Διαισθητικά, όλοι μπορούμε να ανιχνεύσουμε ορισμένα ψέματα. Στα πιο συνήθη, συγκαταλέγονται όσα αφορούν τα συναισθήματα ενός συντρόφου, το άνοιγμα ενός δώρου από ένα παιδί ή μια απίθανη ιστορία που αποκρύπτει ένα οικονομικό σκάνδαλο. Πρόσφατη έρευνα, φανερώνει τα σημεία στα οποία δυσκολευόμαστε να αναγνωρίσουμε το ψέμα.
Η ενδιαφέρουσα αυτή μελέτη, διεξήχθη από τον αναπληρωτή καθηγητή Timothy Luke και τους συναδέλφους του στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ, οι οποίοι εξέτασαν έρευνες που δημοσιεύτηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια από 50 διεθνείς ειδικούς στην ανίχνευση ψεύδους, για να «ξεσκεπάσουν» τους υποκριτές.
Ο κάθε ψεύτης, έχει τον τρόπο του
Ο καθηγητής Timothy Luke διαχωρίζει τα «λευκά» ψέματα από αυτά που αποκαλεί εξαπάτηση, την εσκεμμένη δηλαδή προσπάθεια παραπλάνησης των άλλων. Μάλιστα, προσυπογράφει ότι η εξαπάτηση, σε αντιδιαστολή με τα αγνά ψέματα απαιτεί πιο περίπλοκη σκέψη.
«Υπάρχουν πολλά είδη ψυχολογικών διεργασιών που διέπουν τις κατηγορίες των ψεμάτων. Δεν μιλάμε για το ίδιο πράγμα. Ακόμη και επιφανειακά σημεία, όπως η διάρκεια και το είδος της επικοινωνίας, έχουν σημασία», όπως διαβεβαιώνει ο ειδικός.
Είστε σίγουροι, ότι αναγνωρίζετε τον ψεύτη;
Σε αντίθεση με την κοινή πίστη ότι ο ψεύτης χαμηλώνει το βλέμμα ή αποφεύγει να κοιτάξει στα μάτια των θυμάτων του, το 82% των ειδικών συμφωνούν ότι η αποστροφή του βλέμματος, δεν είναι το πιθανότερο σενάριο στους ψεύτες.
Παρομοίως, το 70% των ειδημόνων συμφώνησε ότι οι ψεύτες δεν φαίνονται πιο νευρικοί από τους ανθρώπους που λένε την αλήθεια.
Αναχρονιστικές θεωρούνται πλέον και οι ενδείξεις περί συνεχούς αλλαγής στάσης σώματος του ψεύτη ή αγγίγματος του εαυτού του.
Πολλοί ειδικοί δήλωσαν ότι η σχέση νευρικότητας-συνέπειας στον λόγο-χρόνου απάντησης, δεν είναι η ίδια στον κάθε ψεύτη.
Ο καθηγητής Aldert Vrij, ειδικός στην ψυχολογία της εξαπάτησης στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, εξηγεί ότι είναι λάθος να ανάγουμε τη μη λεκτική αναγνώριση ψεύδους– πολύγραφοι, ανάλυση βίντεο, νευροαπεικόνιση εγκεφάλου ή αναζήτηση αλλαγών στο φωνητικό τόνο- σε νούμερο 1 μέθοδο ανακάλυψης της αλήθειας.
Η αφήγηση ενός ψεύτη χαρακτηρίζεται από:
-Έλλειψη λεπτομερειών, σύμφωνα με το 72% των επιστημόνων. Η παρατήρηση του λόγου του ομιλητή και όχι της συμπεριφοράς του, αποκαλύπτει το πότε και το πόσες ασύνδετες λεπτομέρειες εισάγονται στην ιστορία, για να μπερδέψουν τον ακροατή και να καλύψουν ασυνέπειες κατά την αφήγηση.
–Ασυνέπεια δηλώσεων και αποδείξεων. Τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία δεν παρέχουν επαρκή αιτιολόγηση των όσων δηλώνει αυτός που ψεύδεται, σε αντίθεση με αυτόν που λέει αλήθεια. Αυτές οι ενδείξεις είναι πιο αξιόπιστες από τη μέθοδο της μη λεκτικής αναγνώρισης ψεύδους, σύμφωνα με τον καθηγητή Pär-Anders Granhag.
Η τακτική «Shift-of-Strategy»
Με βάσει αυτή την τακτική, για να «τσακώσετε» έναν επίδοξο ψεύτη, απλά παρουσιάστε του στοιχεία που έρχονται σε ρήξη με τις δηλώσεις του, για να δείτε αν θα προσπαθήσει να προσαρμόσει την αφήγησή του, στις αντικρουόμενες αποδείξεις.
Το «μοναδικό» προφίλ του ψεύτη
Η πιο σύγχρονη τακτική ανίχνευσης ψεύδους, είναι η «ιδεογραφική» προσέγγιση, βάσει της οποίας, ο ακροατής πρέπει να εστιάζει και στο μοναδικό τρόπο του κάθε ατόμου να λέει ψέματα. Τη δοκιμή της αξιοπιστίας του ακροατή υπό ποικίλες συνθήκες, γνωστή ως πειραματικός σχεδιασμός «επαναλαμβανόμενων μετρήσεων», προτείνει η ειδικός Amina Memon.
«Είναι καλύτερο να διαβάζετε περισσότερο την κατάσταση παρά το άτομο», όπως λέει ο Timothy Luke, και συμπληρώνει «να προσπαθείτε να καταλάβετε τα κίνητρά του».
Λέει ψέματα ή αλήθεια; Το μοτίβο ομιλίας που προδίδει
Το ψέμα που δίνει έξτρα πόντους στους άνδρες – Δεν αφορά (μόνο) το ύψος
