Πένθος και σεξ δύσκολα συνυπάρχουν σε μια πρόταση. Η ερωτική επιθυμία (λίμπιντο), εξηγούν οι ειδικοί, επηρεάζεται από βιολογικούς, κοινωνικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Αναπόφευκτα, άνδρες και γυναίκες θα βιώσουν διαφορετικά τη νέα πραγματικότητα της χηρείας, ενώ οι επιλογές τους θα έχουν άλλο αντίκτυπο στο κοντινό και ευρύτερο περιβάλλον. Ίσως γι’ αυτό η εξομολόγηση της Stacey Heale στην Telegraph για την έντονη σεξουαλική επιθυμία που ένιωσε παράλληλα με «τη θλίψη, την άρνηση, το σοκ και τον θυμό» για την απώλεια του συζύγου της από καρκίνο του παχέος εντέρου, έκανε αίσθηση. Ήταν η ίδια, άλλωστε, που απόρησε πρώτη με τον εαυτό της και βρέθηκε να αναζητά απαντήσεις στο διαδίκτυο, όπου και έπεσε πάνω στον όρο «φωτιά της χήρας» (widow’s fire).
Σύμφωνα με έρευνα για τη σεξουαλικότητα σε νέες ηλικιακά χήρες, που δημοσιεύθηκε στο Deaths Studies, ως φωτιά της χήρας περιγράφεται η εκδήλωση έντονης επιθυμίας για σεξ μέσα στον πρώτο χρόνο από τον θάνατο του συντρόφου. «Είναι μια ακούσια και συχνά βασανιστική εμπειρία που χαρακτηρίζεται από έντονη επιθυμία, έμμονες σκέψεις για το σεξ, λαχτάρα για σωματική και σεξουαλική επαφή με άλλον και ανάγκη να νιώσουν επιθυμητές» αναφέρει η ερευνητική ομάδα, προσθέτοντας ότι αυτή η αιφνίδια ερωτική πείνα δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την προσπάθειά τους να κατανοήσουν την ταυτότητά τους ως σεξουαλικά όντα μετά την απώλεια.
«Θα μπορούσα να το περιγράψω μόνο σαν να περνάω ξανά εφηβεία» δήλωσε η Heale, που έγραψε το βιβλίο «Now is Not the Time for Flowers» για να βοηθήσει και άλλους ανθρώπους να αποδεχθούν τις αλήθειες της ζωής και της απώλειας. «Το πένθος είναι τόσο πολύπλοκο. Είναι ένας όρος-ομπρέλα, που περιλαμβάνει διαφορετικά και συχνά αντιθετικά συναισθήματα, κάποια από τα οποία είναι ευπρόσδεκτα και άλλα όχι, όλα όμως φυσιολογικά» εξηγεί.
«Το πένθος είναι μια καθολική εμπειρία, ωστόσο είναι κάτι για το οποίο δεν μας αρέσει να μιλάμε· η ερωτική επιθυμία εν μέσω πένθους αποτελεί ιδιαίτερο ταμπού. Το να μας λείπει το σεξ και η οικειότητα μετά τον θάνατο ενός συντρόφου είναι φυσιολογικό κομμάτι του πένθους και κάτι για το οποίο πρέπει να μιλάμε περισσότερο, όχι λιγότερο» δήλωσε στην Telegraph η σύμβουλος σχέσεων Jessica Stephenson Clarke.
Ο ρόλος του φύλου
Η διαφορετική επίδραση του πένθους ανά φύλο εντοπίζονται σε πολλαπλά επίπεδα. Οι άνδρες θα επωμιστούν βαρύτερο φορτίο θλίψης, λόγω αιφνιδιασμού κυρίως αφού, πολύ συχνά, η κατάθλιψη ή η θλίψη είναι ήδη γνωστές στις γυναίκες κατά τον έγγαμο βίο. Πέρα από ξαφνικές υποχρεώσεις νοικοκυριού και ανατροφής παιδιών (όταν υπάρχουν), η δυσκολία να επανέλθουν στη λειτουργικότητα και να αναλάβουν τον έλεγχο της υγείας τους –χάθηκε εκείνη που φρόντιζε γι’ αυτήν-, θα αυξήσει ακόμα και τον κίνδυνο θανάτου. Όταν όμως πρόκειται για την ερωτική και συναισθηματική ζωή, θα επιστρέψουν ταχύτερα στις επάλξεις.
Έρευνες δείχνουν ότι η απώλεια ερωτικού ενδιαφέροντος είναι συνήθης στις γυναίκες που έχασαν τον σύντροφό τους σε αντίθεση με τους άνδρες που, όχι μόνο θα διατηρήσουν τη λίμπιντό τους, αλλά θα επιδιώξουν να κάνουν το επόμενο βήμα σε μια γνωριμία. Μελέτη στο Annals of Clinical Psychiatry διαπίστωσε ότι δύο χρόνια μετά τον θάνατο του συζύγου, μόλις μία στις πέντε γυναίκες (19%) θα ξαναφτιάξουν της ζωής τους έναντι 61% για τους άνδρες. Ένας βασικός λόγος είναι ότι, σε αντίθεση με τις γυναίκες, η νέα σχέση για εκείνους δεν εκλαμβάνεται ως προδοσία προς την εκλιπούσα σύντροφο. Υπάρχουν όμως και άλλα αίτια.
Δεδομένου ότι η σεξουαλικότητα διαμορφώνεται εν πολλοίς εντός πολιτισμικών, κοινωνικών και πολιτικών συγκειμένων, για τις περισσότερες γυναίκες η χηρεία θα αποτελέσει σημείο καμπής. Η μείωση ή απώλεια της σεξουαλικής επιθυμίας και δραστηριότητας θα επέλθει συνεπεία και άλλων παραγόντων πλην της θλίψης. Σύμφωνα με τις Talia Kasif και Tova Band-Winterstein από το Τμήμα Γεροντολογίας του Πανεπιστημίου της Χάιφα (Ισραήλ), τα έμφυλα στερεότυπα, ο σεξισμός και ο ηλικιακός ρατσισμός για τις μεγαλύτερες ηλικιακά γυναίκες θα δώσουν μπερδεμένα μηνύματα σχετικά με τη σεξουαλικότητά τους: να προκρίνουν την ελευθερία τους ή την προστασία από την κοινωνική χλεύη; «Αυτή η διαφορά ανάμεσα στα φύλα στην ανάκαμψη και στην ικανότητα δημιουργίας νέων δεσμών αναδεικνύει την κοινωνική και συναισθηματική πολυπλοκότητα των στενών σχέσεων μετά την απώλεια του συζύγου» αναφέρουν.
Τα ως άνω επαναλαμβάνονται στο πένθος των γονιών: οι άνδρες νιώθουν πολύ πιο γρήγορα έτοιμοι για επιστροφή στον σεξουαλικό τομέα. Για τις γυναίκες που έχασαν παιδί, η θλίψη θα είναι δυσανάλογα μεγαλύτερη, παρεμβαίνοντας με διάφορους τρόπους στον ερωτικό τομέα. Όχι μόνο το σεξ γίνεται αντιληπτό ως κάτι λάθος, αλλά και οι άνδρες θα εκλάβουν την ανάγκη τους για επαφή και εγγύτητα ως επιθυμία για σεξ.
Συχνότερο σε νεότερες γυναίκες
Φαίνεται ότι η ηλικία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη σεξουαλική ζωή των γυναικών που έχασαν τον σύντροφό τους. Σύμφωνα με έρευνα της Αμερικανικής Ένωσης Συνταξιούχων το 2010, το 98% των μεγαλύτερων ηλικιακά γυναικών ανέφεραν πλήρη αποχή από το σεξ μετά τον θάνατο του συζύγου. Επιπλέον, δύο στις τρεις δεν είχαν ανταλλάξει φιλιά, αγκαλιές ή χάδια, ενώ λιγότερο από το 0,5% είχε τακτική σεξουαλική δραστηριότητα.
Το εύρημα αποτυπώνει τη μεγάλη αντίθεσή τους με συνομήλικες γυναίκες με εν ζωή σύντροφο, πάνω από το 50% των οποίων κάνουν σεξ μια φορά την εβδομάδα. Ωστόσο, παρά τη μείωση της σεξουαλικής δραστηριότητας, υπάρχουν έρευνες που τονίζουν ότι η σεξουαλική επιθυμία και ανάγκη παραμένουν και καλύπτονται μέσω αυνανισμού.
Επιπλέον, υπάρχουν δημοσκοπήσεις σε νεότερες ηλικιακές ομάδες, όπως αυτή που διεξήγαγε η εφαρμογής γνωριμιών για χήρους και χήρες Chapter 2, τα αποτελέσματα της οποίας έδειξαν ότι οι φλόγες της χηρείας «καίνε» το 63% των χρηστών, με το 58% να το βιώνουν μέσα στους πρώτους έξι μήνες από τον θάνατο του συντρόφου τους.
Καθ’ όλα υγιές
Το φαινόμενο ερωτικής επιθυμίας στο πένθος είναι η φυσιολογική αντίδραση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη όσα συντελούνται σε ψυχολογικό επίπεδο. Η Δρ Liza Barros-Lane, επικεφαλής της προαναφερθείσας μελέτης για τη χηρεία πριν τη μέση ηλικία, συνέδεσε το πένθος μιας γυναίκας με τον κλονισμό της θεμελιώδους αίσθησης του εαυτού. «Η απώλεια συντρόφου στερεί από τις νεαρές χήρες τη σωματική επαφή, τη συναισθηματική οικειότητα και την εκπλήρωση της σεξουαλικής επιθυμίας. Αν και αδικημένη και καταπιεσμένη, η σεξουαλικότητα αποτελεί βασικό κομμάτι της γυναικείας ταυτότητας και το σεξουαλικό πένθος μπορεί να αναγκάσει τις χήρες να ανακατασκευάσουν τη σεξουαλική τους ταυτότητα».
Η Stephenson Clarke συμφωνεί: «Είναι ζωτικής σημασίας να θυμόμαστε ότι το να ζεις τη φωτιάς της χηρείας δεν μειώνει την αγάπη για τον αποθανόντα σύντροφο ούτε υποδηλώνει απουσία θλίψης. Αντίθετα, είναι συνυφασμένο με σύνθετα συναισθήματα, όπως ενοχές, σύγχυση και λαχτάρα για εγγύτητα. Πολλοί άνθρωποι παλεύουν επίσης με τις κοινωνικές προσδοκίες για παρατεταμένο πένθος, οι οποίες μπορεί να έρχονται σε σύγκρουση με τις φυσικές τους επιθυμίες για οικειότητα».
Σεξ για διαχείριση του ψυχικού πόνου – 5 σημάδια
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η αναζήτηση σεξ στην περίοδο του πένθους γίνεται εθελούσια για τη διαχείριση του ψυχικού πόνου. Σύμφωνα με την Edy Nathan, ψυχοθεραπεύτρια με εξειδίκευση στην ανάκαμψη από το πένθος, τα άτομα που λειτουργούν έτσι:
- Αναζητούν τη σεξουαλική απόλαυση ως απόσπαση της προσοχής. Χρησιμοποιούν το σεξ για να «ξεφύγουν» από τον πόνο της απώλειας, από το συναισθηματικό βάρος του πένθους.
- Επιζητούν επαφές με αγνώστους. Επιλέγουν περιπέτειες της μιας βραδιάς, χωρίς συναισθηματική δέσμευση. Αν και συχνά θεωρείται ανδρικό χαρακτηριστικό, οι γυναίκες αναζητούν εξίσου περιστασιακές επαφές, αλλά δεν μιλούν γι’ αυτές.
- Αναζητούν τον κίνδυνο. Σε περιπτώσεις ξαφνικής απώλειας, μπορεί να υπάρξει έντονη ανάγκη για μια αίσθηση που θα διώξει το μούδιασμα του πένθους, όπως θα την προσφέρει μια επικίνδυνη ή επώδυνη σεξουαλική επαφή.
- Επιθυμούν έντονες συνδέσεις. Το πένθος μπορεί να αφήσει μια αίσθηση κενού και ευθραυστότητας, πυροδοτώντας έντονες σεξουαλικές παρορμήσεις που αμβλύνουν τις έμμονες σκέψεις γύρω από την απώλεια.
- Λαχταρούν να αποκτήσουν παιδί. Συχνά, μετά τον θάνατο ενός παιδιού, οι γονείς μπορεί να επιθυμούν να αποκτήσουν άλλο, πιστεύοντας ότι μια νέα ζωή θα βοηθήσει στη διαχείριση του πένθους.
*Με πληροφορίες από την Telegraph και το Medium.
Πένθος: Πώς να το διαχειριστούμε
Κίνδυνος καρδιακού θανάτου για τους άνδρες που ζουν μόνοι
Αυτό είναι το πιο επικίνδυνο συναίσθημα – Βλάπτει περισσότερο από τη θλίψη
