Για κάποιους συμβολίζει τις μεγάλες γιορτές. Για άλλους, αποτελεί μια καθημερινή ιεροτελεστία. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το να καθόμαστε στο ίδιο τραπέζι με γνωστούς και αγαπημένους και να μοιραζόμαστε ένα πιάτο φαΐ αποτελεί διαχρονικά, σε όλους τους πολιτισμούς και τις παραδόσεις, ένα σύμβολο σύνδεσης και συντροφικότητας. Από το τραπέζι του Πάσχα, το εβραϊκό δείπνο του Σαμπάτ μέχρι το κοινό γεύμα Iftar κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού, αυτή η κοινή εμπειρία είναι μια πράξη βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη κοινωνική ζωή.
Ακόμα και η γλώσσα αντανακλά αυτόν τον δεσμό: Η λέξη «companion» στα αγγλικά, που σημαίνει συντροφιά, προέρχεται από τα λατινικά cum (με) και panis (ψωμί), υπογραμμίζοντας την αρχαία σχέση μεταξύ φαγητού και ανθρώπινης σύνδεσης.
Στον αντίποδα, φυσικά, βρίσκονται οι διστακτικοί, που υποστηρίζουν ότι μια τόσο απλή πράξη δεν είναι αρκετή για να επηρεάσει την ευτυχία μας.
Ποιος έχει δίκιο τελικά;
Αυτό το ερώτημα βρίσκεται στο επίκεντρο της έκθεσης World Happiness Report 2025, όπου ο Alberto Prati, Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών στο UCL και οι συνεργάτες του διερευνούν τη σχέση μεταξύ κοινών γευμάτων και ευημερίας σε παγκόσμια κλίμακα. Τα συμπεράσματά τους δημοσιεύονται στο The Conversation.
Η έρευνα βασίζεται σε δεδομένα της παγκόσμιας δημοσκόπησης Gallup 2022-23 και εξετάζει τις απαντήσεις περισσότερων από 150.000 ατόμων σε 142 χώρες. Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν πόσα γεύματα είχαν μοιραστεί με κάποιον γνωστό τους την τελευταία εβδομάδα. Στη συνέχεια, οι ερευνητές συνέκριναν τις απαντήσεις με τα συνήθη μέτρα ευημερίας, όπως η ικανοποίηση από τη ζωή και τα θετικά συναισθήματα.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: Οι άνθρωποι που μοιράζονταν συχνότερα γεύματα είχαν την τάση να αναφέρουν μεγαλύτερη συνολική ευτυχία. Ακόμη και μετά τη συνεκτίμηση παραγόντων όπως η ηλικία, το φύλο, το εισόδημα, η μοναχικότητα και η πρόσβαση σε βασικές ανάγκες, η σύνδεση των δύο παρέμενε. Για κάποιον που συνήθως γευματίζει μόνος του, η μετάβαση στο να μοιράζεται τα περισσότερα γεύματά του (8 ή περισσότερα την εβδομάδα) ήταν ικανή να ενισχύσει την ευημερία του όσο ο διπλασιασμός του εισοδήματός του.
Η τάση αυτή ίσχυε σε όλες σχεδόν τις περιοχές, με κάποιες αξιοσημείωτες διαφοροποιήσεις συχνότητας: Στη Λατινική Αμερική, τα κοινά γεύματα είναι πιο συχνά, σε αντίθεση με τη νότιας και ανατολικής Ασία, που δεν υιοθετεί τόσο αυτή τη συνήθεια. Διαφορές, ωστόσο, σημειώθηκαν και στη δύναμη αυτής της σύνδεσης, παρά το γεγονός ότι η θετική σχέση των δύο αποτυπώθηκε σε παγκόσμια κλίμακα: Στη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, ο αντίκτυπος ήταν εντυπωσιακός. Αντίθετα, στη Λατινική Αμερική, την Καραϊβική και την υποσαχάρια Αφρική, η επίδραση ήταν περίπου η μισή, ενώ στη Νοτιοανατολική Ασία, η σχέση μεταξύ των δύο ήταν σχεδόν αμελητέα.
Για τους κοινωνικούς επιστήμονες, πάντως, η επίδραση των κοινών γευμάτων χρησιμεύει ως απτός δείκτης των κοινωνικών δεσμών. Σε αντίθεση με τις υποκειμενικές μετρήσεις της ευημερίας -όπως η αντίληψη της φιλίας ή της εγγύτητας- τα κοινά γεύματα προσφέρουν έναν μετρήσιμο παράγοντα, που υπερβαίνει τις πολιτισμικές διαφορές.
Αντίδοτο στη μοναξιά, τη σύγχρονη μάστιγα της εποχής
Οι μακροπρόθεσμες τάσεις σε ορισμένες χώρες δίνουν μια ανησυχητική εικόνα: Στις ΗΠΑ, τα δεδομένα από την Αμερικανική Έρευνα Χρήσης Χρόνου, η οποία παρακολουθεί τις καθημερινές δραστηριότητες για περισσότερα από 20 χρόνια, δείχνουν μια σταθερή μείωση των κοινών γευμάτων, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων ενηλίκων. Ειδικότερα, σε σύγκριση με το 2003, οι σημερινοί νέοι ηλικίας 18-24 ετών είναι 90% πιθανότερο να τρώνε μόνοι τα γεύματά τους. Ωστόσο, όσοι μοιράζονται τουλάχιστον ένα γεύμα την ημέρα αναφέρουν σταθερά υψηλότερα επίπεδα ευτυχίας και χαμηλότερο στρες, πόνο και θλίψη.
Τα πρόσφατα ευρήματα συμφωνούν με μια σειρά παλαιότερων μελετών, που έχουν αναδείξει τη σημαντική επίδραση των προσωπικών αλληλεπιδράσεων στην ευημερία. Καθώς η μοναξιά γίνεται ένα ολοένα και πιο αναγνωρισμένο ζήτημα δημόσιας υγείας, η επανεκτίμηση του πόσο σημαντικό είναι να μαζευόμαστε και να τρώμε παρέα με όσους αγαπάμε θα μπορούσε να αποτελέσει έναν απλό, αλλά αποτελεσματικό τρόπο για την καταπολέμηση της κοινωνικής απομόνωσης. Ένα κοινό γεύμα μπορεί να είναι το κλειδί για μια πιο ευτυχισμένη, συνδεδεμένη ζωή.
Διαβάστε επίσης
Τρώμε με τα μάτια; Και μάλιστα χορταίνουμε – Έρευνα αποκαλύπτει
Έφηβοι: Ποια είναι η καλύτερη στιγμή για να τους μιλήσετε σοβαρά; Μια ψυχολόγος συμβουλεύει
Γονείς: Πώς θα πείσετε ένα δύσκολο παιδί να τρώει το (υγιεινό) φαγητό του
