Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ζορίζονται καθημερινά να βρουν ισορροπία ανάμεσα στις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις και την προσωπική τους ζωή, το λεγόμενο «work-life balance» που, ωστόσο, παραμένει άπιαστος στόχος για τους περισσότερους, μολονότι ο αντίκτυπός του στη συνολική ευημερία και παραγωγικότητα είναι και επισήμως αναγνωρισμένος.
H ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής διασφαλίζει ότι τα άτομα μπορούν να διαπρέψουν στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία δίχως να στερούνται την ικανοποίηση από τον ελεύθερο χρόνο, χωρίς να κινδυνεύουν από την ψυχική, σωματική και συναισθηματική επιβάρυνση που φέρνουν οι ανεξέλεγκτη δουλειά.
Από την υγεία έως την αποδοτικότητα και τις σχέσεις
Μια αμερικανική έρευνα αποκάλυψε ότι το 76% των εργαζομένων πιστεύει ότι το εργασιακό στρες επηρεάζει αρνητικά την ψυχική τους υγεία, ωθώντας τους σε κατάθλιψη και άγχος. Βρέθηκε ότι τα άτομα χωρίς ευέλικτο ωράριο διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο κακής ψυχικής υγείας.
Οι συνέπειες δεν περιορίζονται στην ψυχική σφαίρα. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), το χρόνιο στρες από τον υπερβολικό φόρτο εργασίας έχει συνδεθεί με καρδιαγγειακές παθήσεις, μυοσκελετικά προβλήματα και εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Αναφορικά με τις επιπτώσεις στην απόδοση των εργαζομένων, έκθεση του 2021 διαπίστωσε ότι το εργασιακό στρες τους κάνει λιγότερο παραγωγικούς, με αποτέλεσμα να αποδίδουν μόνο στο 72% μόνο των ικανοτήτων τους. Παράλληλα, η απουσία από τη δουλειά για λόγους σχετιζόμενους με το εργασιακό στρες θα στοιχίσουν κατά μέσο όρο οκτώ εργάσιμες ημέρες τον χρόνο ανά εργαζόμενο. εργαζόμενους όσο και για τους εργοδότες.
Τέλος, από την ανισορροπία ανάμεσα σε εργασία και προσωπική ζωή πλήττεται και ο οικογενειακός και κοινωνικός κύκλος. Σύμφωνα με μελέτες, πάνω από 7 στους 10 (71%) των ανθρώπων πιστεύει ότι το εργασιακό άγχος διαταράσσει την οικογενειακή τους ζωή, ενώ το 62% αναγνωρίζει τον αρνητικό αντίκτυπό του στις προσωπικές σχέσεις.
Πολιτικές και πρακτικές στην Ευρώπη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ψηλά στην ατζέντα της το ζήτημα του work-life balance, όπως απέδειξε με την εφαρμογή το 2022 της οδηγίας της για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Ανάμεσα στις βασικές διατάξεις ήταν τουλάχιστον τέσσερις μήνες γονικής άδειας ανά γονέα (με δύο μήνες να μην είναι μεταβιβάσιμοι), δέκα ημέρες άδειας πατρότητας με αποδοχές, πέντε ημέρες άδειας φροντίδας ετησίως και διατάξεις για ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας.
Πέραν της ενιαίας οδηγίας, διάφορα κράτη-μέλη υιοθετούν δικές του καινοτόμες πολιτικές, όπως η Δανία, που παρέχει πρόσθετη γονική άδεια για τους γονείς διδύμων ή πολλαπλών γεννήσεων, η Γαλλία, που προσφέρει εκτεταμένη στήριξη, συμπεριλαμβανομένης της άδειας μετ’ αποδοχών για τους γονείς, ή η Ελλάδα, που επέκτεινε τις ειδικές παροχές προστασίας της μητρότητας σε όλες τις εργαζόμενες και αυτοαπασχολούμενες γυναίκες.
Η ευελιξία στην εργασία, όπως εξασφαλίζεται από την τηλεργασία και τα πιο ευέλικτα πρότυπα εργασίας, είναι το δεύτερο κομβικό σημείο, για το οποίο το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound) σημειώνει ότι παραμένουν προκλήσεις, όπως τα θολά όρια μεταξύ εργασίας και ιδιωτικής ζωής. Εν προκειμένω, αξιοσημείωτες δράσεις εντοπίζονται στο Βέλγιο, που επιβάλλει στις εταιρείες με περισσότερους από 20 υπαλλήλους να ενσωματώνουν το δικαίωμα στην αποσύνδεση στις συλλογικές συμβάσεις, ή την Κροατία, που έχει θεσπίσει το εν λόγω δικαίωμα κατά τη διάρκεια των διακοπών. (Πρόκειται για το δικαίωμα του εργαζόμενου να μη απαντά σε απόπειρες επικοινωνίας του εργοδότη του ή άλλου τρίτου, όπως πελάτη, εκτός του ωραρίου εργασίας του.)
Η θέση της Ελλάδας στους δείκτες ικανοποίησης
Παρά τα σημαντικά βήματα προόδου σε ολόκληρη την Ευρώπη, η Ελλάδα αντιμετωπίζει προκλήσεις στους δείκτες ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Χαρακτηριστικά, η παγκόσμια πλατφόρμα ανθρώπινου δυναμικού Remote αναφέρει για τη χώρα μας «η εξαήμερη εβδομάδα εργασίας εισήχθη την 1η Ιουλίου 2024 σε ορισμένους κλάδους. Ενώ η κίνηση αυτή έγινε δήθεν για την τόνωση της οικονομίας της χώρας, έρχεται σε αντίθεση με τις πιο προοδευτικές πολιτικές στα εργασιακά σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με κράτη όπως το Βέλγιο να έχουν εισαγάγει τετραήμερη εργασία την εβδομάδα».
Σε αναλύσεις της πλατφόρμας για το 2024 για τους δείκτες ικανοποίησης από το work-life balance, όπου έλαβε υπ’ όψιν τις υπερωρίες/υπερεργασία και τις περιορισμένες πρόσβαση σε ευέλικτες επιλογές εργασίας, παράγοντες που σχετίζονται με χαμηλά επίπεδα συνολικής ευημερίας και επαγγελματικής ικανοποίησης, η Ελλάδα βρέθηκε σε σχετικά χαμηλές θέσεις. Στον παγκόσμιο δείκτη, η χώρα μας βρέθηκε 20η ανάμεσα σε 60 χώρες, με σκορ 61,08. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, βρέθηκε 27η ανάμεσα σε 43 χώρες, με σκορ 55,9.
Στο ευρύτερο πλαίσιο, οι ευρωπαϊκές χώρες κυριαρχούν στις παγκόσμιες κατατάξεις για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Η Ιρλανδία, το Βέλγιο, η Δανία και η Φινλανδία βρίσκονται σταθερά στην κορυφή αυτών των καταλόγων, γεγονός που αποδίδεται στις ισχυρές πολιτικές γονικής άδειας, στους υψηλούς δείκτες ευτυχίας και στις μικρότερο μέσο ωράριο εργασίας.
6 tips για ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής
Ειδικοί από το πεδίο ευεξίας των εργαζομένων συστήνουν έξι πρακτικές συμβουλές που μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της ισορροπίας ανάμεσα σε δουλειά και προσωπική ζωή:
- Θέστε ξεκάθαρα όρια: Ορίστε συγκεκριμένες ώρες για την εργασία σας και επικοινωνήστε αυτές τις ώρες τόσο στους συνεργάτες όσο και στα μέλη της οικογένειάς σας. Δεσμευτείτε να μην ελέγχετε τα email ή να απαντάτε σε επαγγελματικά μηνύματα πέρα από τις καθορισμένες ώρες. Τα όρια αυτά θα σας βοηθήσουν να προστατεύσετε τον προσωπικό σας χρόνο και να διατηρήσετε την ψυχική σας υγεία.
- Αξιοποιήστε τις ευκαιρίες για ευέλικτη εργασία: Εφόσον είναι δυνατό, υιοθετήστε μορφές εργασίας όπως η τηλεργασία ή ευέλικτα ωράρια, που θα σας επιτρέψουν να ανταποκριθείτε στις προσωπικές σας υποχρεώσεις. Διερευνήστε τις πολιτικές της εταιρείας που εργάζεστε και αξιοποιήστε τυχόν διαθέσιμες ευκαιρίες για μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα.
- Προκρίνετε την υγεία και ευεξία: Ενσωματώστε την τακτική σωματική άσκηση στην καθημερινότητά σας, φροντίστε να κοιμάστε επαρκώς και ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή. Η καλή φυσική κατάσταση είναι θεμέλιο για την ανθεκτικότητα και την αποδοτικότητα, τόσο στα επαγγελματικά όσο και στην προσωπική ζωή.
- Μάθετε να αναθέτετε και να θέτετε όρια σε όσα πρέπει να γίνουν: Η υπερφόρτωση (overload) με υποχρεώσεις μπορεί να οδηγήσει σε άγχος και επαγγελματική εξουθένωση (burn-out). Επικεντρωθείτε σε όσα είναι ουσιώδη και απαραίτητα και αναθέστε καθήκοντα όταν είναι δυνατόν. Μη διστάζετε να λέτε «όχι» σε επιπλέον δουλειά που υπερβαίνει τις δυνατότητές σας.
- Εξασφαλίστε χρόνο για χαλάρωση και ψυχαγωγία: Βρείτε χρόνο για δραστηριότητες που σας ευχαριστούν, όπως τα χόμπι, η κοινωνική ζωή και η χαλάρωση. Πέρα από τόνωση της συναισθηματικής ευεξίας, χαρίζουν επιπλέον δημιουργικότητα, επιτρέποντας να ξεφύγετε από την καθημερινότητα.
- Αναζητήστε στήριξη και προωθείστε την ανοιχτή επικοινωνία: Συζητήστε ανοιχτά με τον εργοδότη σας για τις ανάγκες σας σχετικά με την ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Μια ειλικρινής συζήτηση μπορεί να οδηγήσει σε συνεργατικές λύσεις που εξυπηρετούν και τις δύο πλευρές. Επίσης, εξερευνήστε τους διαθέσιμους πόρους του χώρου εργασίας σας, όπως τα προγράμματα υποστήριξης εργαζομένων ή οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
*Με πληροφορίες από το Eurofound, το Remote και το Business News Daily.
Burnout: Ποιες είναι οι πιο επικίνδυνες ηλικίες
Κούραση, διάθεση για κλάμα και κακή διάθεση: Ποια βιταμίνη σας λείπει
