Τα υπναγωγά χάπια χρησιμοποιούνται συχνά ως λύση για την αϋπνία, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους, μιας και η ποιότητα του ύπνου φθίνει με την ηλικία. Ωστόσο, τα σκευάσματα αυτά, όπως οι βενζοδιαζεπίνες (π.χ. λοραζεπάμη) και τα λεγόμενα “ζ-φάρμακα” (π.χ. ζοπικλόνη), είναι γνωστά για παρενέργειες όπως η εξάρτηση, τα προβλήματα μνήμης και ο αυξημένος κίνδυνος πτώσεων. Παρά τις αρνητικές συνέπειες, όμως, πολλοί άνθρωποι – ιδιαίτερα άνω των 65 ετών – συνεχίζουν να τα χρησιμοποιούν για χρόνια, αγνοώντας τις μακροπρόθεσμες συνέπειες.
Μια νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο Dalhousie δείχνει ότι οι ηλικιωμένοι μπορούν να μειώσουν τη χρήση υπναγωγών και να βελτιώσουν τον ύπνο τους χωρίς φάρμακα, με τη βοήθεια μιας απλής παρέμβασης, κάνοντας τη διαδικασία της διακοπής πιο εύκολη από όσα πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο JAMA Psychiatry, έρχεται να αμφισβητήσει την κοινή πεποίθηση ότι η διακοπή των συγκεκριμένων φαρμάκων είναι δύσκολη, αν όχι ακατόρθωτη, ειδικά για άτομα που τα παίρνουν για χρόνια.
Τι αποκαλύπτει η έρευνα
Η κλινική μελέτη Your Answers When Needing Sleep in New Brunswick (YAWNS NB) πραγματοποιήθηκε στο New Brunswick του Καναδά, με τη συμμετοχή 565 ηλικιωμένων, με μέση ηλικία τα 72 έτη, οι οποίοι έπαιρναν υπναγωγά χάπια για περισσότερο από 10 χρόνια. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες. Οι δύο πρώτες ομάδες είχαν πρόσβαση σε ενημερωτικό υλικό για το πώς να μειώσουν τη χρήση των φαρμάκων και να βελτιώσουν τον ύπνο τους, ενώ η τρίτη ομάδα δεν είχε καμία καθοδήγηση.
Το πρώτο υλικό, με την ονομασία Sleepwell, περιλάμβανε δύο φυλλάδια με τίτλους «Πώς να σταματήσετε τα υπναγωγά χάπια» και «Πώς να επαναφέρετε τον ύπνο σας», ενώ το δεύτερο υλικό, EMPOWER, περιλάμβανε παρόμοιο υλικό για τη μείωση των υπναγωγών χαπιών. Σκοπός ήταν να ενημερωθούν οι ηλικιωμένοι για τους κινδύνους της μακροχρόνιας χρήσης υπναγωγών και να προωθηθούν ασφαλέστερες μέθοδοι βελτίωσης του ύπνου, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία για την αϋπνία (CBTI).
Μετά από έξι μήνες, στην ομάδα που έλαβε το υλικό Sleepwell, το 26% των συμμετεχόντων σταμάτησε εντελώς τη χρήση χαπιών, ενώ στην ομάδα EMPOWER το ποσοστό ήταν 20%. Στην ομάδα ελέγχου, μόλις το 7,5% των συμμετεχόντων κατάφερε να σταματήσει τη χρήση φαρμάκων. Επιπλέον, όσοι έλαβαν το υλικό Sleepwell ανέφεραν βελτιωμένο ύπνο και λιγότερη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Σύμφωνα με τον Dr. David Gardner, έναν από τους επικεφαλής της μελέτης, «πολλές προηγούμενες προσπάθειες είχαν επικεντρωθεί στην εκπαίδευση των γιατρών για τη μείωση της χρήσης των υπναγωγών. Εμείς, όμως, απευθυνθήκαμε απευθείας στους ίδιους τους ανθρώπους που τα λαμβάνουν και τους προσφέραμε τα εργαλεία και την ενημέρωση για να αλλάξουν τις συνήθειές τους».
Η σημασία της γνωσιακής – συμπεριφορικής θεραπείας για την αϋπνία (CBTI)
Μία από τις βασικές τεχνικές που προωθήθηκαν μέσω των υλικών πληροφοριών ήταν η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία για την αϋπνία (CBTI). Η CBTI είναι μια μη φαρμακευτική μέθοδος για τη βελτίωση του ύπνου που έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική. Σε αντίθεση με τα χάπια, η CBTI δεν προκαλεί εξάρτηση και μπορεί να προσφέρει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Η Dr. Andrea Murphy, επίσης επικεφαλής της έρευνας, δήλωσε: «Η μελέτη μας δείχνει ότι πολλοί άνθρωποι μπορούν να μάθουν να βελτιώνουν τον ύπνο τους μόνοι τους, χωρίς να βασίζονται σε φάρμακα, ακόμα και αν τα χρησιμοποιούσαν για χρόνια».
Γιατί οι ηλικιωμένοι καταφεύγουν στα υπναγωγά χάπια
Η χρήση υπνωτικών χαπιών είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στους ηλικιωμένους. Στην επαρχία New Brunswick, το 22% των ατόμων άνω των 65 ετών παίρνει υπνωτικά χάπια, ποσοστό που είναι πολύ υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο του Καναδά, ο οποίος είναι περίπου 8%. Ο λόγος είναι ότι με την ηλικία αυξάνεται η αϋπνία, και τα χάπια συχνά προσφέρουν μια γρήγορη λύση στα προβλήματα ύπνου. Ωστόσο, τα οφέλη των χαπιών είναι βραχυπρόθεσμα, και γρήγορα αναπτύσσεται εξάρτηση, καθώς οι ασθενείς τα χρησιμοποιούν καθημερινά για χρόνια.
Η ψυχίατρος και ειδική στον ύπνο Dr. Malgorzata Rajda εξηγεί: «Η αϋπνία είναι ένα συνηθισμένο πρόβλημα που επηρεάζει έως και το 10% των ανθρώπων. Αν και ορισμένοι άνθρωποι θα χρειαστούν τη βοήθεια γιατρού ή θεραπευτή, πολλοί μπορούν να βρουν λύση μόνοι τους, αρκεί να έχουν τις κατάλληλες πληροφορίες και εργαλεία».
Με μια απλή ενημέρωση, πολλοί από τους συμμετέχοντες κατάφεραν να σταματήσουν τα φάρμακα και να βελτιώσουν τον ύπνο τους. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η διακοπή των υπνωτικών χαπιών είναι εφικτή, ακόμη και μετά από χρόνια χρήσης, αρκεί να υπάρχει σωστή καθοδήγηση και υποστήριξη.
Δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε; Οι φυσικές λύσεις που θα σας αποκοιμήσουν
Αϋπνία: Η θαυματουργή λύση που μας γλιτώνει από τα υπναγωγά χάπια
Αϋπνία: Τρεις κινήσεις ματ που θα σας χαλαρώσουν πριν τον ύπνο – Όλοι μπορούν να τις κάνουν
