Παρά την πληθώρα επιστημονικών στοιχείων που στρέφονται κατά του καπνίσματος, αναδεικνύοντας τις πολλαπλές επιπτώσεις του στην υγεία, πολλοί είναι εκείνοι που εξακολουθούν να δηλώνουν φανατικοί καπνιστές. Το κάπνισμα παραμένει, παρ’ όλα αυτά, η κυριότερη αποτρέψιμη αιτία πρόωρου θανάτου παγκοσμίως.
Πώς μπορεί, όμως, να αποτραπεί το κάπνισμα; Σε μια καινοτόμο μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the National Academy of Science, ερευνητές του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ διαπίστωσαν ότι ένα συναίσθημα μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην προσπάθεια αυτή. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η πρόκληση συναισθημάτων ευγνωμοσύνης στους καπνιστές είναι αυτή που μπορεί να μειώσει σημαντικά την επιθυμία τους να καπνίσουν και να ενισχύσει τις πιθανότητες να εγγραφούν σε προγράμματα διακοπής του καπνίσματος. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα ευρήματα της μελέτης τους θα μπορούσαν να αναδιαμορφώσουν τις στρατηγικές δημόσιας υγείας που αποσκοπούν στη μείωση του καπνίσματος και άλλων επικίνδυνων συμπεριφορών, όπως η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση ναρκωτικών.
Ο ρόλος της ευγνωμοσύνης στη μείωση του καπνίσματος
Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον Δρα Ke Wang, υποψήφιο διδάκτορα στο Harvard Kennedy School, χρησιμοποίησε το Appraisal Tendency Framework -ένα μοντέλο που συνδέει τα συναισθήματα με τη λήψη αποφάσεων- και προηγούμενες μελέτες σχετικά με τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές κινδύνου, για να εξετάσει κατά πόσο η ευγνωμοσύνη θα μπορούσε να μειώσει το κάπνισμα. Ιστορικά, οι μετα-αναλύσεις είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα θετικά συναισθήματα δεν είχαν σημαντική επίδραση στις εν λόγω συμπεριφορές. Ωστόσο, ο δρ. Wang και η ομάδα του αμφισβήτησαν αυτό το συμβατικό συμπέρασμα.
Μέσα από μια σειρά μελετών πολλαπλών μεθόδων, οι ερευνητές βρήκαν συνεπή στοιχεία που υποστήριζαν την υπόθεσή τους. Εθνικά αντιπροσωπευτικές έρευνες στις ΗΠΑ και ένα παγκόσμιο δείγμα έδειξαν ότι τα υψηλότερα επίπεδα ευγνωμοσύνης συσχετίζονται με χαμηλότερη πιθανότητα καπνίσματος, ακόμη και μετά τη συνεκτίμηση άλλων παραγόντων που επηρεάζουν τις συνήθειες καπνίσματος των ανθρώπων.
Για να διαπιστώσουν την αιτιώδη συνάφεια, οι ερευνητές διεξήγαγαν πειραματικές μελέτες και διαπίστωσαν ότι η πρόκληση του συναισθήματος της ευγνωμοσύνης στους καπνιστές μείωσε σημαντικά τη λαχτάρα τους να καπνίσουν, ενώ η πρόκληση άλλων συναισθημάτων, όπως η συμπόνια ή η θλίψη δεν απέφερε παρόμοια οφέλη. Επιπλέον, η πρόκληση ευγνωμοσύνης αύξησε την εγγραφή των συμμετεχόντων σε διαδικτυακά προγράμματα διακοπής του καπνίσματος, αποδεικνύοντας μια απτή επίδραση στη συμπεριφορά διακοπής του καπνίσματος.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν την ανάγκη επανεξέτασης του σχεδιασμού των αντικαπνιστικών εκστρατειών. Πολλές αντικαπνιστικές καμπάνιες χρησιμοποιούν συναισθήματα όπως η συμπάθεια, η θλίψη και η συμπόνια, συναισθήματα που όμως μπορεί να μην προωθούν αποτελεσματικά τη διακοπή του καπνίσματος. Αντίθετα, παλαιότερες έρευνες έδειξαν ότι η θλίψη μπορεί να αυξήσει την επιθυμία για κάπνισμα και τη συχνότητα του καπνίσματος. «Η εργασία μας υποδηλώνει ότι οι αντικαπνιστικές εκστρατείες θα πρέπει να συμπεριλάβουν την έννοια της ευγνωμοσύνης, ενός θετικού συναισθήματος, που πυροδοτεί αλυσιδωτές θετικές επιδράσεις», δήλωσε ο δρ. Wang.
Σε αντίθεση με άλλα θετικά συναισθήματα, όπως η ευτυχία, η συμπόνια και η ελπίδα, η ευγνωμοσύνη καθιστά τους ανθρώπους λιγότερο επιρρεπείς στην άμεση ικανοποίηση και τους παροτρύνει να εστιάσουν περισσότερο στις μακροπρόθεσμες σχέσεις και την υγεία. Αυτή η ιδιότητά της μπορεί να εξηγήσει τον αντίκτυπό της στη συμπεριφορά του καπνίσματος και την επιθυμία διακοπής του.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο σχεδιασμός μηνυμάτων που να συνδέονται με την πρόκληση ευγνωμοσύνης θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά τις προσπάθειες για τη μείωση των ποσοστών καπνίσματος και άλλων επικίνδυνων συμπεριφορών. Ως εκ τούτου, η ευγνωμοσύνη θα μπορούσε να γίνει ένα ισχυρό εργαλείο στη συνεχιζόμενη μάχη κατά του καπνίσματος και των συναφών κινδύνων για την υγεία.
Κάπνισμα: Οι πιο αποτελεσματικές μέθοδοι διακοπής – Ποιοι έχουν μεγαλύτερο εθισμό στη νικοτίνη
Πώς οι εναλλακτικές λύσεις βοηθούν στη μείωση του καπνίσματος τσιγάρων
Κάπνισμα: Πόσα χρόνια πρέπει να περάσουν από τη διακοπή του για να μειωθεί ο κίνδυνος καρκίνου
