Η εξοχή ή κάποιο προάστιο που μπορούν να εγγυηθούν λιγότερη ατμοσφαιρική ρύπανση και ηχορύπανση, περισσότερο φυσικό φως και κοινωνικές σχέσεις συγκριτικά με το «ψυχρό» και αγχώδες αστικό περιβάλλον, φαντάζουν ιδανικός τόπος διαμονής για όσους επιθυμούν μια ζωή σε χαλαρότερους ρυθμούς που δεν θα επιβαρύνει την ψυχική τους υγεία. Εκτός ίσως αν κάπου κάνουν λάθος ή κάποιοι σημαντικοί παράγοντες δεν έχουν συνεκτιμηθεί.
Πράγματι, η μοναξιά, η φασαρία και οι διάφορες μορφές ρύπανσης που ταλαιπωρούν τους κατοίκους των πόλεων μπορεί να αυξάνουν κατά 39% τον κίνδυνο κατάθλιψης, σύμφωνα όμως με τους ερευνητές Karen Chen και Stephan Barthel, «κάποιες αστικές περιοχές είναι καλύτερες από άλλες». Η μελέτη που εκπόνησαν με συνερευνητές η μεταδιδακτορική υπότροφος Donnelley στο τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Yale και ο επικεφαλής ερευνητής Αστικής Βιωσιμότητας στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης αντίστοιχα, και η οποία δημοσιεύεται στο Science Advances, αποτυπώνει μια διαφορετική εικόνα σχετικά με το πόσο η ζωή στα προάστια μπορεί πράγματι να προωθεί την ψυχική ευημερία.
Μονοκατοικία ή πολυκατοικία
Μέσα από τη χρήση εργαλείων μηχανικής μάθησης, μιας μεθόδου ανάλυσης δεδομένων από το πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης που αυτοματοποιεί την ανάπτυξη αναλυτικών μοντέλων, η ομάδα ερευνητών από τα Πανεπιστήμια του Yale (ΗΠΑ), της Στοκχόλμης και του Γκέβλε (Σουηδία) καθώς και του Άαρχους (Δανία) εξέτασε δορυφορικές εικόνες όλων των κτιρίων στη Δανία για 30 χρόνια (1987-2017), τα οποία αργότερα ταξινόμησαν σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με το ύψος και την πυκνότητα πληθυσμού.
Σε επόμενο στάδιο, συνεκτίμησαν τις διευθύνσεις κατοικιών, τα μητρώα υγείας και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης της χώρας για να αναδείξουν τους παράγοντες κινδύνου κατάθλιψης όπως η οικονομική επιφάνεια ή η διάγνωση των γονέων με κάποια ψυχική νόσο.
Παραδόξως λοιπόν, τα αποτελέσματα δεν συσχέτισαν τα πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα με την εκδήλωση κατάθλιψης, πιθανότατα κατά τους ερευνητές λόγω του ότι προσφέρονται για εντονότερη κοινωνική ζωή και δικτύωση, στοιχεία που έχουν συνδεθεί με καλύτερη ψυχική υγεία. Ούτε όμως και οι αγροτικές περιοχές συνδέθηκαν με συμπτώματα από την ψυχική σφαίρα, με τη μελέτη να καταλήγει ότι οι πολυκατοικίες (με περισσότερους από 4 ορόφους) σε κεντρικές τοποθεσίες ή σε κοντινά προάστια με εύκολη πρόσβαση σε ανοιχτούς χώρους -όπως πάρκα με πράσινο ή ακτές- συνδέθηκαν με εκπληκτικά χαμηλό κίνδυνο κατάθλιψης.
Οι πλέον «απειλητικές» για την ψυχική υγεία περιοχές και τύποι κατοικίας, μετά τη συνεκτίμηση των κοινωνικοοικονομικών παραγόντων, αποδείχθηκαν τα σχετικά αραιοκατοικημένεα προάστια με χαμηλές κατοικίες ή μονοκατοικίες.
Νέα πρότυπα με επίκεντρο τον άνθρωπο ως κοινωνικό ον
Οι μεγάλες αποστάσεις που πρέπει να διανύονται με το αυτοκίνητο, οι λιγότεροι δημόσιοι χώροι και η αραιή κατοίκηση που αποτρέπει τη δημιουργία χώρων όπου οι άνθρωποι θα μπορούσαν να συγχρωτίζονται όπως καταστήματα, καφετέριες και εστιατόρια, εξηγούν εν πολλοίς τα ευρήματα της μελέτης, χωρίς να σημαίνει πως δεν υπεισέρχονται άλλοι παράγοντες ή ότι η ζωή σε προάστιο δεν έχει και οφέλη, όπως π.χ. ηρεμία για ανθρώπους που αναζητούν μεγαλύτερη ιδιωτικότητα.
Αυτό που κυρίως προτείνει η μελέτη, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι η αλλαγή του παραδείγματος και η απομάκρυνση από τη λογική της ζωής σε προάστια με μονοκατοικίες και εξάρτηση από το αυτοκίνητο, προκειμένου να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία καθώς και από την κλιματική αλλαγή.
Χωρίς να παραγνωρίζεται ο ρόλος μεταβλητών που διαμορφώνουν την κοινωνικοοικονομική κατάσταση -και οι οποίοι δεν λήφθηκαν υπ’ όψιν κατά τη μελέτη- όπως το εισόδημα και η ανεργία, ή ιδιαιτερότητα που μπορεί να έχουν τα σκανδιναβικά αστικά κέντρα όπως η Κοπεγχάγη, οι ερευνητές συστήνουν ως βέλτιστη στρατηγική την επένδυση σε πολυκατοικίες με απεξάρτηση παράλληλα από την ανάγκη αυτοκινήτου, τον προσεκτικό χωροταξικό σχεδιασμό για μεγαλύτερη πρόσβαση σε ακτές, κανάλια, λίμνες ή αστικά πάρκα αλλά και σχεδιασμό δημόσιων ανοιχτών χώρων και γειτονιών που μπορούν να περπατηθούν στις περιοχές που απαιτούν χρήση του αυτοκινήτου.
Τέλος, τα ευρήματα επισημαίνουν πόσο κοινωνικό ον είναι ο άνθρωπος, για τον οποίο είναι αναγκαία η δημιουργία ζωντανών κοινοτήτων πρόσφορων για καταστήματα, επιχειρήσεις και δημόσιες συγκοινωνίες, αφήνοντας όμως περιθώριο για ανοιχτούς δημόσιους χώρους.
Διαβάστε επίσης:
Μεγαλώσατε στην πόλη ή το χωριό; Τι σημαίνει αυτό για την υγεία σας
Υπέρταση: O συνδυασμός που αυξάνει επικίνδυνα την πίεση
Οι θορυβώδεις γείτονες «χαλούν» τον ύπνο και απειλούν την καρδιά – Έρευνα αποκαλύπτει
