Διαφορετικό νόημα παίρνουν οι αναμνήσεις υπό την επήρεια του φόβου, χρωματίζοντας κατά τα λοιπά αθώες και ανώδυνες αναμνήσεις με παχιές πινελιές άγχους και φόβου. Με άλλα λόγια το έντονο στρες φαίνεται ότι αλλοιώνει τις αναμνήσεις και τη λειτουργία της μνήμης. Νεότερη μελέτη σε ποντίκια αποκαλύπτει μια ενδιαφέρουσα σύνδεση, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση διαταραχών όπως το μετατραυματικό στρες και η αγχώδης διαταραχή.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα νεότερα ευρήματα, σε περιόδους φόβου και άγχους, οι αναμνήσεις αλλάζουν. Μερικές φορές, οι φόβοι μας μπορούν να «χρωματίσουν» ουδέτερες αναμνήσεις, δίνοντάς τους μια επικίνδυνη χροιά. Για παράδειγμα, ένα ποντίκι ή ένας άνθρωπος μπορεί να φοβηθεί ερεθίσματα που υπό κανονικές συνθήκες δε θα προκαλούσαν αυτό το συναίσθημα. Μια τέτοια αντίδραση παρατηρείται σε άτομα με διαταραχή μετατραυματικού στρες, όπου για παράδειγμα, ακόμα κι ένας απλός κρότος θα μπορούσε να φέρει μνήμες από το πεδίο της μάχης σε έναν βετεράνο πολέμου.
Αυτό συμβαίνει όταν μια υπάρχουσα φοβική ανάμνηση αποκτά άλλες διαστάσεις,επειδή ενεργοποιούνται οι λάθος νευρώνες που τη συνδέουν με ουδέτερα ερεθίσματα. Οι αναμνήσεις σχηματίζονται και αποθηκεύονται στον εγκέφαλο από μικρές ομάδες νευρώνων, γνωστές ως εγγράμματα. Αυτές οι ομάδες θεωρούνταν σταθερές και μόνιμες. Ωστόσο, νέες ανακαλύψεις δείχνουν ότι σε καταστάσεις φόβου και άγχους, οι αναμνήσεις μπορούν να γίνουν εύπλαστες, είτε καθώς ενεργοποιούνται ξανά είτε καθώς οι νευρώνες που τις κωδικοποιούν επεκτείνονται.
Tα πειράματα
Στη συγκεκριμένη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Cell, τα ποντίκια που διερευνήθηκαν αρχικά βιώσαν στρες είτε με χορήγηση ενέσεων κορτιζόλης είτε με εγκλεισμό σε έναν στενό σωλήνα για μισή ώρα. Στη συνέχεια, τα στρεσαρισμένα ζώα εκτέθηκαν σε σε δύο ηχητικά ερεθίσματα, από τα οποία το πρώτο ήταν ανώδυνο ενώ το δεύτερο συνοδευόταν από ένα ασθενές ηλεκτροσόκ.
Όπως παρατήρησαν, τα ποντίκια που είχαν περάσει από τη στρεσογόνο διαδικασία πάγωναν από φόβο στο άκουσμα και των δύο ήχων. Αντίθετα, τα πειραματόζωα που δεν είχαν στρεσαριστεί πριν εκτεθούν στα ηχητικά ερεθίσματα εκδήλωναν φόβο μόνο για τον ήχο που συνοδευόταν με ηλεκτροσόκ, αναφέρουν οι ερευνητές. Από την περαιτέρω έρευνα των επιστημόνων, αποκαλύφθηκε ότι το στρες επιδρά στην αμυγδαλή του εγκεφάλου, όπου δηλαδή γίνεται η επεξεργασία των συναισθημάτων και η αναγνώριση των απειλών. Ειδικότερα, τα δίκτυα νευρώνων της αμυγδαλής στα οποία αποθηκεύονται οι αναμνήσεις ήταν μεγαλύτερα στην ομάδα των στρεσαρισμένων ποντικών.
Η διαδικασία διεύρυνσης αυτών των εγγραμμάτων εξηγείται από το πώς η κορτιζόλη μειώνει τη δράση ορισμένων νευρώνων που λειτουργούν σαν «φύλακες», επιτρέποντας περισσότερους νευρώνες να συμμετάσχουν στη μνήμη. Αυτή η αλλαγή δυσκολεύει τα ποντίκια να ξεχωρίσουν το ασφαλές από το επικίνδυνο, σύμφωνα με τη μελέτη.
Τα παραπάνω συμπεράσματα υποδεικνύουν ότι οι αναμνήσεις δεν είναι στατικές αλλά δυναμικές. Το άγχος και ο φόβος μπορούν να τις τροποποιήσουν, ακόμα και να τις γενικεύσουν, συνδέοντας άσχετες εμπειρίες. Αντίστοιχες διαδικασίες φαίνεται να ισχύουν και για θετικές αναμνήσεις, όπως όταν οι ποντικοί συνδέουν μια ευχάριστη εμπειρία με μια ουδέτερη ανάμνηση.
Δυνατή μνήμη, λιγότερο στρες και οξυδέρκεια στα 65: Αυτό είναι το μυστικό
Έξι κρυφά σημάδια που αποκαλύπτουν ότι σας έχει κυριεύσει το άγχος
Θυμός: Γιατί δεν πρέπει να πέφτετε για ύπνο με νεύρα – Το μυστικό για να κρατήσει η σχέση
