Πολλοί συγκλονιζόμαστε ακούγοντας βαρύγδουπους ειδησεογραφικούς τίτλους για αυτοκτονίες διασημοτήτων, ορισμένοι αναγνώστες\θεατές όμως φτάνουν στο σημείο να βάλουν τέλος στη δική τους ζωή. Το φαινόμενο αυτό του μιμητισμού της αυτοκτονικής συμπεριφοράς ευάλωτων πληθυσμών, εγείρει ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο κάλυψης ενός τραγικού περιστατικού αυτοχειρίας δημόσιου προσώπου από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το δημόσιο λόγο. Στο θέμα αυτό αναφέρεται ο Kevin Bennett, Ph.D., καθηγητής κοινωνικής ψυχολογίας στο Penn State University Beaver Campus στο PsychologyToday.
Η «μεταδοτικότητα» της αυτοκτονίας
Η copy-paste αυτοκτονία καθρεφτίζει τη διάχυση αυτοκτονικών σκέψεων και ενεργειών μετά από έκθεση σε περιεχόμενο σχετικό με την αυτοχειρία. Μια πρόσφατη μελέτη χρησιμοποίησε τη δυναμική μοντελοποίηση για να ποσοτικοποιήσει τις επιπτώσεις των αυτοκτονιών υψηλού προφίλ, αναλύοντας δεδομένα από διάφορες εκδηλώσεις της σε διάσημους.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν: την αυτοκτονία του Robin Williams το 2014 και τους θανάτους της Kate Spade και του Anthony Bourdain το 2018. Έπειτα από τη διερεύνηση αυτή, διαπίστωσαν ότι τις εβδομάδες που ακολούθησαν αυτούς τους θανάτους, τα ποσοστά αυτοκτονιών αυξήθηκαν σημαντικά και οι κλήσεις στην Εθνική Γραμμή Ζωής για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας εκτοξεύθηκαν.
Μετά το θάνατο του Williams, το μοντέλο τους έδειξε ότι μεταξύ των ατόμων που δεν είχαν προηγουμένως βιώσει αυτοκτονικό ιδεασμό, η πιθανότητα να αναπτύξουν τέτοιες έμμονες ιδέες αυξήθηκε κατά 1.000 φορές. Για τα άτομα που είχαν ήδη βιώσει αυτοκτονικό ιδεασμό, το μοντέλο υπέδειξε ότι η «μεταδοτικότητα» της αυτοκτονίας -που νοείται ως η πιθανότητα να συμβεί αυτοκτονία ως απάντηση σε εξωτερικές επιδράσεις- τριπλασιάστηκε, με αποτέλεσμα να τριπλασιαστεί ο κίνδυνος θανάτου από αυτοκτονία σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από το συμβάν.
Τα μοτίβα διάχυσης της αυτοκτονίας που παρατηρήθηκαν μετά τους θανάτους των Spade και Bourdain παρουσίασαν ομοιότητες με εκείνα που καταγράφηκαν μετά το θάνατο του Williams, αν και τα αποτελέσματα ήταν συγκριτικά λιγότερο έντονα.
Ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο μοντέλο αυτοκτονίας
Οι ερευνητές εντόπισαν τρεις βασικές οδούς μέσω των οποίων εξαπλώνεται ο αυτοκτονικός ιδεασμός και η αυτοκτονική συμπεριφορά:
- άμεση μετάδοση – Όσοι ήδη παλεύουν με αυτοκτονικές σκέψεις μπορεί να είναι πιο πιθανό να δράσουν αφού εκτεθούν σε έναν θάνατο από αυτοκτονία
- έμμεση μετάδοση – Άτομα που δεν αντιμετώπιζαν προηγουμένως αυτοκτονικό ιδεασμό μπορεί να αναπτύξουν τέτοιες σκέψεις μετά την έκθεση στην κάλυψή του από τα μέσα ενημέρωσης
- επιρροή των μέσων ενημέρωσης – Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται η αυτοκτονία μπορεί να ενισχύσει ή να μετριάσει τα αποτελέσματα διάχυσης του φαινομένου
Ο ρόλος των μέσων ενημέρωσης στην επικοινώνηση μας αυτοκτονίας
Το φαινόμενο Werther περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η εκτεταμένη κάλυψη μιας αυτοκτονίας διασημότητας από τα μέσα ενημέρωσης μπορεί να επηρεάσει τα ποσοστά αυτοκτονιών. Η γλαφυρή αναφορά, οι σαφείς λεπτομέρειες και η εξύμνηση του θανόντος μπορεί να ενθαρρύνουν το μιμητισμό. Από την άλλη πλευρά, η υπεύθυνη αναφορά -γνωστή ως το φαινόμενο Παπαγκένο– μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο δίνοντας έμφαση στις πηγές πρόληψης της αυτοκτονίας και σε μηνύματα ελπίδας, χωρίς να ρομαντικοποιούν την αυτοχειρία.
Μελέτες δείχνουν ότι μετά τον θάνατο του Robin Williams, οι θάνατοι από αυτοκτονίες αυξήθηκαν αλματωδώς, ιδίως με την ίδια μέθοδο που χρησιμοποίησε ο ίδιος. Παρόμοια επίδραση παρατηρήθηκε μετά τους θανάτους της Kate Spade και του Anthony Bourdain, αν και το μέγεθος ήταν μικρότερο από την περίπτωση του Williams. Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις, τα αυξημένα ποσοστά αυτοκτονιών υποχώρησαν μέσα σε λίγες εβδομάδες, υπογραμμίζοντας τον παροδικό χαρακτήρα της «μεταδοτικότητας» της αυτοκτονίας.
Διαβάστε επίσης
Μελέτη αποκαλύπτει ποιοι γιατροί είναι πιο πιθανό να οδηγηθούν σε αυτοκτονία
Αυτοκτονίες στην Ελλάδα: Ποια περιοχή κατέχει τη θλιβερή πρωτιά – Οι επικίνδυνες ηλικίες
