Η πανδημία της COVID-19, o πρωτόγνωρος φόβος για έναν νέο και εξαιρετικά επικίνδυνο ιό αλλά, κυρίως, τα αναγκαία μέτρα προστασίας που δοκίμασαν τα ψυχικά μας όρια κάποτε θα εκλείψουν από τη ζωή μας ή, τουλάχιστον, θα συρρικνωθούν. Αυτό που παραμένει και θα πρέπει να διαχειριστούμε είναι το ιδιότυπο ψυχολογικό αποτύπωμα των ημερών του κορωνοϊού.
Δεν είναι κατάθλιψη ούτε απλώς ψυχική εξάντληση. Πρόκειται μάλλον για μια κατάσταση που θα χαρακτηριζόταν ως συναισθηματική αδράνεια, ένα μούδιασμα απέναντι στην επόμενη ημέρα. Το languishing, όπως ονόμασε ο κοινωνιολόγος Corey Keyes αυτήν την ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ ευεξίας και κατάθλιψης, είναι το κληροδότημα της πανδημίας στην ψυχική μας υγεία, το «παραμελημένο παιδί» της τελευταίας σύμφωνα με τον ψυχολόγο Adam Grant από τη Σχολή Ουάρτον του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, ο οποίος σε πρόσφατο άρθρο του στους New York Times το περιέγραψε ως μια αίσθηση κενού και στασιμότητας.
«Δεν εμφανίζεις συμπτώματα ψυχικής ασθένειας, αλλά δεν είσαι και πρότυπο καλής ψυχικής υγείας. Δεν είσαι ούτε πλήρως λειτουργικός. Το languishing βάζει φρένο στα κίνητρα, αποσυντονίζει, μειώνει την αποδοτικότητα. Οι διαστάσεις του φαίνεται να ξεπερνούν αυτές της μείζονος κατάθλιψης και, κατά κάποιο τρόπο, ανάγεται σε έναν από τους βασικότερους παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση κάποιας ψυχικής νόσου», εξηγεί ο Δρ Grant.
Προάγγελος της κατάθλιψης
Η μελέτη του κοινωνιολόγου Keyes περί το languishing κατέδειξε ότι ο υψηλότερος κίνδυνος εκδήλωσης μείζονος κατάθλιψης και αγχωδών διαταραχών στην επόμενη δεκαετία δεν αφορά όσους βιώνουν τώρα τα σχετικά συμπτώματα αλλά αυτούς που έχουν παγιδευτεί στην ενδιάμεση συναισθηματική κατάσταση. Όπως διαπιστώθηκε και από τα στοιχεία Ιταλών υγειονομικών υπαλλήλων για την άνοιξη του 2020, όσοι υπέφεραν από το languishing είχαν τριπλάσιες πιθανότητες να διαγνωστούν με διαταραχές μετατραυματικού στρες.
Σύμφωνα με τον Δρ Grant, ο μεγαλύτερος κίνδυνος του languishing έγκειται στο καμουφλάζ του, χάρη στο οποίο ο πάσχων δεν συνειδητοποιεί την κατάστασή του, αδιαφορεί και δεν αναζητά τη βοήθεια ειδικού, με αρνητικά αποτελέσματα για την ψυχική του υγεία.
Τα τέσσερα βήματα για την υπέρβαση
1. Κατονόμασέ το
Για τους ψυχολόγους, μια από τις πλέον αποτελεσματικές κινήσεις για τη διαχείριση των συναισθημάτων μας είναι να τα κατονομάζουμε. Αν και χρήζει περαιτέρω μελέτης, κατονομάζοντας το languishing ξεδιαλύνεται το ομιχλώδες τοπίο και η εμπειρία μας μοιράζεται με άλλους ανθρώπους που πιθανώς τη βιώνουν εξίσου.
Θα μπορούσε εν τέλει να αποτελεί και μια κοινωνικώς αποδεκτή απάντηση στην ερώτηση «πώς είσαι;», κόντρα στο κλίμα της τοξικής θετικότητας του «όλα καλά, όλα ρόδινα».
2. Αφέσου στην ψυχολογική ροή
Σύμφωνα με τον καθηγητή ψυχολογίας Mihaly Csikszentmihalyi, το αίσθημα της ροής αποτελεί μια ιδανική εμπειρία κατά την οποία ο άνθρωπος «απομακρύνεται» από τον χώρο και χρόνο και αισθάνεται ότι κατέχει τον πλήρη έλεγχο των πράξεων και του πεπρωμένου του, έμπλεος χαράς και ευχαρίστησης.
Αυτό το αίσθημα της ροής που ο Δρ Grant θεωρεί αντίδοτο για το languishing, αποτέλεσε τον δείκτη ευημερίας στις απαρχές της πανδημίας. Είτε πρόκειται για μεγαλύτερη αφοσίωση στη δουλειά, ένα παιχνίδι λέξεων ή τη θέαση μιας τηλεοπτικής σειράς, αποτελούν δυνητικές θεραπείες στην αντιμετώπιση του πανδημικού αισθήματος.
3. Δώσε χρόνο στον εαυτό σου
Για τον Δρ Grant τα «διαλείμματα» από τις καθημερινές υποχρεώσεις αποτελούν τον φύλακα που θα απομακρύνει τους συνεχείς περισπασμούς της προσοχής μας και θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη συγκέντρωση. «Μπορούμε να βρούμε παρηγοριά σε εμπειρίες που μονοπωλούν την προσοχή μας», αναφέρει χαρακτηριστικά.
4. Θέσε μικρούς στόχους
Οι μικρές νίκες στην καθημερινή ζωή θα αναπληρώσουν έστω αργά τη μεγάλη απώλεια που προκάλεσε η πανδημία. Σύμφωνα με τον Δρ Grant, αρκεί η εκπλήρωση ενός μικρού στόχου για ανακτήσει ο καθένας πίσω βήμα-βήμα την ενέργεια και τον ενθουσιασμό που του στέρησαν οι σκληροί μήνες της δοκιμασίας του κορωνοϊού.
«Το languishing δεν είναι μόνο στο μυαλό μας αλλά και στις συνθήκες που μας πλαισιώνουν. Ζούμε ακόμα σε έναν κόσμο που αποδέχεται τις δοκιμασίες της σωματικής υγείας αλλά στιγματίζει εκείνες που αφορούν την ψυχική. Βαδίζοντας σε μια νέα μετά-πανδημική πραγματικότητα, είναι η στιγμή να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την ψυχική υγεία και ευημερία. ”Μη κατάθλιψη” δεν σημαίνει απουσία της προσωπικής μάχης. Αναγνωρίζοντας ότι τόσοι άνθρωποι βιώνουν το αίσθημα του languishing, ανοίγουμε έναν δρόμο εξόδου από το κενό», καταλήγει ο Δρ Grant.
Διαβάστε επίσης
