Οι σχέσεις δίχως συγκρούσεις ταιριάζουν μάλλον στη μυθοπλασία παρά την πραγματική ζωή. Διαφορετικοί στόχοι και ανάγκες, άλλα ενδιαφέροντα, διαφορετική ανατροφή και διαφωνίες για απλά πράγματα, όπως για το καπάκι της λεκάνης και αν πρέπει να είναι κατεβασμένο ή αν είναι εντάξει να καθίσουμε στον καναπέ με τα ρούχα που φορούσαμε έξω, είναι λόγοι αρκετοί για ένα καβγαδάκι ή και μεγαλύτερο τσακωμό.
Κόντρα στη δημοφιλή άποψη ότι οι συγκρούσεις μαρτυρούν προβλήματα στη σχέση, υπάρχουν πεποιθήσεις και μελέτες που εντοπίζουν σε αυτές μια ευκαιρία για υπέρβαση των δυσκολιών και βελτίωση της σχέσης. «Μας επιτρέπουν να γίνουμε καλύτεροι και να εξελιχθούμε στο πλαίσιο της σχέσης» αναφέρει στην Washington Post η Nickola Overall, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Όκλαντ. Αρκεί βέβαια η διαχείρισή τους να γίνεται σωστά.
Διαχείριση αντί επίλυσης των συγκρούσεων
Για την Julie Gottman, ερευνήτρια στο θέμα των σχέσεων, πρέπει να τονιστεί η σημασία της «διαχείρισης» και αντί της «επίλυσης των συγκρούσεων», καθώς πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ζευγάρι πιθανότατα δεν θα λυθούν ποτέ. Η σωστή διαχείρισή τους, εντούτοις, τούς επιτρέπει να προφυλάξουν τη σχέση αλλά και την υγεία τους. Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που νιώθουν ικανοποίηση από τη σχέση τους ζουν περισσότερο και με λιγότερα προβλήματα υγείας, σε αντίθεση με όσους παραμένουν σε σχέσεις γεμάτες ένταση και ανεξέλεγκτες συγκρούσεις, με συνέπειες την κακή ψυχολογία, υψηλά επίπεδα κορτιζόλης, ασθενέστερο ανοσοποιητικό σύστημα και χειρότερη καρδιαγγειακή υγεία.
Λάθος η αποφυγή των συγκρούσεων
Η αποφυγή των συγκρούσεων μπορεί να εκλαμβάνεται ως έλλειψη ενδιαφέροντος και δέσμευσης στη σχέση, με αποτέλεσμα τα μικρότερα επίπεδα ικανοποίησης. «Μπορείτε πράγματι να αξιοποιήσετε τις συγκρούσεις για να κατανοήσετε τον σύντροφό σας πολύ πιο βαθιά» εξηγεί η Gottman. Θα πρέπει όμως να συμμετέχουν και οι δύο στη διαχείριση της σύγκρουσης, να έχουν αμφότεροι κίνητρο και επιθυμία να δώσουν χώρο για την οπτική του άλλου. «Πρέπει να είμαστε αρκετά γενναίοι για να επικοινωνήσουμε πραγματικά το πώς αισθανόμαστε και ποια είναι τα υποκείμενα θέματα» προσθέτει η Overall.
Κλειδί η άμεση επικοινωνία
Η άμεση επικοινωνία είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση των συγκρούσεων. Αντικείμενο της έρευνας σχέσεων είναι να κατανοήσει, μέσα από την παρατήρηση ζευγαριών που συζητούν δυσεπίλυτα προβλήματα, πώς τις επηρεάζουν οι συγκρούσεις. Τα δυστυχισμένα ζευγάρια μιλούν συχνότερα για διαφωνίες, εχθρότητα και επικριτική διάθεση, σε αντίθεση με τα ευτυχισμένα ζευγάρια που βιώνουν περισσότερη επιβεβαίωση, στοργή και χιούμορ.
Μελέτη του 2017 διαπίστωσε ότι η έκφραση του θυμού ή η επικριτική στάση μπορούν κάποιες φορές να έχουν θετικό αποτύπωμα στη σχέση σε βάθος χρόνου. Αντίθετα, οι θετικές αλληλεπιδράσεις κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων μπορεί να βοηθήσουν μόνο βραχυπρόθεσμα, χωρίς μακροπρόθεσμη ουσιαστική αλλαγή στα προβλήματα.
Σε άλλη έρευνα σε 61 ζευγάρια, η Overall και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι οι στρατηγικές που βασίζονταν στην άμεση επικοινωνία, αρνητικές είτε θετικές, σχετίζονταν με μεγαλύτερη επιτυχία στην αντιμετώπιση των προβλημάτων και εντονότερη ικανοποίηση από τη σχέση 12 μήνες μετά. Οι έμμεσες προσεγγίσεις πάλι, δεν οδηγούσαν σε θετικές αλλαγές. Σύμφωνα με την Overall, συναισθήματα όπως ο θυμός και η εχθρότητα επικοινωνούν καλύτερα τη σοβαρότητα ενός προβλήματος και την ανάγκη για αλλαγή, μαρτυρώντας ότι το άτομο που αντιδρά έτσι έχει επενδύσει ουσιαστικά στη σχέση. Ωστόσο, τέτοια συναισθήματα πρέπει να ευθυγραμμίζονται με την εκάστοτε περίσταση. Η συνεχής αρνητικότητα στη σχέση είναι επιζήμια.
Εποικοδομητική επίλυση προβλημάτων
Η εποικοδομητική επίλυση προβλημάτων μέσω επιχειρηματολογίας, διαπραγματεύσεων και συζητήσεων που προσανατολίζονται στη λύση, αποδεικνύεται αποτελεσματική απέναντι στις συνεχιζόμενες συγκρούσεις. Η άμεση επικοινωνία είναι ευεργετική τόσο για μικρά όσο και σοβαρά προβλήματα, χωρίς τις επιπτώσεις συναισθημάτων όπως ο θυμός. Η Gottman προτείνει την τεχνική «Όνειρα μέσα στη σύγκρουση», κατά την οποία οι σύντροφοι ρωτούν ο ένας τον άλλον για τις αξίες, τα συναισθήματα και την ιδανική έκβαση σχετικά με ένα ζήτημα. Η προσέγγιση αυτή προάγει την αμοιβαία κατανόηση και βοηθά τα ζευγάρια να περάσουν από το αδιέξοδο στον διάλογο.
Ήπια στην αρχή για καλύτερα αποτελέσματα
Ο τρόπος με τον οποίο ξεκινούν οι συγκρούσεις έχει επίσης σημασία. Ένα «μαλακό ξεκίνημα», όπου ο ένας περιγράφει τον εαυτό του και την κατάσταση και στη συνέχεια διατυπώνει ένα ξεκάθαρο αίτημα, είναι το ιδανικό για την Gottman. Για παράδειγμα, φράσεις όπως «Νιώθω άγχος. Έχω την αίσθηση ότι έληξε ο λογαριασμός. Σε παρακαλώ, θα μπορούσες να τον εξοφλήσεις απόψε;», θα μπορούσαν να προβλέψουν την έκβαση της συζήτησης και να υποδείξουν την πορεία της σχέσης.
Η σημασία της ευελιξίας και του συναισθήματος
Η ευελιξία είναι αναγκαία προϋπόθεση κατά την ανταπόκριση στις ανάγκες του συντρόφου. Δεν χρειάζεται υπερβολή στη στρατηγική, καθώς κινδυνεύει να χαθεί η συναισθηματική σύνδεση, προειδοποιεί η Overall. Τα συναισθήματα είναι ο καθρέφτης του πόσο νοιαζόμαστε για τον σύντροφο και τη σχέση. Η έκφραση ευγνωμοσύνης ή τα γέλια ανάμεσα στους συντρόφους είναι ισχυρά εργαλεία για τη διαχείριση των συγκρούσεων.
Σχέσεις: 3 λόγοι που η αγάπη χάνεται και οι άνθρωποι χωρίζουν
Σχέσεις: Επτά τοξικές συνήθειες που μπορούν να τις καταστρέψουν – Πώς να τις διορθώσουμε
