Ουδείς υπεράνω κριτικής στη ζωή αυτή… Την έχουμε δεχθεί και ασκήσει όλοι λιγότερο ή περισσότερο και, όσο και αν θέλαμε να είμαστε στο απυρόβλητο, δεν προβλέπεται. Άμεσα ως αξιακή κρίση είτε έμμεσα υπό το πρόσχημα της συμβουλής, διόρθωσης ή νουθεσίας, η κριτική θα κάνει την εμφάνισή της στη ζωή μας κι εμείς θα πρέπει να γνωρίζουμε πώς να τη διαχειριστούμε.
Τα παραπάνω ισχυρίζεται σε άρθρο του ο Δρ Rick Hanson, ψυχολόγος και Ανώτερος Συνεργάτης του ερευνητικού κέντρου Greater Good Science Cente του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ, εξηγώντας πως το αναπόφευκτο της κριτικής συνοδεύεται από το αναπόδραστο του πόνου, έναν πόνο που ο αποδέκτης θα πολλαπλασιάσει στο κεφάλι του και θα επαναφέρει διαρκώς στο μέλλον για να αποφύγει μια νέα πιθανή επίκριση που, εν τέλει, δεν θα έρθει μάλλον ποτέ. «Έχουμε την τάση να μεταφέρουμε στην ενήλικη ζωή προσδοκίες που αποκτήσαμε ως παιδιά ή ως νεότεροι ενήλικες. Ίσως να είχε ασκηθεί έντονη κριτική από κάποιον τότε, αλλά το πιθανότερο βρισκόμαστε σε διαφορετική θέση σήμερα», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ακόμη όμως και αν μας ασκηθεί κριτική, είναι πράγματι τόσο επώδυνη και τρομακτική εμπειρία; Ή μήπως αποτελεί μια ευκαιρία να κρατήσουμε κάθε ωφέλιμο στοιχείο της και να «πετάξουμε» ό,τι δεν χρησιμεύει, να συναγάγουμε συμπεράσματα για το άτομο που την άσκησε, αν ήταν καλοπροαίρετη ή κακοπροαίρετη, να γίνει ένα μάθημα το οποίο (απο)δεχθήκαμε αλλά πρέπει κάποια στιγμή να πάμε παρακάτω;
Πάρτε το χρόνο σας. Τα αρχαία κέντρα των συναισθημάτων του εγκεφάλου, εξηγεί ο Δρ Hanson, ενεργοποιούνται δύο περίπου δευτερόλεπτα από τα νεότερα κέντρα της λογικής, συνεπώς δώστε χρόνο να τεθούν όλα σε εγρήγορση και να αντιληφθείτε αν πρόκειται για μια βάσιμη και ευθύβολη κριτική ή συγκεχυμένη και έωλη. Προσπαθήστε επιπλέον να ανακαλέσετε όλους τους ανθρώπους που σας αγαπούν ή σας συμπαθούν καθώς και όλους τους τρόπους με τους οποίους έχετε αποδείξει την καλοσύνη σας. Για να γίνει μάλιστα κατανοητό αυτό, ο καθηγητής επικαλείται δύο υποθετικά σενάρια.
Υπόθεση 1: Έστω ότι οδηγείτε ένα αυτοκίνητο και ο συνοδηγός σας λέει να επιταχύνετε ή να επιβραδύνετε ενώ όμως η οδήγησή σας είναι απολύτως ασφαλής. Εν προκειμένω η διδαχή δεν προκύπτει από κάποιο σφάλμα σας αλλά από την προτίμηση του συνοδηγού για μεγαλύτερες ή μικρότερες ταχύτητες. Αντίστοιχα και στις σχέσεις, το ότι ο ένας σύντροφος μπορεί να θέλει περισσότερο προσωπικό χώρο και χρόνο δεν σημαίνει πως είναι ψυχρός και χωρίς αισθήματα, ούτε και ότι ο δεύτερος που έχει ανάγκη να νιώθει το ενδιαφέρον καταπιεστικός. Πρόκειται απλώς για διαφορετικό αξιακό σύστημα που πρέπει να γίνεται αφορμή για περαιτέρω διερεύνηση του άλλου, συμπόνια και διαπραγμάτευση, αλλά όχι για κριτική.
Υπόθεση 2: Έχετε πλησιάσει αρκετά το προπορευόμενο αυτοκίνητο και ο συνοδηγός διαμαρτύρεται και λέει ότι θα πρέπει να ντρέπεστε για τον εαυτό σας που θέτετε σε κίνδυνο τους άλλους ενώ, στην πραγματικότητα, το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να κρατήσετε λίγο μεγαλύτερη απόσταση από το αυτοκίνητο μπροστά σας. Δεν σημαίνει ότι είστε απερίσκεπτοι, αλλά θα μπορούσατε να είστε πιο επιδέξιοι. Στην περίπτωση αυτή, η κριτική επικεντρώνεται στην ηθικολογία και επιζητεί να αναδείξει ηθικά σφάλματα.
Αν, τέλος, θεωρείτε πως πράγματι υπάρχει λόγος να αισθανθείτε ενοχές για κάτι που σας επέκριναν και μπορείτε να αποκομίσετε κάτι καλό από αυτό, αν πράγματι θα είχατε κι εσείς αντιδράσει με αντίστοιχο τρόπο σε περίπτωση που κάποιος φίλος είχε προβεί στις ίδιες ενέργειες με εσάς, τότε θα βγείτε κερδισμένοι.
«Γνωρίζοντας ότι μπορείτε να διαχειριστείτε την κριτική με αυτούς τους τρόπους, επιτρέπετε στον εαυτό σας να είναι πιο ανοιχτός σε αυτήν. Μην εμποδίζετε ή εκφοβίζετε όσους σας ασκούν κριτική· απλώς θα εκφραστεί με άλλους τρόπους. Κυρίως, απλώς αποδεχθείτε ότι η κριτική στις διάφορες μορφές της είναι ένα γεγονός της ζωής», αναφέρει ο Δρ Hanson και καταλήγει «στη ζωή μας και τον κόσμο υπάρχουν μεγαλύτερα προβλήματα όπως και πολύ μεγαλύτερες ευκαιρίες. Καιρός να ζήσουμε πιο γενναία και ελεύθερα».
Διαβάστε επίσης:
Ψυχικό σθένος: 6 πράγματα που κάνουν όσοι αντέχουν στα δύσκολα
Κατάθλιψη: 4 ξεχωριστά πρόσωπα στέλνουν το δικό τους (αισιόδοξο) μήνυμα
Σας κυριεύει η κατάθλιψη; Ανατρέψτε την κατάσταση με 10 κινήσεις
