Τρέμουλο (τρόμος), βραδυκινησία, μυϊκή δυσκαμψία και απώλεια της ισορροπίας είναι κάποια από τα κινητικά συμπτώματα που θα δυσκολέψουν τη ζωή πολλών ατόμων με νόσο του Πάρκινσον. «Αλλά επειδή η νόσος δυσκολεύει τις κινήσεις, δεν σημαίνει ότι οι πάσχοντες πρέπει να σταματήσουν να κινούνται» επισημαίνουν σε άρθρο τους στο Conversation οι Aideen Sullivan, Καθηγήτρια και Επικεφαλής του Τμήματος Ανατομίας και Νευροεπιστημών, και Lucy Collins-Stack, Ανώτερη Μεταδιδακτορικός Ερευνήτρια, από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Κορκ στην Ιρλανδία.
Μια σειρά από επιστημονικές μελέτες έχουν διερευνήσει τον αντίκτυπο διαφόρων τύπων σωματικής άσκησης στα άτομα με τη νευροεκφυλιστική νόσο και, στην πλειονότητά τους, έχουν καταλήξει ότι συμβάλλουν στη διαχείριση των κινητικών εκδηλώσεων και βελτιώνουν συνολικά την ποιότητα ζωής, με την αερόβια γυμναστική να αποδεικνύεται ιδιαίτερα επωφελής.
Ο ρόλος της έντασης
Η προπόνηση υψηλής έντασης συνδέθηκε με μεγαλύτερη μείωση των κινητικών συμπτωμάτων σε μια κλινική μελέτη που συμπεριέλαβε άτομα με νόσο Πάρκινσον ηλικίας 40-80 ετών. Οι συμμετέχοντες είχαν διακριθεί σε τρεις ομάδες προπόνησης σε διάδρομο γυμναστηρίου – μια υψηλής έντασης (μέγιστη προσπάθεια), μια μέτριας έντασης (ελαφρύ τζόκινγκ) και μια άνευ συγκεκριμένων οδηγιών-, πραγματοποιώντας ένα πρόγραμμα 30 λεπτών, 3-4 φορές την εβδομάδα για ένα διάστημα 6 μηνών. Οι Sullivan και Collins-Stack σημειώνουν ότι η θετική επίδραση μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στην άσκηση, αφού κανείς από τους συμμετέχοντες δεν λάμβανε ακόμα φαρμακευτική αγωγή για τη διαχείριση των συμπτωμάτων του.
Προσήλωση στο πρόγραμμα γυμναστικής
Τα άτομα με νόσο Πάρκινσον -ιδίως σε προχωρημένο στάδιο- που ασκούνταν συστηματικά για τουλάχιστον 2,5 ώρες την εβδομάδα (περίπου 20 λεπτά την ημέρα) σχετίστηκαν με καλύτερη ποιότητα ζωής στο πλαίσιο παγκόσμιας μακροχρόνιας μελέτης σε 2.940 ασθενείς (Journal of Parkinson’s Disease). Παρά τα θετικά αποτελέσματα συγκριτικά με όσους επέλεγαν την καθιστική ζωή, μια αδυναμία της μελέτης που εμποδίζει τα ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την επίδραση της άσκησης είναι η λήψη αγωγής απ’ όλους τους συμμετέχοντες στη διάρκεια της μελέτης.
Μια ακόμα μελέτη στο Neurology που διαπιστώνει ότι η υιοθέτηση μιας ρουτίνας σωματικής άσκησης μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη των συμπτωμάτων, παρακολούθησε 237 άτομα με πρόσφατη διάγνωση νόσου Πάρκινσον και τον χρόνο που δαπανούσαν για γυμναστική. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι τηρούσαν μια προπόνηση μέτριας έντασης για 150 λεπτά την εβδομάδα είχαν μικρότερη έκπτωση στην κινητικότητά τους σε βάθος 6 χρόνων συγκριτικά με όσους γυμνάζονταν λιγότερο συχνά.
Μια τρίτη μελέτη (Movement Disorders)κατέδειξε ότι η τακτική σωματική δραστηριότητα μπορεί να αποτρέψει την επιδείνωση και άλλων μη κινητικών συμπτωμάτων όπως τα προβλήματα ύπνου.
Αρκούν και οι δουλειές του σπιτιού
Η προαναφερθείσα μελέτη από το Neurology εξέτασε πέραν της άσκησης και άλλες μορφές σωματικής δραστηριότητες όπως οι δουλειές του σπιτιού και διαπίστωσε ότι, εφόσον γίνονταν τακτικά, μπορούσαν να εξασφαλίσουν τα σημαντικά οφέλη. Μια ακόμα συστηματική ανασκόπηση 156 τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών με 7.939 συμμετέχοντες που παραθέτουν οι συγγραφείς του άρθρου, έδειξε ότι διάφοροι τύποι άσκησης και δραστηριότητας, από το κολύμπι έως το περπάτημα, μπορούν να βελτιώσουν την κινητικότητα και την ποιότητα ζωής των ατόμων με την πάθηση.
Οι υπεύθυνοι μηχανισμοί
Οι ερευνητές δεν έχουν αποκαλύψει τους μηχανισμούς πίσω από τη θετική επίδραση της άσκησης στα συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον. Κάποιες ενδείξεις από εργαστηριακές και κλινικές μελέτες εμπλέκουν την απελευθέρωση συγκεκριμένων πρωτεϊνών κατά την άσκηση που δρουν προστατευτικά για τους νευρώνες. Πρόκειται για το νευροτροφικό παράγοντα εγκεφαλικής προέλευσης (brain-derived neurotrophic factor/BDNF), μια πρωτεΐνη με βασική της λειτουργία τη διασφάλιση της επιβίωσης και αναγέννησης των νευρώνων και η οποία μειώνεται στα άτομα με Πάρκινσον, καθώς και την ιριζίνη, πρωτεΐνη που απελευθερώνεται από τα μυϊκά κύτταρα κατά τη γυμναστική και συμβάλλει στην προστασία των νευρώνων, όπως έχει αποδειχθεί σε κυτταρικά μοντέλα της νόσου του Πάρκινσον.
Στα μέτρα κάθε ασθενούς
«Παρότι η άσκηση έχει πολλά οφέλη για τα άτομα με νόσο Πάρκινσον, θα πρέπει να αποτελεί συμπλήρωμα άλλων θεραπειών, όπως τα φάρμακα που βοηθούν στη διαχείριση των συμπτωμάτων» αναφέρουν οι συγγραφείς, εστιάζοντας στον ρόλο του θεράποντα ιατρού στη διαμόρφωση ενός εξατομικευμένου προγράμματος ασκήσεων χωρίς τον κίνδυνο πόνου, τραυματισμού ή πτώσης.
Κάποιες ασφαλείς ασκήσεις που συστήνονται ευρέως είναι το pilates για τη διατήρηση και βελτίωση της δύναμης και ισορροπίας, η γιόγκα για μεγαλύτερη ευλυγισία και ψυχική ευεξία και ασκήσεις ισορροπίας όπως η πολεμική τέχνη τάι τσι -ή η γιόγκα- για θωράκιση έναντι των κινδύνων πτώσης.
Για τα άτομα που μπορούν να ακολουθήσουν πιο δυναμικά προγράμματα, η προπόνηση δύναμης αποτελεί μια αποδεδειγμένα αποτελεσματική άσκηση έναντι της βραδύτητας στις κινήσεις, ενώ η κολύμβηση ωφελεί ιδιαίτερα όσους αντιμετωπίζουν δυσκαμψία ή πόνους στις αρθρώσεις.
Τέλος, ακόμα και για όσους δυσκολεύονται σωματικά να ακολουθήσουν απαιτητικές προπονήσεις, δραστηριότητες όπως το περπάτημα, η κηπουρική και οι δουλειές του σπιτιού όπως το μαγείρεμα, το σκούπισμα και το ξεσκόνισμα μπορούν να αποτρέψουν την επιδείνωση των συμπτωμάτων και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής.
Διαβάστε επίσης:
Νόσος Πάρκινσον: Η κίνηση-κλειδί που επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου
Νόσος Πάρκινσον: Το τρέμουλο δεν είναι πάντα σημάδι της – Και άλλοι οκτώ μύθοι
Νόσος Πάρκινσον: Πέντε λόγοι που επιτρέπουν στους πάσχοντες να αισιοδοξούν
