Μία ώρα μπροστά θα γυρίσουμε τα ρολόγια μας τα ξημερώματα της Κυριακής. Η επικείμενη αλλαγή της ώρας δημιουργεί συναισθήματα χαράς και αισιοδοξίας στους περισσότερους από εμάς, που ανυπομονούμε να απολαμβάνουμε περισσότερες ώρες φωτός καθημερινά. Σύμφωνα με τους ειδικούς, όμως, δεν έρχεται χωρίς τίμημα.
Η «γέννηση» της θερινής ώρας και γιατί σήμερα μπορεί να λειτουργεί «μπούμερανγκ»
Η ιδέα πηγαίνει πίσω στο 1784 και στον Βενιαμίν Φραγκλίνο. Η μετατόπιση των ρολογιών προς τα εμπρός ισοδυναμούσε με μεγαλύτερη αξιοποίηση του ηλιακού φωτός και υιοθετήθηκε ως μια παγκόσμια προσπάθεια για εξοικονόμηση ενέργειας. Εφαρμόστηκε για πρώτη φορά κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ το σημερινό σύστημα αλλαγής δύο φορές το χρόνο ξεκίνησε το 1972. Σήμερα, ωστόσο, καθώς η τεχνολογία έχει εξελιχθεί, ο αρχικός σκοπός της εξοικονόμησης ενέργειας μπορεί να μην επιτυγχάνεται πια. Αντίθετα, η παράταση των ωρών της ημέρας ενθαρρύνει τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν περισσότερο κλιματισμό, λειτουργώντας ως «μπούμερανγκ».
Το τίμημα της θερινής ώρας
Η θερινή ώρα δε σημαίνει περισσότερο ηλιακό φως. Μετατοπίζει, απλώς, τα χρονοδιαγράμματα, ώστε το φυσικό φως να αξιοποιείται περισσότερο. Οι ειδικοί, ωστόσο, επισημαίνουν ότι συνοδεύεται από μια σειρά επιπτώσεων για την υγεία. Σύμφωνα, με την Μπεθ Αν Μάλοου, καθηγήτρια Νευρολογίας και Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο Vanderbilt, οι επιπτώσεις αυτές είναι αισθητές καθ’ όλη τη διάρκεια των 7 μηνών εφαρμογής της θερινής ώρας.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα που παρουσιάζονται μετά την αλλαγή είναι:
- Υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας,
- Ευερεθιστότητα,
- Μειωμένη πνευματική και σωματική απόδοση
- Διαταραχή της πείνας, η οποία μπορεί να εμφανιστεί σε ακατάλληλες ώρες ή καθόλου.
Πολλά προβλήματα υγείας έχουν συνδεθεί με τη μετάβαση στη θερινή ώρα, μεταξύ των οποίων:
- μειωμένη παραγωγικότητα,
- καρδιακές προσβολές,
- εγκεφαλικά επεισόδια,
- ημικρανίες και πονοκέφαλοι,
- αύξηση του σωματικού βάρους,
- κίνδυνοι για την ασφάλεια (αυξημένα τροχαία και εργατικά ατυχήματα).
Μια μελέτη του 2020 διαπίστωσε ότι ο κίνδυνος θανατηφόρων τροχαίων αυξάνεται κατά 6%, ενώ Σουηδοί ερευνητές παρατήρησαν ότι το ποσοστό σοβαρών καρδιακών επεισοδίων αυξάνεται από 6% σε 10% τις 3 πρώτες ημέρες μετά την αλλαγή. «Συνδέεται, επίσης, με αυξημένο κίνδυνο εισαγωγών στο νοσοκομείο και αυξημένη παραγωγή φλεγμονωδών δεικτών, ως απάντηση στο στρες», προσθέτει ο Adam Spira, καθηγητής Ψυχικής Υγείας. Μελέτη του 2020, που δημοσιεύθηκε στο PLOS, υποστηρίζει, επιπλέον, ότι επιδεινώνει τις διαταραχές της διάθεσης, όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η κατάχρηση ουσιών, ενώ σύμφωνα με έρευνα του Journal of Clinical Sleep Medicine πυροδοτεί κοινωνικό «jet lag».
@ygeiamou.grΑλλαγή ώρας: Δείτε πόσο αναστατώνει τον οργανισμό – Τρόποι να μετριάσετε τις συνέπειες #ygeiamou
Κύριο «θύμα», ο κιρκάδιος ρυθμός
Ο κιρκάδιος ρυθμός, το εσωτερικό ρολόι του οργανισμού, είναι υπεύθυνο ώστε να πραγματοποιείται την κατάλληλη ώρα κάθε λειτουργία του οργανισμού, από την καρδιά και τον μεταβολισμό, έως τις ορμονικές διακυμάνσεις και τον ύπνο.
Ο κιρκάδιος ρυθμός ευθυγραμμίζεται με την έκθεση στο φως. Το πρωινό φως μας βοηθά να ξυπνάμε φυσικά και να κοιμόμαστε την κατάλληλη ώρα. Επιπλέον, ενισχύει την καλή διάθεση. Το φως τις βραδινές ώρες, από την άλλη, φαίνεται να καθυστερεί τον ύπνο, καθιστώντας πιο δύσκολο το πρωινό ξύπνημα.
Στη θερινή ώρα, η καθημερινότητά μας πηγαίνει 1 ώρα μπροστά, όμως η κίνηση του ήλιου δεν αλλάζει. Επομένως, το σώμα παύει να ευθυγραμμίζεται με την κίνηση του ήλιου.
Μεγάλο πλήγμα στον ύπνο
Η απώλεια μιας ώρας ύπνου μπορεί να μην φαίνεται ως κάτι αξιόλογο, έχει όμως σημαντικό αντίκτυπο. Έρευνες της Αμερικανικής Ακαδημίας Ιατρικής Ύπνου (AASM) έχουν διαπιστώσει ότι περίπου το 55% των ενηλίκων νιώθει κουρασμένο μετά την αλλαγή της ώρας. «Πολλοί ενήλικες αντιμετωπίζουν ήδη χρόνια έλλειψη ή διαταραχές ύπνου. Αυτή η αλλαγή ενισχύει τα συμπτώματά τους», λέει η Jennifer Martin, καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή David Geffen.
Το πιο άμεσο αποτέλεσμα είναι η αλλαγή στην έκκριση μελατονίνης, της ορμόνης που ρυθμίζει τις καταστάσεις εγρήγορσης και ύπνου με βάση το φως του ήλιου. Το φως εμποδίζει την παραγωγή μελατονίνης, καθυστερώντας τον ύπνο.
Σύμφωνα με τον δρ. Spira, «η έκθεση στο φως κοντά στην ώρα του ύπνου δυσκολεύει το να κοιμηθούμε τη συνηθισμένη ώρα και μπορεί να μειώσει τον χρόνο του ύπνου». Επιπλέον, η απώλεια του πρωινού φωτός διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό. «Λειτουργούμε καλύτερα όταν ο κύκλος ύπνου – αφύπνισης ακολουθεί τον ήλιο. Οι συνέπειες του ανεπαρκούς ύπνου περιλαμβάνουν μείωση της καρδιαγγειακής υγείας, αύξηση του διαβήτη και της παχυσαρκίας, χειρότερη ψυχική υγεία, χαμηλότερη γνωστική απόδοση και αύξηση του κινδύνου τροχαίων ατυχημάτων», προσθέτει.
Τι μπορείτε να κάνετε
Αν η μετάβαση στη θερινή ώρα σας προκαλεί δυσφορία, οι παρακάτω πρακτικές συμβουλές μπορούν να βοηθήσουν:
- Καθιερώστε μια σταθερή ρουτίνα ύπνου και κοιμηθείτε τουλάχιστον 7 ώρες την προηγούμενη και την επόμενη ημέρα της αλλαγής. Εκτεθείτε σε άφθονο ηλιακό φως το πρωί μετά την αλλαγή. Το φως έχει ισχυρές επιδράσεις στο εσωτερικό ρολόι του σώματος και θα σας βοηθήσει να αισθάνεστε λιγότερο κουρασμένοι.
- Αν νιώθετε νυσταγμένοι την επομένη της αλλαγής, προσπαθήστε να αντισταθείτε στον μεσημεριανό ύπνο.
- Περάστε χρόνο σε εξωτερικούς χώρους. Το φυσικό φως είναι ο μεγάλος κινητήριος μοχλός του κιρκάδιου ρυθμού, αποτρέπει το αίσθημα κόπωσης την ημέρα και ενθαρρύνει την παραγωγή μελατονίνης τη νύχτα.
- Αποφύγετε το έντονο φως το βράδυ. Αφήστε μακριά το κινητό ή οποιαδήποτε άλλη ηλεκτρονική συσκευή.
- Αποφύγετε τα καφεϊνούχα ροφήματα, το αλκοόλ και τη σοκολάτα πριν από τον ύπνο.
Τι θα συνέβαινε εάν μεταβαίναμε μόνιμα στη θερινή ώρα;
«Θα χάναμε τη χρονική ευθυγράμμιση με τον ήλιο», ξεκαθαρίζει η δρ. Μάλοου. Επιπλέον, η μόνιμη θερινή ώρα θα ισοδυναμούσε με λιγότερο φυσικό φως τα πρωινά, κάτι που, ενδεχομένως, θα επιδείνωνε τα προβλήματα ύπνου και θα αποδιοργάνωνε τον κιρκάδιο ρυθμό. Ισχυρότερος θα ήταν, επίσης, ο κίνδυνος εποχικής κατάθλιψης, παχυσαρκίας, διαβήτη, καρδιοπαθειών, αλλά και ορισμένων μορφών καρκίνου. Σύμφωνα με τον Τσαρλς Τσίζλερ, επικεφαλής του Τμήματος Διαταραχών Ύπνου και Κιρκάδιου Ρυθμού στο Brigham and Women’s Hospital, η μελατονίνη έχει ογκοστατικές ιδιότητες, που σημαίνει ότι μπορεί να επιβραδύνει την εξάπλωση του καρκίνου.
Αντίθετα, σύμφωνα με τους ειδικούς, η μόνιμη υιοθέτηση της χειμερινής ώρας θα μείωνε τον κίνδυνο πολλών προβλημάτων υγείας και θα επέτρεπε στους ανθρώπους να απολαμβάνουν το φως της ημέρας τις σωστές ώρες και μάλιστα με τρόπο ωφέλιμο για την υγεία.
Αλλαγή ώρας: Τρία μυστικά για να μη φέρει τα πάνω-κάτω στο βιολογικό μας ρολόι
Ύπνος: Πώς δεν θα τον διαταράξει η αλλαγή της ώρας – Πολύτιμα tips από τους ειδικούς
Αλλαγή ώρας: Γιατί μας κάνει καλό – Πώς ωφελεί την ψυχική υγεία
