Σήμερα, όταν μιλάμε για διατροφή, αναφερόμαστεστα τρόφιμα και τα ποτά που καταναλώνουμε. Ωστόσο, στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη, η έννοια της διατροφής ήταν πολύ πιο ευρεία και δεν περιοριζόταν μόνο στο φαγητό. Η λέξη «δίαιτα» προέρχεται από την ελληνική γλώσσα και αφορά τον γενικότερο τρόπο ζωής. Περιλαμβάνει τη διατροφή αλλά και την άσκηση, τον ύπνο, τη σεξουαλική ζωή και άλλες δραστηριότητες που έχουν αντίκτυπο στην υγεία του ατόμου.
Οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί, όπως ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός, πίστευαν ότι η υγεία ήταν το αποτέλεσμα της ισορροπίας σε όλους αυτούς τους τομείς και ότι η διατροφή ήταν μόνο ένα κομμάτι του συνολικού τρόπου ζωής. Όταν συνιστούσαν μια «δίαιτα» στους ασθενείς τους, δεν τους έλεγαν μόνο τι να φάνε ή να πιούν, αλλά πρότειναν έναν πλήρη τρόπο ζωής που περιλάμβανε και τη σωματική άσκηση, τη σωστή ποιότητα και διάρκεια ύπνου, καθώς και τη σχέση με τη σεξουαλική υγεία ή ακόμα και την ψυχαγωγία.
Αυτή η φιλοσοφία της ισορροπίας συνεχίζει να είναι επίκαιρη σήμερα. Οι σύγχρονοι επιστήμονες αναγνωρίζουν την αξία του να διατηρούμε την ισορροπία στην καθημερινή μας ζωή για να ενισχύσουμε τη σωματική και ψυχική μας ευεξία. Όλα αυτά τα στοιχεία αναλύει ο Κωνσταντίνος Πανυγήρης Λέκτορας Κλασικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας, μέσα από άρθρο του στο The Conversation.
Η «δίαιτα» και η ισορροπία στη ζωή
Η «δίαιτα» στην αρχαία Ελλάδα δεν περιοριζόταν μόνο στην τροφή, αλλά επεκτεινόταν και σε όλες τις πλευρές της καθημερινότητας. Η έννοια του μέτρου και της ισορροπίας ήταν κεντρική στη φιλοσοφία των αρχαίων γιατρών. Στο «Περί Επιδημιών» του Ιπποκράτη, ένα έργο του 5ου αιώνα π.Χ., αναφέρεται ότι η υγεία εξαρτάται από την ισορροπία των τροφών, της άσκησης, του ύπνου και άλλων καθημερινών δραστηριοτήτων. Ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός προειδοποιούσαν ότι οι υπερβολές σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής, όπως στην τροφή ή στον ύπνο, μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στην υγεία.
Άσκηση και διατροφή στους αθλητές
Η άσκηση ήταν ένα σημαντικό μέρος του τρόπου ζωής στην αρχαία Ελλάδα, ειδικά για τους αθλητές. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι αθλητές ακολουθούσαν αυστηρές δίαιτες και προγράμματα άσκησης για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους. Εντυπωσιακό είναι ότι οι αρχαίοι αθλητές είχαν διατροφικές συνήθειες που σήμερα μπορεί να φαίνονται ακραίες, όπως η κατανάλωση μόνο σύκων ή η δίαιτα με βασικό συστατικό το κρέας, που εφαρμόστηκε από κάποιους αθλητές, όπως ο Χίονις ο Λάκων. Παρά τις ακραίες δίαιτες, όμως, οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η συνδυασμένη δράση της διατροφής και της σωματικής άσκησης ήταν το θεμέλιο για την επίτευξη σωματικής και ψυχικής ευημερίας.
Διατροφή μόνο με νερό και σύκα: ένα ακραίο παράδειγμα
Οι αρχαίοι γιατροί πίστευαν ότι η ισορροπία ήταν σημαντική για την υγεία, ωστόσο, δεν πρεσβεύουν όλα τα αρχαία κείμενα το μέτρο. Υπήρχαν και εξαιρετικά αυστηρές διατροφικές συνήθειες για κάποιους, όπως η δίαιτα που βασιζόταν μόνο στο νερό και τα σύκα. Οι αθλητές ή και δάσκαλοι στην αρχαία Ελλάδα, όπως αναφέρει ο ιστορικός Ηγησάνδρος από τη Δήλο, ακολουθούσαν αυστηρές δίαιτες, περιορισμένοι σε νερό και σύκα, πράγμα που μπορεί να φαίνεται ακραίο, αλλά θεωρούνταν ιδανικό για τη διατήρηση της φυσικής τους κατάστασης. Μάλιστα, για κάποιους, αυτές οι αυστηρές δίαιτες δεν επηρεάζονταν από τις συνήθεις πρακτικές του υπόλοιπου κόσμου, αφού εκείνοι προσπαθούσαν να πετύχουν την άριστη φυσική κατάσταση με περιορισμένες τροφές. Αυτή η τακτική μπορεί να φαντάζει παράξενη με τα σημερινά δεδομένα αλλά ήταν μια μέθοδος που θεωρούσαν οι αρχαίοι Έλληνες ως απαραίτητη για την επίτευξη αθλητικών στόχων.
Η σημασία της φυσικής τροφής
Η διατροφή στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν όπως η σύγχρονη, με κεντρικό πυλώνα την κατανάλωση κρέατος ή ψωμιού. Εξίσου σημαντικά ήταν τα φρούτα και τα λαχανικά, τα οποία συνιστούσαν γιατροί της εποχής για τη συντήρηση της υγείας και τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Για παράδειγμα, οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τα λαχανικά και τα φρούτα ως «θεραπευτικά» τρόφιμα που βοηθούσαν στην εξισορρόπηση του οργανισμού, ενώ τα ψάρια θεωρούνταν σημαντική πηγή πρωτεϊνών, με πολλούς γιατρούς της εποχής να τα προτείνουν ως βασικό συστατικό για μια υγιεινή διατροφή.
Η διατροφή των αρχαίων Ελλήνων λοιπόν περιλάμβανε μια ποικιλία τροφών, από φρούτα και λαχανικά μέχρι ψάρια και όσπρια, ενώ υπήρχε πάντα έμφαση στην ποικιλία και τη μετρημένη κατανάλωση για να διατηρηθεί η ισορροπία στον οργανισμό.
Επιπλέον, το κρασί ήταν ιδιαίτερα σημαντικό στην καθημερινή ζωή των αρχαίων Ελλήνων, όχι μόνο ως ποτό, αλλά και για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Το κρασί ήταν συνήθως αραιωμένο με νερό και καταναλωνόταν σε συνδυασμό με το φαγητό, ενώ θεωρούνταν ότι είχε ευεργετικές επιδράσεις στην πέψη και την υγεία της καρδιάς. Ο Ιπποκράτης, μάλιστα, συνιστούσε το κρασί ως θεραπευτικό μέσο για διάφορες ασθένειες, ενώ πρότεινε την κατανάλωσή του με μέτρο, αφού η υπερβολή μπορούσε να οδηγήσει σε αρνητικές συνέπειες για τον οργανισμό.
Ύπνος και σεξουαλική υγεία
Ο ύπνος ήταν μια άλλη σημαντική πτυχή της «δίαιτας». Η επαρκής ξεκούραση θεωρούνταν απαραίτητη για την αποκατάσταση του οργανισμού και την καλή υγεία. Οι γιατροί της αρχαιότητας, όπως ο Γαληνός, τόνιζαν ότι η υπερβολική εργασία ή η αϋπνία μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στην υγεία του ατόμου. Ο σωστός ύπνος, λοιπόν, ήταν βασικός για την υγεία, καθώς επιτρέπεται στο σώμα να ανανεώνεται και να ανακάμπτει.
Επιπλέον, η σεξουαλική ζωή ήταν επίσης σημαντική για την ευεξία. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η σεξουαλική δραστηριότητα, όταν ήταν ισορροπημένη, είχε θετική επίδραση στην υγεία και την ψυχική υγεία. Η υπερβολή ή η πλήρης αποχή από τη σεξουαλική δραστηριότητα θεωρούνταν επικίνδυνες για την υγεία.
Μια φιλοσοφία που παραμένει επίκαιρη στο σήμερα
Η φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων για τη διατροφή και την υγείας έχει επηρεάσει βαθιά τη σύγχρονη ιατρική και επιστήμη. Σήμερα, γιατροί και επιστήμονες αναγνωρίζουν τη σημασία της ισορροπίας στον τρόπο ζωής μας για την ψυχική και σωματική υγεία. Η καλή διατροφή, η άσκηση, ο ύπνος και η σωστή σεξουαλική ζωή παραμένουν το θεμέλιο της υγείας, και σήμερα χρησιμοποιούμε σύγχρονες μεθόδους και δεδομένα για να διασφαλίσουμε ότι εφαρμόζουμε σωστά αυτές τις αρχές. Η φιλοσοφία αυτή, αν και χιλιάδες χρόνια παλαιότερη, παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη και μπορεί να μας διδάξει πώς να ζούμε με ισορροπία και αρμονία.
Διαβάστε επίσης
Είναι 92, αλλά αισθάνεται 50! Το μυστικό μιας super ager για μια ζωή γεμάτη ενέργεια
Η υγιής γήρανση είναι στο χέρι μας – Το lifestyle της μακροζωίας αποκαλύπτει έρευνα σε 500.000 άτομα
Πόσες ημέρες χρειάζονται για να αποκτήσουμε μια νέα συνήθεια – Πολύ περισσότερες από όσες φαντάζεστε
