Η υγεία μας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η διατροφή, η άσκηση, και οι συνήθειες του τρόπου ζωής μας. Ωστόσο, μια νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο Yale έρχεται να προσθέσει έναν απρόσμενο παράγοντα: τις κοινωνικές μας σχέσεις. Σύμφωνα με τα ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στο Nature, οι άνθρωποι που συνδέονται κοινωνικά έχουν παρόμοια σύνθεση μικροβίων στο έντερό τους, ανεξαρτήτως της συγγένειας ή της συμβίωσης.
Αυτή η πρωτοποριακή μελέτη ανοίγει νέους δρόμους στην κατανόηση της σχέσης μεταξύ κοινωνικότητας και βιολογίας, αποκαλύπτοντας ότι οι μικροοργανισμοί που ζουν στο σώμα μας δεν επηρεάζονται μόνο από περιβαλλοντικούς και γενετικούς παράγοντες, αλλά και από τον κοινωνικό μας κύκλο.
Το μικροβίωμα και η σημασία του
Το μικροβίωμα αποτελεί το σύνολο των βακτηρίων, μυκήτων, ιών και άλλων μικροοργανισμών που ζουν στο γαστρεντερικό μας σύστημα. Αυτοί οι μικροοργανισμοί παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία μας, επηρεάζοντας τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, την πέψη και την ανάπτυξη ορισμένων ασθενειών. Αν και το μικροβίωμα διαμορφώνεται κυρίως από τη γενετική, τη διατροφή και το περιβάλλον, η νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι οι κοινωνικές μας σχέσεις επηρεάζουν σημαντικά τη σύστασή του.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε 18 απομονωμένα χωριά της Ονδούρας και περιέλαβε 1.787 ενήλικες. Οι ερευνητές κατέγραψαν λεπτομερώς τις κοινωνικές σχέσεις κάθε συμμετέχοντα, δημιουργώντας έναν χάρτη κοινωνικών δικτύων. Παράλληλα, ανέλυσαν δείγματα μικροβιώματος από το έντερο των συμμετεχόντων, ανιχνεύοντας συνολικά 2.543 μικροβιακά είδη και 339.137 διαφορετικά στελέχη.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα μικροβιώματα των ανθρώπων που συνδέονταν κοινωνικά παρουσίαζαν σημαντικές ομοιότητες, ακόμα και όταν αυτοί οι άνθρωποι δεν ζούσαν στο ίδιο σπίτι ή δεν ήταν συγγενείς. Όπως δήλωσε ο Francesco Beghini, μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο Human Nature Lab του Yale και συν-συγγραφέας της έρευνας: «Βρήκαμε σημαντική απόδειξη ότι τα μικροβιώματα μοιράζονται μεταξύ ανθρώπων που δεν είναι οικογένεια και δεν ζουν μαζί, ακόμη κι όταν λαμβάνουμε υπόψη άλλους παράγοντες όπως η διατροφή, η χρήση νερού και τα φάρμακα».
Ο ρόλος της κοινωνικής αλληλεπίδρασης
Η έρευνα κατέδειξε ότι οι πιο ισχυρές ομοιότητες στα μικροβιώματα εμφανίζονταν ανάμεσα σε άτομα που ζούσαν μαζί, όπως οι σύζυγοι ή τα μέλη του ίδιου νοικοκυριού. Ωστόσο, σημαντική μικροβιακή ομοιότητα εντοπίστηκε και σε φίλους ή ακόμα και σε κοινωνικές συνδέσεις δεύτερου βαθμού, όπως φίλους φίλων.
Μια αξιοσημείωτη παρατήρηση ήταν ότι οι άνθρωποι που βρίσκονταν στο επίκεντρο του κοινωνικού δικτύου ενός χωριού είχαν πιο όμοιο μικροβίωμα με τους άλλους κατοίκους σε σχέση με εκείνους που ήταν στην κοινωνική «περιφέρεια». Ο τρόπος και η συχνότητα της αλληλεπίδρασης, όπως τα κοινά γεύματα, οι χειραψίες, οι αγκαλιές ή τα φιλιά, συνδέονταν άμεσα με την αυξημένη ανταλλαγή μικροβίων.
Δύο χρόνια μετά τη συλλογή των αρχικών δεδομένων, οι ερευνητές επανεξέτασαν το μικροβίωμα ενός υποσυνόλου 301 συμμετεχόντων από τέσσερα χωριά. Διαπίστωσαν ότι οι κοινωνικά συνδεδεμένοι άνθρωποι είχαν γίνει ακόμα πιο όμοιοι μικροβιακά με την πάροδο του χρόνου, υποδεικνύοντας ότι οι κοινωνικές σχέσεις έχουν διαρκή επίδραση στο μικροβίωμα.
Η ανάλυση αποκάλυψε ότι μέσα στα χωριά δημιουργούνται «μικροβιακά δίκτυα», με ομάδες ανθρώπων να αποκτούν παρόμοια μικροβιώματα λόγω κοινών κοινωνικών δραστηριοτήτων. Όπως επεσήμανε ο Jackson Pullman, συν-συγγραφέας της έρευνας και πρώην ερευνητικός συνεργάτης στο Human Nature Lab: «Η μελέτη μας δείχνει ότι οι ομάδες ανθρώπων συνδέονται με τρόπους που δεν είχαμε σκεφτεί προηγουμένως, ακόμα και μέσω των μικροβιωμάτων τους».
Τα ευρήματα έχουν διττή σημασία. Από τη μία πλευρά, δείχνουν ότι η καλή υγεία του μικροβιώματος μπορεί να «μεταδοθεί» μέσα από κοινωνικές σχέσεις, κάτι που προσθέτει αξία στην κοινωνικότητα για τη βελτίωση της υγείας. Από την άλλη, ενισχύουν την ανησυχία ότι ορισμένες ασθένειες που συνδέονται με το μικροβίωμα ενδέχεται να μεταδίδονται πιο εύκολα μέσω κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
Ο Nicholas Christakis, επικεφαλής της έρευνας και καθηγητής Κοινωνικών και Φυσικών Επιστημών στο Yale, δήλωσε: «Η εργασία μας ενισχύει την ιδέα που είχαμε από το 2007, ότι φαινόμενα όπως η παχυσαρκία μπορεί να εξαπλώνονται όχι μόνο μέσω κοινωνικής αλλά και μέσω βιολογικής μόλυνσης, ίσως μέσω των κοινών βακτηρίων του ανθρώπινου εντέρου».
Η έρευνα αυτή αναδεικνύει τον βαθύ τρόπο με τον οποίο η κοινωνικότητά μας επηρεάζει τη βιολογία μας. Τα ευρήματα αυτά όχι μόνο διευρύνουν την κατανόησή μας για τη λειτουργία του μικροβιώματος, αλλά υπογραμμίζουν τη βιολογική μας σύνδεση με τους ανθρώπους γύρω μας. Στο μέλλον, οι κοινωνικές μας σχέσεις ίσως αποδειχθούν ένας ακόμα βασικός παράγοντας για την πρόληψη και την αντιμετώπιση ασθενειών.
Τέσσερις τρόποι για φιλικό μικροβίωμα και καλύτερη διάθεση
Χοληστερόλη: Υπάρχουν βακτήρια που την «καταβροχθίζουν» – Τυχεροί όσοι τα έχουν στο έντερό τους
Πέντε λόγοι υγείας να βάλουμε φυτά εσωτερικού χώρου στο σπίτι μας
