Το διαδίκτυο είναι πλημμυρισμένο από το λεγόμενο «sadbait», δηλαδή με περιεχόμενο που χαρακτηρίζεται για το μελαγχολικό ύφος του. Για παράδειγμα, υπάρχουν influencers που κινηματογραφούν τους εαυτούς τους ενώ κλαίνε ή καλλιτέχνες με αμφιλεγόμενα κίνητρα που δελεάζουν το κοινό τους με ιστορίες από την «σκληρή τύχη» τους. Το 2024, οι TikTokers συγκέντρωσαν εκατοντάδες εκατομμύρια προβολές με ένα εγκαταλελειμμένο είδος βίντεο που ονομάζεται «Corecore», δηλαδή κολάζ καταθλιπτικών αποσπασμάτων ταινιών και ειδήσεων, υπό την ηχητική υπόκρουση μελοδραματικής μουσικής.
Και ενόσω η θλίψη παραμένει ένα από τα συναισθήματα που οι άνθρωποι «προσπαθούν» να αποφύγουν, οι μελαγχολικές αναρτήσεις κερδίζουν τεράστια απήχηση. «Η επίδειξη κάθε είδους ισχυρού συναισθήματος -θυμού, θλίψης, αηδίας ή γέλιου –αγκιστρώνει τους θεατές» περιγράφει ο Soma Basu, δημοσιογράφος και ερευνητής του Tempere Univesity της Φινλανδίας. Ωστόσο, υπάρχει κάτι στις εικόνες θλίψης που μπορεί να θολώσει τα όρια μεταξύ του κοινού και του περιεχομένου, οδηγώντας σε ένα ιδιαίτερο είδος σύνδεσης.
Το Sadbait δεν χρειάζεται απαραίτητα να απαρτίζεται από περιεχόμενο που οι θεατές θα θεωρήσουν θλιβερό. Ούτε να απεικονίζει πραγματικούς ανθρώπους. Ακόμα και αν το υλικό είναι αποκύημα της τεχνητής νοημοσύνης, μία είναι η κατακλείδα: οι άνθρωποι λατρεύουν να βυθίζονται στα συναισθήματά τους.
Ερευνητές που αναλύουν το συναισθηματικά φορτισμένο περιεχόμενο, συνδέουν την επιτυχία του με την προσπάθεια των social media να μεγιστοποιήσουν τη δέσμευση του κοινού. Οι αλγόριθμοι είναι ρυθμισμένοι με τέτοιο τρόπο, ώστε οι αναρτήσεις που γνωρίζουν απήχηση, να τις βλέπουν περισσότεροι άνθρωποι. Συνυπολογίζοντας το ότι στις μεγάλες πλατφόρμες, οι δημιουργοί περιεχομένου πληρώνονται βάσει των μετρήσεων στις αναρτήσεις τους, προσπαθούν να καταλάβουν τι θα προωθήσει ο αλγόριθμος, ώστε να το κάνουν περισσότερο. Και ο κύκλος ανατροφοδότησης συνεχίζεται.
Σύμφωνα με τη Nina Lutz, ερευνήτρια παραπληροφόρησης στο University of Washington, τα sadbaits δεν πυροδοτούν απλώς συναισθήματα αλλά μπορούν να προσφέρουν μια διέξοδο. «Δεν νομίζω ότι είναι μια αντίδραση στο ίδιο το περιεχόμενο αλλά, μάλλον, αυτό χρησιμεύει ως χώρος που επιτρέπει σε ανθρώπους με αρκετά κοινά ενδιαφέροντα και εμπειρίες να συναντηθούν». Λογαριασμοί στο TikTok που δημοσιεύουν φωτογραφίες με λεζάντες για την κατάθλιψη (ή οποιοδήποτε σοβαρό ή/και επίπονο ζήτημα) έχουν εκατομμύρια προβολές. Προφίλ συχνά λένε «τα μηνύματα είναι ανοιχτά αν χρειαστεί να μιλήσετε», ενώ στα σχόλια άγνωστοι μεταξύ τους μοιράζονται με ειλικρινή λεπτομέρεια τα προβλήματά τους.
Επιπλέον, αυτού του είδους η διέξοδος είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε μια κοινωνία όπου η θλίψη είναι ταμπού. «Τα βίντεο όπου οι δημιουργοί κλαίνε γίνονται viral, επειδή δεν ευθυγραμμίζονται με τα αποδεκτά κοινωνικά πρότυπα. Το να βλέπεις ανθρώπους να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, προσφέρει στους θεατές μια σπάνια και πολύτιμη πρόσβαση σε κάτι που είναι ιδιωτικό, εξειδικευμένο, κρυφό», εξηγεί ο Basu.
Ακόμα και όταν οι θεατές αλληλοεπιδρούν με τα sadbait βίντεο όχι επειδή θέλουν να μοιραστούν τα συναισθήματά τους αλλά για να τα ειρωνευτούν ή κοροϊδέψουν, ο αλγόριθμος εξακολουθεί να το μεταφράζει ως απήχηση. Και τελικά, όπως και οτιδήποτε άλλο στο διαδίκτυο, ένα περιεχόμενο μπορεί να λειτουργήσει για έναν και απλό λόγο: οι άνθρωποι απλώς αρέσκονται να το βλέπουν.
Fake news: Πόσο εύκολα τα πιστεύουμε και αναπαράγουμε στο Instagram; Ελληνική μελέτη απαντά
Έφηβοι και social media: Μια δύσκολη σχέση χωρίς «σωστό» ή «λάθος» – Τι αποκαλύπτει άρθρο στο Nature
Μήπως το παρακάνετε με το TikTok; Κάντε το τεστ που αποκαλύπτει το βαθμό εθισμού στην πλατφόρμα
