«Σκέψου θετικά», «όλα θα πάνε καλά», «διώξε από πάνω σου την αρνητικότητα» είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα φράσεων που αναπαράγονται συχνά στο πλαίσιο αυτού που αποκαλείται τοξική θετικότητα -έστω και αν οι ένθερμοι οπαδοί της θετικής σκέψης αρνούνται να αναγνωρίσουν ότι, όχι σπάνια, ξεπερνούν τα όρια.
Είναι γεγονός ότι η θετική στάση ζωής και η αισιοδοξία έχουν συσχετιστεί με ψυχική ισορροπία και ευημερία, μικρότερο κίνδυνο για το μυαλό, καλύτερο ύπνο και περισσότερες πιθανότητες να φλερτάρουμε με τα 100. Μήπως, ωστόσο, δεν έχει διερευνηθεί εξίσου συστηματικά και εις βάθος η ακραία της μορφή, εκείνη που εντοπίζει παντού τη χαρά και δαιμονοποιεί τα αρνητικά συναισθήματα;
Μια δόση απαισιοδοξίας
Σε αντίθεση με την περιορισμένη έρευνα, η αρθρογραφία για το φαινόμενο περισσεύει. Ανάμεσα στα πολλά που έχουν γραφτεί, έχει ενδιαφέρον η άποψη του Nick Morgan, κατόχου διδακτορικού τίτλου στην αγγλική λογοτεχνία και ρητορική από το Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια και Προέδρου της εταιρείας συμβούλων επιχειρήσεων Public Words Inc..
Σε άρθρο του στο Psychology Today, θέτει το ερώτημα «Είναι τελικά λάθος η θετική σκέψη;» στον τίτλο και αναζητά την απάντηση στα ευρήματα δυο ερευνών, που επικρίνουν τη δύναμη της θετικής σκέψης και τη μανία αποφυγής των αρνητικών συναισθημάτων, «προς έκπληξή του» μάλιστα, αφού φράσεις όπως «μπορείς να τα καταφέρεις» βρίσκονται στον πυρήνα της συμβουλευτικής επιχειρήσεων.
Η πρώτη μελέτη συμπέρανε ότι μια δόση απαισιοδοξίας είναι ένδειξη υψηλότερου δείκτη ευφυΐας αλλά και εντονότερου ρεαλισμού σε ζητήματα που αφορούν οικονομικές υποθέσεις και τις πιθανότητες επιτυχίας μια νεοφυούς επιχείρησης. Κατά τα λόγια του επικεφαλής ερευνητή, Chris Dawson, «η χαμηλή γνωστική ικανότητα οδηγεί σε περισσότερες προκαταλήψεις υπέρ του εαυτού μας- ουσιαστικά τρέφουμε αυταπάτες. Οι πιθανότητες να ξεκινήσουμε μια επιτυχημένη επιχείρηση είναι ελάχιστες, αλλά οι αισιόδοξοι πιστεύουν πάντα ότι έχουν τη μεγάλη ευκαιρία και θα ξεκινήσουν επιχειρήσεις προορισμένες να αποτύχουν».
Η δεύτερη υπενθυμίζει ότι τα ενοχλητικά αρνητικά συναισθήματα θα συνεχίσουν να έρχονται επειδή έτσι συμβαίνει με τους ανθρώπους, «και δεν μπορούμε να μην αντιδρούμε στα πράγματα που μας εκνευρίζουν, ερεθίζουν, ενοχλούν, θορυβούν, δυσαρεστούν, εξοργίζουν ή θυμώνουν».
Η μελέτη επικεντρώθηκε στις αντιδράσεις στα αρνητικά συναισθήματα, καταλήγοντας ότι, αν τις αξιολογούμε ως αρνητικές, είναι πιθανότερο να μας κυριεύει το άγχος και η κατάθλιψη. Εν αντιθέσει, αγκαλιάζοντας αυτά τα συναισθήματα ως φυσιολογικό μέρος της ζωής, είναι πιθανότερο να αποκομίσουμε τα όποια οφέλη τους. «Ο θυμός μπορεί να είναι χρήσιμος όταν μας αδικούν, το άγχος να μας προειδοποιήσει για τις γύρω προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και ο φόβος να μας ενημερώσει ότι πρέπει να προσέχουμε για την τίγρη με τα κοφτερά δόντια που παραμονεύει κρυμμένη στους θάμνους».
Σύμφωνα με τον Morgan, οι παραπάνω μελέτες συνηγορούν ότι η αισιοδοξία είναι μεν απαραίτητο συστατικό στην έναρξη μιας προσπάθειας, χρειάζεται όμως μια υγιής δόση ρεαλισμού για να τραβήξει τα γκέμια όταν χάνεται ο έλεγχος. Έπειτα, η αποδοχή της απογοήτευσης που συνοδεύει την αποτυχία, θα βοηθήσει στο ταξίδι της επαγγελματικής ζωής. «Τα συναισθήματα είναι σημάδια, όπως μου έχουν πει οι ψυχοθεραπευτές μου όλα αυτά τα χρόνια, ότι κάτι δεν πάει καλά -ή σωστά- τη δεδομένη στιγμή, και είναι καλό να τους δίνουμε προσοχή -χωρίς να τα κρίνουμε».
Αγκαλιάζοντας τα αρνητικά συναισθήματα
Πότε όμως η θετική σκέψη θεωρείται «πολλή» και βλάπτει; «Γίνεται τοξική όταν αναμένει ότι θα απαλλαγούμε από τα αρνητικά συναισθήματα. Μπορεί να παρουσιαστεί ως απαίτηση να έχουμε θετική στάση εις βάρος άλλων συναισθημάτων» εξηγεί σε άρθρο του στη σελίδα της Αμερικανικής Ένωσης για το Άγχος και την Κατάθλιψη (ADAA) ο ψυχολόγος Graham Reynolds, PhD. «Φυσικά, όλοι θέλουμε την ευτυχία -για τον εαυτό μας και τους αγαπημένους μας-, αλλά το να περιμένουμε ότι αυτή θα είναι το μόνο συναίσθημα που πρέπει να έχουμε είναι μη ρεαλιστικό. Αν θέσετε ως στόχο να έχετε “100 ημέρες ευτυχίας”, σημαίνει ότι έχετε αποτύχει αν νιώσετε θλίψη την τρίτη ημέρα;»
Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι σημαντικό να δίνουμε χώρο για όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματα, ακόμη και τα πλέον άβολα. Ο στόχος, εξηγεί, δεν είναι απαραιτήτως να φτάσουμε σε μια κατάσταση ευτυχίας ή ευδαιμονίας χωρίς ίχνος αρνητικών συναισθημάτων, αλλά να νιώσουμε καλύτερα αγκαλιάζοντας όλο το φάσμα των συναισθημάτων μας με έναν πιο υγιή τρόπο. «Το να δώσουμε χώρο στα συναισθήματα, ακόμη και στα επώδυνα, όπως η θλίψη ή το άγχος, μπορεί να μας βγάλει από τον κύκλο της τοξικής θετικότητας»τονίζει.
Ύπνος: Κάποιοι άνθρωποι κοιμούνται καλύτερα. Πώς το πετυχαίνουν;
Τελειομανία: Το βαρύ τίμημα που πληρώνουν όσοι κυνηγούν την τελειότητα
Διάθεση: 11 τρόποι να τη βελτιώσετε – Ανακαλύψτε τα ελιξήρια της ευτυχίας
