*γράφει ο Βασίλης Τσακίρογλου
Η επιτυχία των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι φέτος θα είναι η επιτυχία του Σηκουάνα. Σε τέτοιον βαθμό ώστε η προσδοκία αυτή να ισχύει και αντιστρόφως: αν πετύχει ο καθαρισμός του Σηκουάνα, αν πραγματοποιηθούν κανονικά όλα τα αγωνίσματα που έχουν προγραμματιστεί στα νερά του εμβληματικού ποταμού, τότε και οι Ολυμπιακοί θα έχουν πετύχει. Διότι θα έχουν εκπληρώσει τον μακροπρόθεσμο στόχο, δηλαδή το να αποδοθεί ο Σηκουάνας καθαρός, ασφαλής και αναγεννημένος στους πολίτες του Παρισιού. Οι οποίοι θα μπορούν να κολυμπούν ξανά στο αγαπημένο ποτάμι τους, ύστερα από 100 συναπτά χρόνια απαγόρευσης, λόγω της μόλυνσης των υδάτων.
Οι Ολυμπιακοί ανέδειξαν την αθλητική σημασία του Σηκουάνα, κι αυτό έγινε με δύο τρόπους: από τη μία αποτολμήθηκε η διοργάνωση αγωνισμάτων ανοιχτής θάλασσας στα νερά του, και από την άλλη βρέθηκε στο επίκεντρο ως συμβολικός κεντρικός άξονας σχεδόν για ολόκληρη την (αμφιλεγόμενη) τελετή έναρξης.
H αποκάθαρση του μολυσμένου ποταμού είναι, πάνω απ’ όλα ίσως, ένα πολιτικό ζήτημα. Ενα ζήτημα εθνικού γοήτρου για τη Γαλλία γενικώς και για το βαλλόμενο πανταχόθεν κύρος προσωπικά του Εμανουέλ Μακρόν, ως προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Ο καθαρισμός του Σηκουάνα είναι για τη Γαλλία κάτι σαν την ελληνική εκτροπή του Αχελώου, ένα έργο-χίμαιρα, που πάντα εξαγγέλλεται και ποτέ δεν πραγματοποιείται, ένα άπιαστο συλλογικό όνειρο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρόεδρος Ζακ Σιράκ, ήδη από το 1990, εξήγγειλε ότι «σε τρία χρόνια από σήμερα θα κάνω βουτιές στον Σηκουάνα». Ούτε ο Σιράκ ούτε κανείς άλλος πριν και μετά από αυτόν κατόρθωσε να καθαρίσει το περιώνυμο, το αξιοθέατο, αλλά αποκρουστικό στην όψη και την οσμή ποτάμι. Επομένως, λοιπόν, γι’ αυτό δεν θα πρέπει να προξενούν ιδιαίτερη εντύπωση οι έξαλλοι πανηγυρισμοί του Μακρόν στο X, ο οποίος θριαμβολογούσε γράφοντας: «Αυτό είναι! Χάρη σε μια κολοσσιαία επένδυση (σ.σ.: 1,4, δισ. ευρώ), καταφέραμε μέσα σε μόλις 4 χρόνια κάτι που επί 100 χρόνια όλοι θεωρούσαν αδύνατο: Τώρα τα νερά του Σηκουάνα είναι κατάλληλα για κολύμβηση».
Ο αυτοθαυμασμός του Μακρόν, σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένος λόγω της τεράστιας δυσκολίας της επιχείρησης καθαρισμού του Σηκουάνα, ακολούθησε τον τερματισμό της αγωνίας για το αν θα ματαιώνονταν ή όχι τα κολυμβητικά σκέλη του τριάθλου. Ανεξαρτήτως του ποιος και ποια κέρδισαν (που, παρεμπιπτόντως, στο τρίαθλο γυναικών ήταν μια Γαλλίδα, η Κασάντρ Μπογκράν), θα έλεγε κανείς ότι το χρυσό μετάλλιο πήγε στην ίδια τη Γαλλία – και κατ’ αυτόν τον τρόπο σχολίασαν το χαρμόσυνο γεγονός διάφορα εξέχοντα πρόσωπα. Οπως ο επικεφαλής της οργανωτικής επιτροπής των Αγώνων στο Παρίσι, Τόνι Εστανγκέ, ο οποίος είπε ότι «είναι κάτι μαγικό. Και είναι μια πολύ σημαντική κληρονομιά στους Παριζιάνους, που θα μπορούν να κολυμπούν στον Σηκουάνα από την επόμενη χρονιά».
Η δήμαρχος Παρισίων Αν Ινταλγκό, η οποία λίγο πριν την έναρξη των Αγώνων είχε προσελκύσει παγκόσμιο ενδιαφέρον με την πολυπροβεβλημένη βουτιά της στον Σηκουάνα (φορώντας ολόσωμη φόρμα Neopren, βεβαίως), συνεχάρη τη νικήτρια του τριάθλου λέγοντας: «Ηταν κάτι πολύ ξεχωριστό να σε βλέπουμε να κολυμπάς στον Σηκουάνα. Σε ευχαριστούμε που μας έκανες τόσο περήφανους». Οσο για την ίδια τη χρυσή Ολυμπιονίκη, αυτή ήταν μάλλον μπλαζέ: «Δεν με απασχόλησε πολύ το ότι θα πέφταμε στον Σηκουάνα. Αλλωστε είχαμε κολυμπήσει άλλη μία φορά πέρσι και κανείς μας δεν αρρώστησε κατόπιν».
Συνεπώς, μετά το παρατεινόμενο θρίλερ και το μαρτύριο της ανασφάλειας για την πρώτη πραγματικά κρίσιμη δοκιμασία του Σηκουάνα στους Ολυμπιακούς έπειτα από μια αναβολή και τη διάχυτη ανησυχία των Γάλλων τα αγωνίσματα του τριάθλου τελικώς δεν ματαιώθηκαν. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι βγαίνοντας από το ποτάμι ύστερα από ενάμισι χιλιόμετρο κολύμβησης οι αθλητές ήταν όλοι ενθουσιασμένοι ή ότι συμμερίζονταν τις εντυπώσεις της νικήτριας Μπογκράν. Κάθε άλλο, μάλιστα:
«Ηταν κάτι σιχαμερό»
«Η κολύμβηση στον Σηκουάνα ήταν κάτι σιχαμερό», δήλωσε η τριαθλήτρια από την Ολλανδία Ράχελ Κλάμερ. Συμπληρώνοντας ότι «θα δούμε εάν πάθω κάτι τις επόμενες ημέρες γιατί ήπια πολύ νερό. Το μέρος είναι πανέμορφο, αλλά η διεξαγωγή του αγωνίσματος στον Σηκουάνα δεν είναι σωστή». Εκτός από τη μόλυνση, η Κλάμερ αλλά και πολλοί άλλοι αθλητές παραπονέθηκαν για τα ισχυρά ρεύματα μέσα στον ποταμό, εξαιτίας τον οποίων υπήρχε έντονη σωματική επαφή μεταξύ των διαγωνιζομένων, που και αυτή με τη σειρά της οδηγούσε σε επιπλέον κατάποση νερού, άρα σε διόγκωση του κινδύνου λοιμώξεων.
Αλλωστε, η αναβολή κατά μία ημέρα της κολύμβησης τριάθλου (διεξήχθη την Τετάρτη 31 αντί για την Τρίτη 30 Ιουλίου) κρίθηκε επιβεβλημένη ύστερα από τα ευρήματα των δειγματοληψιών. Τις προηγούμενες ημέρες είχαν ματαιωθεί οι περίοδοι δοκιμών εξοικείωσης με τον υγρό στίβο του ποταμού, κυρίως λόγω της ανίχνευσης του βακτηριδίου E. coli, κοινώς του κολοβακτηριδίου που προξενεί διαταραχές στο γαστρεντερικό και ουροποιητικό σύστημα.
Κατ’ αναλογία με την τελετή έναρξης, μεγάλο μέρος της οποίας εκτυλίχθηκε υπό ισχυρή βροχόπτωση, ο καταλυτικός παράγοντας και η πηγή αποσταθεροποίησης σε ό,τι αφορά την καταλληλότητα του Σηκουάνα για την κολύμβηση είναι η ίδια η φύση και η βροχή. Η οποία εξουδετερώνει την ανθρώπινη προσπάθεια για διατήρηση της καθαρότητας των υδάτων, καθώς μια νεροποντή προκαλεί υπερχείλιση των φρεατίων, με αποτέλεσμα τα ακάθαρτα νερά να αναμειγνύονται με τα όμβρια και όλα μαζί καταλήγουν στο ποτάμι.
Αποσύρθηκαν λόγω λοιμώξεων αθλητές του Βελγίου και της Ελβετίας
Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότο το Βέλγιο αποσύρθηκε από τον αγώνα τριάθλου μεικτής σκυταλοδρομίας τη Δευτέρα και η Ελβετία αναγκάστηκε να ανακατέψει το ρόστερ της αφού αθλητές και από τις δύο χώρες αρρώστησαν μετά τους αρχικούς αγώνες τριάθλου στον Σηκουάνα.
Το Βέλγιο ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει τον αγώνα αφού μια από τις αθλήτριές του στο τρίαθλο, η Κλερ Μισέλ, αρρώστησε, ανέφερε σε ανακοίνωσή της η Εθνική Ολυμπιακή Επιτροπή του.
Η Βελγίδα αθλήτρια του τριάθλου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού, μετά τη συμμετοχή της στην κολύμβηση που διεξήχθη στον Σηκουάνα αρρώστησε σοβαρά και νοσηλεύεται με λοίμωξη που της προκάλεσε το βακτήριο E. coli.
Η κατάσταση της υγείας της Μισέλ επιδεινώθηκε τις τελευταίες τέσσερις ημέρες, επιβεβαιώνοντας τους φόβους για τη μόλυνση των νερών του ποταμού. Έτσι, η αποστολή τριάθλου του Βελγίου αποχώρησε από τους Αγώνες.
Η Γιόλιν Βερμέιλεν, συμπαίκτρια της Μισέλ, είχε περιγράψει τη δυσάρεστη εμπειρία της στη διάρκεια των αγώνων του τριάθλου στον Σηκουάνα. Η Μισέλ τερμάτισε 38ος στον αγώνα τριάθλου γυναικών την Τετάρτη.
Η ελβετική ομάδα, εν τω μεταξύ, έπρεπε να αντικαταστήσει τον Άντριεν Μπρίφοντ, ο οποίος αναγκάστηκε να αποσυρθεί λόγω γαστρεντερικής λοίμωξης. Ο Σάιμον Βέστερμαν θα τον αντικαταστήσει.
Λύτρωση με €1,4 δισ.
Εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά με μια μακρόπνοη προοπτική, το εγχείρημα καθαρισμού του ποταμού, για το οποίο δαπανήθηκαν 1,4 δισ. ευρώ, όπως ανέφερε ο Μακρόν, σχεδιάστηκε με προδιαγραφές ενός άνευ προηγουμένου τεχνικού άθλου. Δεδομένου, εκτός των άλλων, ότι πρόκειται για μια παρέμβαση μεγάλης κλίμακας σε μια ήδη υπάρχουσα και δη βεβαρημένη από αιώνες εγκατάσταση. Το βασικό στοιχείο του όλου σχεδίου είναι ένας ταμιευτήρας-μαμούθ, ρόλος του οποίου είναι να συγκεντρώνει τα ύδατα από τις αποχετεύσεις της γαλλικής μητρόπολης, έτσι ώστε να αποτρέπει τη διοχέτευσή τους στον Σηκουάνα. Ομως προς μεγάλη απογοήτευση των Γάλλων, το έργο αποδείχθηκε οδυνηρά ανεπαρκές τον περασμένο Ιούνιο, όταν ο εφιάλτης της υπερχείλισης επέστρεψε μαζί με τις σφοδρές βροχοπτώσεις.
Η λύση στο πρόβλημα με κάποιες επιπλέον τροποποιήσεις δεν μπορεί να δοθεί άμεσα, ενόσω οι Ολυμπιακοί Αγώνες βρίσκονται σε εξέλιξη. Ετσι, το μόνο που απομένει στους υπευθύνους, εκτός από τις δεήσεις στις θεότητες της βροχής, είναι οι συνεχείς δειγματοληψίες στον Σηκουάνα.
Το ομαδικό τρίαθλο είναι προγραμματισμένο για αύριο, Δευτέρα 5/8, ενώ τα αγωνίσματα της μαραθώνιας κολύμβησης για το διήμερο 8-9 Αυγούστου. Και αν η κατάσταση με τα βακτηρίδια ξεφύγει εκτός ελέγχου, τότε η αγωνιστική δράση θα μεταφερθεί, αναγκαστικά, στις φουτουριστικές αθλητικές εγκαταστάσεις του Ναυτικού Σταδίου Vaires-sur-Marne, λίγο έξω από το Παρίσι, όπου διεξάγονται τα αθλήματα της κωπηλασίας και του κανό, ενώπιον κερκίδων χωρητικότητας 15.000 θεατών.
Ποτάμι-Γιάννης Αγιάννης
Η ιδέα του Τομά Ζολί να στήσει ολόκληρη τη φαντασμαγορία της τελετής έναρξης γύρω από το Σηκουάνα, βγάζοντας τους Ολυμπιακούς Αγώνες έξω από το παραδοσιακό και αυτονόητο περιβάλλον του σταδίου, κατά έναν παράδοξο τρόπο, δεν ήταν καινοτόμα. Απέτισε φόρο τιμής στη βαθύτερη και αρχέγονη παράδοση των Παρισίων, μια και το μεγάλο ποτάμι υπήρξε ανέκαθεν η σταθερή, αν και ρευστή, ραχοκοκοκαλιά της πόλης.
Τουλάχιστον για τα προηγούμενα 2.000 χρόνια το Παρίσι μεγάλωνε και άλλαζε δίπλα στον Σηκουάνα, ιδιαίτερα δε από τον 13ο αιώνα και εξής, όταν η παλιά Λουτέτια έγινε πρωτεύουσα της Γαλλίας, οι κάτοικοι αντλούσαν από το ποτάμι σχεδόν το άπαν των υλικών και των υπηρεσιών που χρειάζονταν για την επιβίωση και την ευημερία τους, κάτι που απέμενε σαν απόηχος των πανάρχαιων δοξασιών και της θεοποίησης του Σηκουάνα.
Με το πέρασμα των αιώνων, οι Παριζιάνοι, εκτός από το πόσιμο νερό, στον Σηκουάνα καθαρίζονταν (γνωστή η ετυμολογία της λέξης «μπορντέλο» ως παραφθορά του «au bord de l’eau», δηλαδή ο παρόχθιος οίκος ανοχής ώστε οι τροτέζες να πλένονται εύκολα και γρήγορα). Επίσης, ο Σηκουάνας παρείχε τα μέσα για την άνθηση του εμπορίου, των μεταφορών, της βιοτεχνίας και σταδιακά της βιομηχανίας, φυσικά μαζί με την αναψυχή και οπωσδήποτε την τέχνη: η αρχιτεκτονική οργίασε γεφυρώνοντας τον Σηκουάνα, ένθεν και ένθεν της κοίτης του δημιουργήθηκαν κτίρια-ορόσημα της ευρωπαϊκής αντίληψης για τον νεοκλασικισμό και το μπαρόκ, ενώ το ίδιο το ποτάμι αποτυπώθηκε, σχεδόν με λατρευτική εμμονή, σε αμέτρητους πίνακες ζωγραφικής, ακόμη όμως και στη γαλλική λογοτεχνία, μέσω της οποίας καθιερώθηκε η μορφή του μυθιστορήματος. Αρκεί να θυμηθεί κανείς τον ρόλο των υπονόμων και του ποταμού ως διόδου διαφυγής και σωτηρίας στους «Αθλίους» του Βικτόρ Ουγκό.
Μοιραία, όμως, η αλόγιστη ανάπτυξη επιδείνωσε την ποιότητα και την καθαρότητα των υδάτων. Η εκατονταετία μεταξύ 1870-1970 ήταν η περίοδος του μαρασμού για τον Σηκουάνα. Ελάχιστα είδη ψαριών άντεξαν στη ρύπανση και παρέμειναν στο οικοσύστημα, αν και σημειώθηκε κάποια βελτίωση όταν, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατασκευάστηκε η Seine-Aval, μια μεγάλη μονάδα καθαρισμού των αστικών λυμάτων του Παρισιού. Η αλήθεια είναι όμως ότι περίπου για μισό αιώνα, την περίοδο 1960-2010, τόσο οι κάτοικοι όσο και τα εκατομμύρια των επισκεπτών ατένιζαν με ανάμεικτα συναισθήματα το φημισμένο ποτάμι – είτε με αμηχανία είτε με αποστροφή και σιχασιά για το κατάντημά του.
Τα σπέρματα της προσπάθειας για μια ριζική θεραπεία των πληγών του Σηκουάνα θα έλεγε κανείς ότι έπεσαν το 1991, όταν οι δύο όχθες, η Rive Gauche και η Rive Droite, με τη δική τους ιστορία και κουλτούρα η καθεμία, ανακηρύχθηκαν μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO. Βοηθούντος του ολοένα και πιο έντονου ενδιαφέροντος για την προστασία του περιβάλλοντος, την οικολογία, τη βελτίωση των όρων ζωής στις πόλεις, άρχισαν να πολλαπλασιάζονται οι οργανώσεις που πίεζαν για την αλλαγή στο ποτάμι.
Το αίτημα ανάκτησης του Σηκουάνα από τους φυσικούς δικαιούχους του, πρωτίστως τους Παριζιάνους, που αγγίζουν σε πλήθος τα 7 εκατομμύρια ανθρώπους, και δευτερευόντως τους διερχόμενους επισκέπτες, που επίσης μετρώνται σε δεκάδες εκατομμύρια ετησίως, δεν θα μπορούσε να μείνει ανικανοποίητο επ’ αόριστον. Γι’ αυτό οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2024 είναι το ιστορικό σημείο καμπής για τη μοίρα του Σηκουάνα. Μια ευκαιρία ανάστασης, η οποία μπορεί να ξεκίνησε να υλοποιείται με δύσκολα και ασταθή βήματα, αλλά δεν μπορεί να χαθεί. Κυρίως διότι δεν είναι μόνο η πιο ολοκληρωμένη, αλλά και η τελευταία ευκαιρία του Σηκουάνα να κερδίσει μια καινούρια ζωή.
Το αριστοκρατικό άθλημα που ξεχωρίζει και μαγεύει – Στο σερβίς ο Τσιτσιπάς περνά με άνεση στους 8
Ολυμπιακοί Αγώνες: Ένας επιστήμονας εξηγεί τι ισχύει για τις τρανς αθλήτριες σε γυναικεία αθλήματα
Ολυμπιακοί Αγώνες: Πόσο θα δυσκολέψουν αθλητές και κοινό η αυξημένη συγκέντρωση όζοντος και γύρης
