Η πληθώρα των πληροφοριών που δημοσιεύονται και κυκλοφορούν καθημερινά και η ανάγκη να είναι κανείς «μέσα σε όλα», έχει οδηγήσει σε μείωση της παγκόσμιας συλλογικής προσοχής. Οι άνθρωποι έχουν πολύ περισσότερα πράγματα στα οποία επικεντρώνουν την προσοχή τους, με αποτέλεσμα συχνά να αφιερώνουν πολύ λιγότερο χρόνο στο καθένα από αυτά, σύμφωνα με μια νέα ευρωπαϊκή επιστημονική μελέτη. Όλα αυτά συντείνουν στο ότι ο δημόσιος διάλογος έχει σε μεγάλο βαθμό «επιταχυνθεί» και κατακερματιστεί.
Αν και το θέμα των αρνητικών συνεπειών της χρήσης των κοινωνικών δικτύων και της ολοένα ταχύτερης ανανέωσης των ειδήσεων έχει συζητηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια, δεν υπήρχαν μέχρι σήμερα εμπειρικά δεδομένα που να επιβεβαιώνουν αυτή την «κοινωνική επιτάχυνση».
Η νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications επιβεβαιώνει ότι η ολοένα ταχύτερη παραγωγή και κατανάλωση περιεχομένου, με αποτέλεσμα τη μείωση της προσοχής των ανθρώπων, όντως συμβαίνει και είναι κάτι που αφορά όχι μόνο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά επίσης άλλα πεδία, όπως τα βιβλία, τις διαδικτυακές αναζητήσεις, τη δημοφιλία των ταινιών κ.α.
Όταν παράγεται περισσότερο περιεχόμενο σε λιγότερο χρόνο, η συλλογική προσοχή εξαντλείται νωρίτερα
Οι ερευνητές από τη Γερμανία, τη Δανία και την Ιρλανδία ανέλυσαν τις πωλήσεις εισιτηρίων κινηματογραφικών ταινιών σε βάθος 40 ετών (πόσο χρόνο μια ταινία έμενε ανάμεσα στις κορυφαίες), τα δημοφιλή βιβλία στο Google Books, δεδομένα του Twitter από το 2013 έως το 2016, τον χρόνο προσοχής στη Wikipedia από το 2012 έως το 2017, στοιχεία από το Google Trends (2010-2018) κ.α.
Οι ερευνητές στη συνέχεια δημιούργησαν ένα μαθηματικό μοντέλο για να προβλέψουν τρεις παράγοντες: «το ενδιαφέρον του θέματος, τον χρόνο που παραμένει δημοφιλές στη δημόσια σφαίρα και την επιθυμία για ένα νέο θέμα», όπως δήλωσε ο Δρ. Φίλιπ Χόβελ, καθηγητής εφαρμοσμένων μαθηματικών του Πανεπιστημίου Κορκ της Ιρλανδίας.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως όταν παράγεται περισσότερο περιεχόμενο σε λιγότερο χρόνο, η συλλογική προσοχή εξαντλείται νωρίτερα. Όταν ένα θέμα γίνεται δραματικά δημοφιλές για σύντομο όμως χρονικό διάστημα, ακολουθείται άμεσα από το επόμενο θέμα, λόγω του έντονου ανταγωνισμού για καινοτομία.
Βρέθηκε, επίσης, ότι σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους υπήρξαν θέματα που τραβούσαν απότομα την προσοχή του κοινού, αλλά για πολύ σύντομες χρονικές περιόδους. Για παράδειγμα, μια παγκόσμια τάση στο Twitter το 2013 διαρκούσε κατά μέσον όρο 17,5 ώρες (τόσο έμενε ένα hashtag στο Top 50), σε αντίθεση με το 2016, όταν το θέμα έμενε «καυτό» μόνο για 11,9 ώρες. Τα ευρήματα αυτά δεν ίσχυαν πάντως για την Βικιπαίδεια, ούτε για τα επιστημονικά περιοδικά, για λόγους που παραμένουν ασαφείς.
Η προσοχή χωρίζεται σε πολλά περισσότερα δεδομένα και κατ’ επέκταση να μειώνεται
Ο καθηγητής του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Δανίας Σουν Λέμαν υπογράμμισε ότι το εύρος της προσοχής είναι συγκεκριμένο, σήμερα όμως υπάρχουν πολύ περισσότερα πολιτιστικά αντικείμενα που την απαιτούν, με αποτέλεσμα η προσοχή να πρέπει να χωριστεί σε πολλά περισσότερα δεδομένα και κατ’ επέκταση να μειώνεται.
Ο Φίλιπ Λόρεντς-Σπρέεν, ερευνητής μέλος του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη, που συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε ότι «ο αυξανόμενος όγκος των πληροφοριών που εξαντλεί την προσοχή μας και την επείγουσα ανάγκη για καινοτομία, μας οδηγεί συλλογικά να αλλάζουμε θέματα πολύ πιο τακτικά».
Οι ερευνητές ανέφεραν ότι τα ευρήματά τους ισχύουν σε συλλογικό επίπεδο για το ευρύτερο κοινό και όχι για όσους επαγγελματίες όπως οι δημοσιογράφοι παράγουν τις πληροφορίες και ανταγωνίζονται για την ταχύτητα της είδησης, ούτε για το πώς η είδηση καταναλώνεται σε ατομικό επίπεδο, κάτι το οποίο, όπως τονίζουν, αξίζει να μελετηθεί στο μέλλον.
