Λίμπιντο: Τι αλλάζει στην ερωτική ζωή μετά τα 50

Για το θέμα μιλούν

Ματίνα Βλάχου, MD FEBU, Χειρουργός Ουρολόγος Ανδρολόγος, Διευθύντρια Metropolitan Hospital

Αντώνης Αυγερινός, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Ειδικός Αναπαραγωγής και Ουρογυναικολογίας

Μαρία Παπαδάκη, Ψυχολόγος Msc, Συνεργάτις Metropolitan General

Μια νέα κανονικότητα ξεκινά στη μέση ηλικία για τα δύο φύλα, τα οποία όμως δεν βιώνουν με τον ίδιο τρόπο τις επερχόμενες οργανικές μεταβολές, με τις γυναίκες να έχουν να διαχειριστούν περισσότερα νέα δεδομένα λόγω της εμμηνόπαυσης και να βρίσκονται λίγο πιο γρήγορα και απότομα σε σχέση με τους άνδρες, σε ένα σημείο αναθεώρησης. Ωστόσο, το σταδιακό «κλείσιμο» της αναπαραγωγικής ζωής θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με θάρρος και χωρίς το αίσθημα της παραίτησης.

Αν μια ζυγαριά συμβολίζει τις αλλαγές που βιώνουν τα δύο φύλα στη μέση ηλικία, η μεριά που βαραίνει περισσότερο ανήκει στις γυναίκες. Η περίοδος της εμμηνόπαυσης σηματοδοτείται από τη γρήγορη και απότομη μείωση των οιστρογόνων – η περίοδος αυτή για τις περισσότερες γυναίκες ξεκινά μετά τα 51 έτη.
Ωστόσο ήδη τα πρώτα χρόνια πριν από την έλευση της εμμηνόπαυσης, κατά την κλιμακτήριο, το σώμα ξεκινά και μεταβάλλεται, επηρεάζοντας και την ψυχολογία: «Εκτός από τις διαταραχές της περιόδου, δεν υπάρχουν ιδιαίτερα σωματικά συμπτώματα, αλλά υπάρχουν ψυχολογικής φύσεως διαταραχές, στη σκέψη ότι έρχεται η εμμηνόπαυση. Σε σχέση όμως με τη σεξουαλική επαφή, δεν υπάρχουν συμπτώματα που δυσκολεύουν τις γυναίκες», σημειώνει ο κ. Αντώνης Αυγερινός, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Ειδικός Αναπαραγωγής και Ουρογυναικολογίας.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η επικοινωνία του ζευγαριού και η εύρεση λύσεων από κοινού με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, μια τακτική που προτιμάται όλο και περισσότερο σε αυτές τις ηλικίες

Η απότομη πτώση των οιστρογόνων
Οταν όμως επέλθει η κάθετη πτώση των οιστρογόνων, οι γρήγορες μεταβολές στο σώμα της γυναίκας γίνονται άμεσα αντιληπτές, καθώς εμφανίζονται συμπτώματα όπως η κολπική ξηρότητα και η ατροφία του κόλπου.
Αν και κάθε γυναίκα έρχεται αντιμέτωπη με διαφορετική ένταση με τη συμπτωματολογία της εμμηνόπαυσης, είναι η στιγμή-ορόσημο που ξεκινούν και οι διαταραχές σεξουαλικής φύσεως. Η έλλειψη των οιστρογόνων είναι αυτή που προκαλεί όλα τα υπόλοιπα: μειώνει την αιμάτωση των ιστών του κόλπου, με αποτέλεσμα να χάνει την ελαστικότητά του. Το τοίχωμά του γίνεται πιο λεπτό και μειώνεται η λίπανσή του, γεγονός που μπορεί να καταστήσει δυσάρεστη, ακόμη και επώδυνη, μια σεξουαλική επαφή και να δημιουργήσει στη γυναίκα μια αποστροφή για την ερωτική πράξη.
«Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο, καθώς όσο χειροτερεύουν αυτά τα συμπτώματα, η γυναίκα αποφεύγει τη σεξουαλική επαφή. Οσο όμως την αποφεύγουν, τα πράγματα γίνονται χειρότερα για την ίδια αλλά και τον σύντροφό της», εξηγεί ο κ. Αυγερινός.
Παράλληλα, παρατηρούνται και οργανικές αλλαγές στο ουροποιητικό σύστημα. «Με την ατροφία του κόλπου, αυξάνονται τα προβλήματα στην ούρηση, ενώ εμφανίζεται και η χαλάρωση αλλά και η πρόπτωση του κόλπου, που μπορούν να εμποδίσουν την ευχάριστη επαφή», σημειώνει ο κύριος Αυγερινός.
Η ακράτεια των ούρων κατά τη σεξουαλική πράξη, που εμφανίζεται συνήθως σε αυτές τις ηλικίες, μπορεί κι αυτή με τη σειρά της να επηρεάσει αρνητικά τη διάθεση για σεξ, εντείνοντας περισσότερο το αίσθημα της ντροπής για τη γυναίκα.

Η λίμπιντο δεν χάνεται σε πολλές γυναίκες μέσης ηλικίας σε αντίθεση με τη διαδεδομένη άποψη για το αντίθετο

Η ευάλωτη στύση
Από την άλλη πλευρά της ζυγαριάς, οι άντρες έχουν να διαχειριστούν πολύ διαφορετικές καταστάσεις. Οπως επισημαίνει η κυρία Ματίνα Βλάχου, Χειρουργός Ουρολόγος Ανδρολόγος, «η τεστοστερόνη μειώνεται μεν στους άντρες με την πάροδο του χρόνου, όχι όμως σε τόσο γρήγορο ρυθμό, όπως συμβαίνει στον οργανισμό των γυναικών».
Οι παράγοντες που φέρνουν το αντρικό φύλο αντιμέτωπο με σεξουαλικές δυσλειτουργίες δε σχετίζονται απαραίτητα με τις ορμόνες. Βασικό ρόλο εδώ παίζουν διαφορετικά νοσήματα: «Τόσο τα τα καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως η αρτηριακή υπέρταση, όσο και ο διαβήτης έχουν μεγαλύτερη επίπτωση στην ανδρική σεξουαλική λειτουργία, αφού η στύση είναι ένα αγγειακό φαινόμενο και οι παθήσεις αυτές προκαλούν αγγειακές διαταραχές» εξηγεί η κυρία Βλάχου.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι η στύση γίνεται πιο μαλακή και με μικρότερη διάρκεια, ενώ σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι ικανή για να πραγματοποιηθεί διείσδυση. «Συχνά μάλιστα στο πλαίσιο διερεύνησης μίας στυτικής διαταραχής, δεν είναι λίγες οι φορές που ανακαλύπτουμε έναν υποκλινικό διαβήτη ή ένα μεταβολικό σύνδρομο», συμπληρώνει η κυρία Βλάχου.
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη σχετίζεται εξίσου με τη στυτική δυσλειτουργία και μάλιστα η βαρύτητα των διαταραχών της ούρησης είναι ανάλογη της βαρύτητας των διαταραχών της στύσης, σύμφωνα με την κυρία Βλάχου.
Συνάμα, μερικές αγωγές κυρίως για τη θεραπεία των καρδιαγγειακών διαταραχών έχουν άμεσα αρνητική επίδραση στη στύση, ενώ άλλες δεν επιτρέπουν τη συγχορήγηση φαρμάκων που την ενισχύουν.
Επιπρόσθετα υπάρχει ένα κοινό μοτίβο που συναντάται και στα δύο φύλα. Με το γήρας, το βάρος αυξάνεται και μπορεί να πλήξει σημαντικά την αυτοπεποίθηση. Για τους άντρες, το επιπλέον βάρος, που συνήθως οφείλεται στις προαναφερόμενες παθήσεις, έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη αντοχή.

Τα σεξουαλικά βοηθήματα δεν φοβίζουν τη μέση ηλικία, συστήνονται από τους ειδικούς και μπορούν να φέρουν την ανανέωση στο κρεβάτι και να απογειώσουν την ερωτική απόλαυση

Ψυχική αναστάτωση
Οι γυναίκες, συνήθως λόγω των πολλαπλών και πολυδιάστατων ρόλων που έχουν, βιώνουν πλήθος ψυχικών αναστατώσεων καθώς οδεύουν προς τη μέση ηλικία.
«Γυναίκα, σύζυγος, μαμά, εργαζόμενη. Αυτοί είναι μονάχα ορισμένοι από τους ρόλους της γυναίκας μέχρι την ηλικία των 50, τους οποίους έχει πια συνειδητοποιήσει. Παράλληλα, είναι μια στιγμή για μια εσωτερική ανασκόπηση: έχω πετύχει όλα όσα ήθελα στη ζωή μου; Είμαι ευτυχισμένη;» εξηγεί η κυρία Μαρία Παπαδάκη, ψυχολόγος.
Πρόκειται, αρχικά, για μια εσωτερική σύγκρουση, καθώς μαζί με όλες τις αλλαγές που δημιουργούνται στο αναπαραγωγικό σύστημα, η γυναίκα καλείται να αναμετρηθεί με τη φθορά της ηλικίας: τις ρυτίδες, τη συχνή κόπωση, το άγχος των νέων δεδομένων αλλά και την ανασφάλεια, που θα μπορούσαν να φέρουν διενέξεις με το σύντροφό της.
Σημαντικός είναι και ο ρόλος των διαταραχών της διάθεσης που σημειώνονται αυτή την περίοδο, όπως η ευερεθιστότητα, η νευρικότητα και ο θυμός. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, ενδεχομένως να εμφανίζονται και κρίσεις πανικού αλλά και διατροφικές διαταραχές καθώς και διαταραχές του ύπνου.
Οι αντιθέσεις εντείνονται και από την αίσθηση της παντοδυναμίας που εμφανίζουν αρκετοί άντρες σε αυτή την ηλικία, σύμφωνα με την κυρία Παπαδάκη, οι οποίοι δε νοσταλγούν τόσο τη χαμένη νιότη. Τουναντίον, είναι πιο πιθανό να βρουν παρηγοριά στην αγκαλιά μιας νεότερης συντρόφου, ένα από τα μεγαλύτερα άγχη των μεγαλύτερης ηλικίας γυναικών.

Σύγχρονες λύσεις για άνδρες και γυναίκες
Κοινωνικά στερεότυπα και ταμπού γύρω από το σεξ σε συνάρτηση με την ηλικία σιγά-σιγά μπαίνουν στο χρονοντούλαπο. Η έλευση μιας εποχής όπου γυναίκες, αλλά και άντρες, είναι πιο πρόθυμοι να μοιραστούν τις σεξουαλικές τους ανησυχίες έχει πια ανατείλει, δίνοντας την ευκαιρία στην επιστήμη να βρίσκει όλο και περισσότερες λύσεις, για να διατηρηθεί ανέπαφη η σεξουαλική υγεία των ζευγαριών μετά την ηλικία των 50.
Είναι χαρακτηριστικό επίσης το γεγονός ότι η ερωτική επιθυμία δεν χάνεται σε αρκετές γυναίκες, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται μέχρι σήμερα. Αντίθετα, η σεξουαλική διάθεση αυξάνεται, εφόσον δεν υπάρχει πλέον στο προσκήνιο το άγχος της εγκυμοσύνης και της ανατροφής των παιδιών, ενώ αντίστοιχα και η διακοπή της περιόδου δίνει στις γυναίκες περισσότερες ευκαιρίες για σεξουαλικές συνευρέσεις χωρίς άγχος.
«Εφόσον λοιπόν λυθούν τα πρακτικά προβλήματα των γυναικών που εμποδίζουν την απόλαυση στην σεξουαλική επαφή, τους δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία στον έρωτα», εξηγεί ο κ. Αυγερινός.
Η λειτουργικότητα των γυναικείων γεννητικών οργάνων μπορεί να επανέλθει με πιο απλές ή και επεμβατικές μεθόδους. Οπως αναφέρει ο κ. Αυγερινός, ένας προσιτός τρόπος να επέλθει η λίπανση του κόλπου είναι η χρήση ενός συμβατικού λιπαντικού κατά τη διάρκεια της επαφής. Υπάρχει ακόμα και η δυνατότητα χρήσης ενός λιπαντικού μακράς διαρκείας, το οποίο δημιουργεί ένα προστατευτικό φιλμ, που διατηρεί την υγρασία του κόλπου για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Στις πιο επεμβατικές λύσεις, συμπεριλαμβάνεται το λέιζερ ανάπλασης κόλπου, μέσω του οποίου ενεργοποιείται η έκκριση κολλαγόνου, ο ιστός του κόλπου αναζωογονείται και αντιμετωπίζεται αναίμακτα η χαλάρωση. Επομένως, μειώνεται ο πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή καθώς και τυχόν δυσλειτουργίες κατά την ούρηση.
Το υαλουρονικό οξύ, από την άλλη μεριά, δεν υπόσχεται μόνο να σβήσει τα σημάδια του χρόνου από το πρόσωπο, αλλά και να εξαλείψει την κολπική ξηρότητα. «Πραγματοποιούμε μικρές ενέσεις στην είσοδο του κόλπου, με σκοπό την προσρόφηση υγρού, βελτιώνοντας την υγρασία της περιοχής» εξηγεί ο κύριος Αυγερινός.
Διαθέσιμη για τις γυναίκες στην εμμηνόπαυση είναι επίσης η μέθοδος αναγέννησης του κόλπου με υπερήχους, κατά την οποία δίνεται «παράταση ζωής» στους βλεννογόνους. Τέλος, η γνωστή θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με οιστρογόνα, σύμφωνα με τον κ. Αυγερινό, χρησιμοποιείται όλο και λιγότερο καθώς έχει συσχετιστεί με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Οι μοντέρνες και ευέλικτες θεραπείες ελκύουν εξίσου και τους άνδρες να αναζητήσουν λύσεις για τη στυτική δυσλειτουργία. Η θεραπεία των διαταραχών της στύσης όμως είναι πολυπαραγοντική. «Ζητήματα οργανικής δυσλειτουργίας όπως η καλοήθης υπερτροφία του προστάτη, η θεραπεία του προστατικού καρκίνου, τυχόν ορμονικές διαταραχές ή κακώσεις της περιοχής ενδέχεται να απαιτήσουν διαφορετική αντιμετώπιση», τονίζει η κυρία Βλάχου.
Ιδιαίτερα αποτελεσματικές είναι οι αναγεννητικές θεραπείες με ενεργοποίηση των βλαστοκυττάρων με PRP (Platelet Rich Plasma), τα κρουστικά κύματα και διάφορες φαρμακευτικές αγωγές. Η διόρθωση τυχόν ορμονικών ελλειμμάτων μπορεί από μόνη της να λύσει το πρόβλημα. Οσον αφορά τις δύσκολες περιπτώσεις κατά τις οποίες καταργείται η λειτουργία των στυτικών νεύρων, λόγω της θεραπείας για καρκίνο του προστάτη και των κακώσεων της περιοχής, οι πεϊκές ενέσεις φαρμάκων ή η εφαρμογή πεϊκών προθέσεων εξασφαλίζουν καλής ποιότητας στύση και λύνουν το πρόβλημα, σύμφωνα με την κυρία Βλάχου.
«Τα πενήντα δεν είναι ακόμα ένα πρόβλημα, αλλά μια νέα αρχή, που δημιουργεί μια νέα κατάσταση η οποία αντιμετωπίζεται», καταλήγει η κυρία Βλάχου. Το σεξ άλλωστε είναι μια ιδιαίτερη σύνδεση μεταξύ των συντρόφων που δεν χωρά παραίτηση σε καμία ηλικία!

Το θέμα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ygeiamou τεύχος ν.8 που κυκλοφόρησε με ΤΟ ΘΕΜΑ την Κυριακή 30/10