Η εμμονή με την ευτυχία είναι ίσως σήμερα μεγαλύτερη από ποτέ. Από τη μία, η πίεση από τους influencers που πλασάρουν την ευτυχία ως τρόπο ζωής και, από την άλλη, οι εταιρείες που τους υποστηρίζουν και χτίζουν καμπάνιες μάρκετινγκ γύρω από την αναζήτηση θετικών συναισθημάτων. Σύμφωνα, όμως, με μια νέα έρευνα, η πραγματικότητα αναιρεί την τέλεια λουστραρισμένη εικόνα της ευτυχίας, καθώς ψάχνουμε στο λάθος μέρος.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την αναπάντεχη τροπή της μελέτης, που δημοσιεύτηκε στο Applied Psychology: Health and Well-Being, το να προσπαθούμε πολύ σκληρά να είμαστε ευτυχισμένοι, θα μπορούσε στην πραγματικότητα να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Scarborough του Τορόντο και το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, η ενεργητική επιδίωξη της ευτυχίας αποστραγγίζει την ψυχική μας ενέργεια – την ίδια ενέργεια που χρειαζόμαστε για να έχουμε αυτοέλεγχο, καθιστώντας μας τελικά δυστυχισμένους.
«Η επιδίωξη της ευτυχίας μοιάζει λίγο με το φαινόμενο της χιονοστιβάδας. Αποφασίζετε να προσπαθήσετε να κάνετε τον εαυτό σας να αισθανθεί πιο ευτυχισμένος, αλλά στη συνέχεια αυτή η προσπάθεια εξαντλεί την ικανότητά σας να κάνετε τα είδη των πραγμάτων που σας κάνουν πιο ευτυχισμένους», εξηγεί ο Δρ. Sam Maglio, καθηγητής μάρκετινγκ στο Πανεπιστήμιο Scarborough του Τορόντο και στη Σχολή Διοίκησης Rotman.
Οι 4 μελέτες
Η ερευνητική ομάδα διεξήγαγε τέσσερις μελέτες, εξετάζοντας αρχικά 532 ενήλικες και το πόσο εκτιμούσαν και επιδίωκαν την ευτυχία. Στη συνέχεια μέτρησαν τον αυτοέλεγχο που δήλωναν. Τα αποτελέσματα έδειξαν ένα σαφές μοτίβο: όσοι έδιναν μεγαλύτερη αξία στην αναζήτηση της ευτυχίας ανέφεραν χειρότερες ικανότητες αυτοελέγχου.
Στη δεύτερη μελέτη, δεν βασίστηκαν μόνο σε όσα έλεγαν οι συμμετέχοντες, αλλά εξέτασαν και την πραγματική τους συμπεριφορά. Ζήτησαν από 369 άτομα να κατατάξουν διάφορες καταναλωτικές επιλογές και μέτρησαν πόση ώρα αφιέρωσαν στο έργο αυτό. Όσοι κυνηγούσαν έντονα την ευτυχία έδειξαν λιγότερη επιμονή, κάτι που δείχνει ότι είχαν ήδη εξαντληθεί ψυχικά.
Συνεχίζοντας με την τρίτη μελέτη, η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε μια διαφορετική προσέγγιση. Σε μια πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, έδειξαν σε 36 άτομα είτε μια διαφήμιση που τόνιζε τη λέξη «ευτυχία» είτε μια ουδέτερη διαφήμιση. Στη συνέχεια, τους πρόσφεραν σοκολατάκια, ζητώντας τους να καταναλώσουν όσα ήθελαν για να βαθμολογήσουν τη γεύση.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: όσοι είδαν τη διαφήμιση της ευτυχίας έφαγαν σχεδόν διπλάσιες σοκολάτες (2,94 έναντι 1,56 κατά μέσο όρο), κάτι που δείχνει μειωμένο αυτοέλεγχο. Αυτό θέτει ερωτήματα για τις διαφημιστικές καμπάνιες που προωθούν την ευτυχία, καθώς μπορεί στην πραγματικότητα να μας εξαντλούν ψυχικά και να μας οδηγούν σε επιλογές που αργότερα θα μετανιώσουμε.
Για το τελευταίο τους πείραμα, οι ερευνητές θέλησαν να διαπιστώσουν εάν η επιδίωξη της ευτυχίας είναι ιδιαίτερα εξαντλητική ή αν κάθε στόχος απαιτεί ψυχική ενέργεια. Ζήτησαν από 188 άτομα να κάνουν 25 επιλογές μεταξύ καθημερινών προϊόντων (π.χ. παγωμένο λάτε ή πράσινο τσάι). Μια ομάδα έπρεπε να επιλέξει με βάση το τι θα τους έκανε πιο ευτυχισμένους, ενώ η άλλη με βάση το τι θα βελτίωνε την κρίση τους. Έπειτα, όλοι προσπάθησαν να λύσουν ένα δύσκολο παζλ με αναγραμματισμούς, όπου μπορούσαν να σταματήσουν όποτε ήθελαν. Παρατήρησαν ότι η ομάδα που επέλεγε με γνώμονα την ευτυχία τα παράτησε πολύ νωρίτερα—κατά μέσο όρο στα 444 δευτερόλεπτα, σε σύγκριση με 574 δευτερόλεπτα της άλλης ομάδας. Αυτό δείχνει ότι η αναζήτηση της ευτυχίας εξαντλεί την ψυχική ενέργεια περισσότερο από άλλους στόχους.
Πώς θα αντισταθούμε στην πίεση της επιτηδευμένης ευτυχίας;
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι η βιομηχανία αυτοβοήθειας ασκεί «μεγάλη πίεση και ευθύνη στον εαυτό». Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν πλέον την ευτυχία όπως τα χρήματα – «κάτι που μπορούμε και πρέπει να συγκεντρώσουμε και να συσσωρεύσουμε όσο περισσότερο μπορούμε». Αυτή η εμπορευματοποίηση της ευτυχίας μπορεί να είναι μέρος του προβλήματος, δημιουργώντας μια νοοτροπία όπου συνεχώς προσπαθούμε για περισσότερα αντί να εκτιμούμε αυτό που έχουμε.
Θα πρέπει λοιπόν να εγκαταλείψουμε την επιδίωξη της ευημερίας; Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση θα μπορούσε να λειτουργήσει καλύτερα. «Αντί να προσπαθείτε να αποκτήσετε περισσότερα πράγματα που θέλετε, κοιτάξτε αυτά που ήδη έχετε και απλά αποδεχτείτε τα ως κάτι που σας δίνει ευτυχία» σημειώνει ο Δρ. Maglio.
Μικρά μαθήματα ευτυχίας που οδηγούν σε μεγάλη ικανοποίηση από τη ζωή
Από τι εξαρτάται η ικανοποίησή μας από τη ζωή;
Αναζητάτε την ευτυχία; Τότε σταματήστε να περιμένετε αυτά τα 5 πράγματα από τους άλλους
