Υπάρχει μια ημέρα αφιερωμένη στην καλοσύνη, σε όλες εκείνες τις πράξεις που ενσαρκώνουν τα λόγια του Σοφοκλή -«η καλοσύνη γεννά πάντα καλοσύνη»-, το νόημα της ιαπωνικής παροιμίας για τη δυνατότητα μιας μόνο καλής κουβέντας να ζεστάνει τους τρεις μήνες του χειμώνα. Η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Καλοσύνης, μια πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Κινήματος Καλοσύνης που εγκαινιάστηκε το 1998, δεν έχει παρά έναν σκοπό: να υπενθυμίσει ότι η καλοσύνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.
Ακούγεται τετριμμένο και μάλλον δυσεφάρμοστο· το «καλό» και η δύναμή του μοιάζουν «πνίγονται» στη δίνη μιας σκληρής πραγματικότητας με πόλεμους, γυναικοκτονίες, περιστατικά κακοποίησης μεταξύ παιδιών -ακόμα και νηπιακής ηλικίας– και πλήθος ακόμα αρνητικών ειδήσεων που καλούμαστε να διαχειριστούμε.
Μπορεί ο καφές που θα κεράσουμε έναν άστεγο στον δρόμο να μην αρκεί για να φέρει τον Παράδεισο στη γη. Φτάνει όμως για να του ζεστάνει την καρδιά –ακόμα και να τη θωρακίσει– και να μας ανακουφίσει, έστω και λίγο, από το βάρος του άγχους και της θλίψης.
Το καλό επιστρέφεται (στην ψυχή και στο σώμα)
«Κάνε το καλό και ρίχ’ το στο γιαλό» λέει το γνωμικό. Σήμερα όμως ξέρουμε πως η θάλασσα το ξεβράζει και μας το στέλνει πίσω, ενίοτε πολλαπλάσιο. Πολυάριθμες μελέτες αποδίδουν στις πράξεις καλοσύνης ευεργετικές ιδιότητες, και όχι μόνο για τον αποδέκτη τους. Το 2021, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σάσσεξ αποτύπωσαν την «Ανατομία της Καλοσύνης» μέσα από τις απαντήσεις περισσότερων των 60.000 ατόμων. Τα ευρήματα έδειξαν ότι όσοι προβαίνουν συχνά σε πράξεις αλτρουισμού -αλλά και οι απλοί παρατηρητές τους- καταγράφουν υψηλότερα επίπεδα ευημερίας.
Μια ευγενική πράξη προς τον συνάνθρωπο προκαλεί θετικές αλλαγές στον οργανισμό σε ορμονικό επίπεδο. Όταν αποφασίζουμε να χαρίσετε κάποιο βιβλίο από τη στοίβα με τα αδιάβαστα ή να κουβαλήσουμε τα ψώνια της ηλικιωμένης γειτόνισσας, ενεργοποιείται η έκκριση ωκυτοκίνης και ντοπαμίνης στον οργανισμό, νευροδιαβιβαστές που γνωρίζουμε και ως «ορμόνες της ευτυχίας» και σχετίζονται άμεσα με την ψυχολογική διάθεση και κοινωνικότητα.
Ο αλτρουισμός βελτιώνει τη σωματική υγεία με μετρήσιμα αποτελέσματα. Σύμφωνα με μελέτες, η δαπάνη χρημάτων για τους άλλους βελτιώνει την καρδιαγγειακή υγεία σε ηλικιωμένους με υπέρταση. Άλλα ευρήματα δείχνουν ότι μπορεί να επιφέρει θετικές αλλαγές στη γονιδιακή ρύθμιση και, κατ’ επέκταση, σε ανοσολογικούς δείκτες που εμπλέκονται στην εμφάνιση ασθενειών ή την ανθεκτικότητα σε νοσήματα.
Σε επίπεδο σχέσεων, οι προκοινωνικές συμπεριφορές, όπως οι ευγενικές πράξεις, ενισχύουν τις διαπροσωπικές σχέσεις και την ικανοποίηση από αυτές, τονώνουν το αίσθημα της κοινωνικής σύνδεσης και προκαλούν ένα ντόμινο καλοσύνης, ωθώντας και άλλους σε αντίστοιχες ενέργειες.
Ένα «ευχαριστώ» αρκεί
Ένα «ευχαριστώ» προς κάποιον ξένο ή δικό μας ανθρώπου μπορεί να κάνει θαύματα. Μελέτες δείχνουν το αίσθημα ευγνωμοσύνηςμειώνει τους αυξημένους παλμούς και ρίχνει την αρτηριακή πίεση σε άτομα με υπέρταση. Έχει βρεθεί ότι οι άνθρωποι που κρατούν ημερολόγια ευγνωμοσύνης σε εβδομαδιαία βάση έχουν καλύτερες μετρήσεις ευεξίας, ασκούνται συχνότερα, αισθάνονται σωματικά πιο υγιείς και πιο αισιόδοξοι από εκείνους που δεν το κάνουν.
Πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο Urbana-Champaign στο Ιλινόι διαπίστωσε ότι η ευγνωμοσύνη μέσα στην οικογένεια επηρεάζει σημαντικά τη δυναμική της. Από τους 593 γονείς της έρευνα, εκείνοι που αισθάνονταν την εκτίμηση από τον σύντροφό τους εμφάνιζαν υψηλότερη ικανοποίηση από τη σχέση τους, ενώ η ευγνωμοσύνη από τα παιδιά τους μείωνε το γονεϊκό άγχος. Ιδίως για το τελευταίο, διαπιστώθηκε ότι επιβαρύνει κυρίως τη μητέρα, που δεν θα ακούσει εύκολα το «ευχαριστώ» από τον σύντροφο και τα παιδιά τους. Για τον πατέρα, η δυσκολία έγκειται στην ισορροπία ανάμεσα στην ενασχόληση με τα μικρά παιδιά και τη σύντροφό του.
Η δύναμη του εθελοντισμού
Από όλες τις ευγενικές πράξεις, ο εθελοντισμός φαίνεται να έχει σημαντικό προβάδισμα για την υγεία: μια μεγάλη μετα-ανάλυση μελετών έδειξε ότι ο τακτικός εθελοντισμός μείωσε κατά το ένα τέταρτο τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου.
Μια ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο BMC Public Health (2018) διερεύνησε τη σχέση μεταξύ εθελοντισμού και υγείας, υποδεικνύοντας ότι τα άτομα που 1σχολούνται με τον εθελοντισμό και τις πράξεις καλοσύνης μπορεί να βιώσουν οφέλη για την υγεία, συμβάλλοντας ενδεχομένως στην αύξηση της μακροζωίας.
Δεν απαιτεί χρήμα ή χρόνο
Η καλοσύνη δεν εκφράζεται μόνο με την προσφορά χρόνου ή χρημάτων. Αρκεί ένα χαμόγελο και μια «καλημέρα» για να ξεκλειδώσουμε την ευτυχία. Αρκεί να κάνουμε επιτέλους εκείνο το τηλεφώνημα στη φίλη «από τα παλιά» –θα νιώσουμε καλύτερα και οι δύο. Και αν βρούμε τον χρόνο, ας χαρίσουμε την παρέα μας -εφόσον τη θέλει- στον άνθρωπο που γευματίζει μόνος· τα μοναχικά γεύματα σχετίζονται με περισσότερες πιθανότητες κοιλιακής παχυσαρκίας και υπέρτασης.
Δεν θέλει κόπο, παρά αρκεί:
- ένα ευχαριστήριο email σε κάποιον συνεργάτη
- ένα κομπλιμέντο σε έναν άγνωστο
- μια κούπα καφές για μία ή έναν συνάδελφο
- ένα μικρό δώρο για έναν φίλο
- ένα χαμόγελο στον ταμία που εξυπηρέτησε
- μια ευχάριστη σκέψη
- ένα μήνυμα ευγνωμοσύνης σε εκτίμησης σε μέλος της οικογένειας
- μια αγκαλιά ή ένα κράτημα του χεριού
- μια βόλτα με τον μοναχικό γείτονα
- ένα γλυκό σημείωμα στο ψυγείο
Βρείτε εδώ τις 50 μικρές πράξεις καλοσύνης που προτείνει το βρετανικό Ίδρυμα Ψυχικής Υγείας.
*Με πληροφορίες από το May Clinic Health System, το Global Compassion Coalition και το BBC.
Δέκα απλοί τρόποι να βρείτε την ευτυχία – Δοκιμάστε τους
Η αυθόρμητη αντίδραση που προφυλάσσει από τον πόνο και την κατάθλιψη
