσκαιρη διαφυγή από τη βαρεμάρα και την αεργία, τότε μάλλον δεν έχει τίποτε να προσφέρει στο άτομο, πέρα από το να γεφυρώνει κάποια χρονικά κενά. Κάτι που πάντως απαιτεί διερεύνηση, καθώς κανείς δεν μπορεί να προδικάσει που μπορεί να οδηγήσει μιας χαμηλής ποιότητας ονειροπόληση.
Εν ολίγοις, οι ονειροπολήσεις μπορούν να έχουν τόσο αρνητικές όσο και θετικές πτυχές. Όταν ενισχύουν αρνητικές καταστάσεις, το άτομο μπορεί να μην είναι σε θέση να υπερβεί τα συναισθήματα που προκαλούν δυσφορία. Από την άλλη πλευρά, η θετική ονειροπόληση μπορεί να ενισχύσει τις κοινωνικές σχέσεις, την αυτοεκτίμηση και την εμπιστοσύνη. Οι ονειροπόλοι έχουν ένα μέσο να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τους φόβους και τις ανησυχίες καθώς και να παρέχουν στον εαυτό τους μια ανάπαυλα από τις πιέσεις της καθημερινής ζωής. Ωστόσο, η υπερβολική ονειροπόληση ή ονειροπόληση σε ακατάλληλους χρόνους μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο προσωπικής ανάπτυξης και ολοκλήρωσης.
