Σε έναν κόσμο όπου τα υλικά αγαθά και πλούτη βρίσκονται στο επίκεντρο -όπως μπορεί να επιβεβαιώσει και μια «βόλτα» στα social media– πόσο εύκολα μπορεί κανείς να δεχθεί ότι «τα χρήματα δεν φέρνουν την ευτυχία»; Θέση στο διαχρονικό debate για τη δύναμη του πλούτου να «αγοράζει» την ψυχική και συναισθηματική ευεξία παίρνει με άρθρο του στο Psychology Today ο Jordan Grumet, γιατρός με ειδίκευση στην παρηγορητική φροντίδα και συγγραφέας, ανατρέχοντας σε θεμελιώδεις έρευνες γύρω από το ζήτημα.
Απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν και του Πανεπιστημίου Northwestern, ο Grumet έχει αποτυπώσει τους προβληματισμούς του για τον πλούτο και πώς συνδέεται με τις έννοιες του σκοπού και της ικανοποίησης από την εκπλήρωσή του στα έργα του «The Purpose Code» και «Taking Stock». Στο άρθρο του εστιάζει στα ευρήματα για την αξία των μικρών, καθημερινών στόχων (“little p” purpose) και πώς, καθώς υποδεικνύεται, υπερτερούν του πλούτου ως σύμμαχοι στο κυνήγι της ευτυχίας.
Τα χρήματα που φέρνουν(;) την ευτυχία
Η σχέση μεταξύ εισοδήματος και ευτυχίας έχει διερευνηθεί σε πρωτοποριακές μελέτες, με πλέον εμβληματική την εργασία των Kahneman και Deaton του 2010. Οι ερευνητές είχαν αναλύσει δεδομένα από 450.000 κατοίκους των ΗΠΑ για το διάστημα 2008 – 2009, καταλήγοντας σε ένα ξεκάθαρο μοτίβο: το εισόδημα μπορεί να αυξήσει την ευτυχία, με πλατό, ωστόσο, τα 75.000 δολάρια ετησίως (περίπου 72.176 ευρώ). Το κέρδος σε ευτυχία έδειξε να μειώνεται σημαντικά μετά την υπέρβαση του ποσού.
Ο Grumet σχολιάζει σχετικά: «τα χρήματα είναι σημαντικά για την ικανοποίηση των βασικών αναγκών αλλά, μετά από αυτό, η ικανότητά τους να δημιουργούν χαρά βρίσκει ταβάνι». Σύμφωνα με τον ίδιο, μολονότι η έρευνα φώτισε σημαντικές τάσεις, οι σοβαρές αδυναμίες της, όπως το στενό χρονικό διάστημα παρακολούθησης και η εξάρτησή της από αυτοαναφερόμενα δεδομένα, μειώνουν την αξιοπιστία των ευρημάτων της.
Ακόμη και ένα παραπάνω δολάριο (δεν) κάνει τη διαφορά
Το 2016, ο ανώτερος συνεργάτης του Penn’s Wharton School και μελετητής της ανθρώπινης ευτυχίας Matthew Killings πήγε την προαναφερθείσα έρευνα ένα βήμα παραπέρα. Συλλέγοντας 1.725.994 αναφορές σχετικά με την ευτυχία από 33.391 επαγγελματικά αποκατεστημένους Αμερικανούς, ηλικίας 18 έως 65 ετών -«αιχμαλώτιζαν» με την εφαρμογή Track Your Happiness τα αισθήματα που βίωναν στο «εδώ και τώρα» της καθημερινότητάς τους-, απέδειξε ότι η ευτυχία συνεχίζει να μεγεθύνεται μετά τα 75.000 δολάρια, απλώς με βραδύτερο ρυθμό.
Ωστόσο, ο Grumet στέκεται σε ένα βασικό πρόβλημα: «Ενώ η μελέτη χρησιμοποίησε καινοτόμες μεθόδους συλλογής δεδομένων, είχε επίσης τους περιορισμούς της: κάλυψε μόνο επτά ή οκτώ χρόνια και δεν μπόρεσε να αποδείξει αιτιώδη συνάφεια μεταξύ χρημάτων και ευτυχίας, μόνο συσχέτιση».
Έρευνα 83 ετών δείχνει τη δύναμη των σχέσεων
Η πιο ακριβής απάντηση για το κλειδί της ευτυχίας δόθηκε πιθανώς από τη μελέτη «Harvard Study of Adult Development», ένα διαχρονικό ερευνητικό πρόγραμμα με που ξεκίνησε το 1938 με 724 άνδρες (προπτυχιακοί φοιτητές του Χάρβαρντ και αγόρια από φτωχές γειτονιές της Βοστώνης) και συμπεριέλαβε στην πορεία τις συζύγους και τα παιδιά τους, τους οποίους παρακολούθησε για όλη τους τη ζωή.
Στα 80 και περισσότερα χρόνια της έρευνας, που εξέτασε δεδομένα από συνεντεύξεις, ερωτηματολόγια, ιατρικές εξετάσεις και άλλες πηγές, διαπιστώθηκε ότι η ευτυχία δε σχετίζεται τόσο με τον πλούτο ή τις διακρίσεις· έχει τις ρίζες της βαθιά στις διαπροσωπικές σχέσεις. «Η ευτυχία, διαπίστωσαν, δεν συσχετίζεται πιο έντονα με το εισόδημα, τον πλούτο, τα επιτεύγματα ή ακόμη και με τον ίδιο τον σκοπό. Αντίθετα, ήταν στενότερα συνδεδεμένη με τους διαπροσωπικούς δεσμούς, τις σχέσεις μας και την αίσθηση της κοινότητας» γράφει ο Grumet.
Οι στόχοι ως θεμέλιο της χαράς και της σύνδεσης
Ο ψυχολόγος Grumet ενώνει τα κομμάτια του παζλ και αποκαλύπτει την εικόνα της ευτυχίας: οι μικροί στόχοι της καθημερινότητας και η επιδίωξή τους βγάζουν προς τα έξω τον καλύτερο εαυτό μας, έναν εαυτό που μαγνητίζει τους γύρω «όπως η φωτιά την πεταλουδίτσα», ενισχύοντας τον κοινωνικό μας κύκλο.
«Οι άνθρωποι με σκοπό προσελκύουν συνεργάτες, μαθητές και δασκάλους. Δημιουργούν κοινότητες με επίκεντρο ό,τι τους παθιάζει. Με αυτόν τον τρόπο, ο σκοπός γίνεται το θεμέλιο για την οικοδόμηση των συνδέσεων που η μελέτη του Χάρβαρντ προσδιόρισε ως απαραίτητες για την ευτυχία» εξηγεί και καταλήγει: «Μην κυνηγάτε τα χρήματα για την ευτυχία. Κυνηγήστε το σκοπό σας και οι συνδέσεις -και η χαρά- θα ακολουθήσουν».
Πόσο ευτυχισμένοι είστε; Τι αποκαλύπτει η απάντησή σας για την υγεία της καρδιάς σας
Το κόλπο για να πάψετε να ανησυχείτε για ό,τι δεν μπορείτε να ελέγξετε
