Η προετοιμασία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι σκληρή. Η νίκη ενός χρυσού μεταλλίου, οι χαρές και ο θαυμασμός για την επίτευξη του στόχου είναι μοναδική εμπειρία, η κορυφαία μάλλον στιγμή στην καριέρα ενός αθλητή ή αθλήτριας. Γι’ αυτό που δεν είναι συνήθως προετοιμασμένοι -δεν είναι μέρος της προπόνησης άλλωστε-, είναι όσα έπονται του τέλους των Αγώνων, όταν η διαδρομή από το μηδέν στην κορυφή αλλάζει πορεία, όταν οι πανηγυρισμοί κοπάζουν και τα φώτα σβήνουν.
Η επόμενη ημέρα είναι συχνά μια δύσκολη ψυχική δοκιμασία, από την οποία δεν βγαίνουν όλοι αλώβητοι. Έρευνες για τη μετάβαση από τη λάμψη των Ολυμπιακών Αγώνων στις ημέρες του προσωπικού ερέβους φέρνουν στο φως στοιχεία για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αθλητές, από την κατάθλιψη, το άγχος και τις διατροφικές διαταραχές έως τον αυτοκτονικό ιδεασμό και εν τέλει την αυτοχειρία, όπως στην περίπτωση του Ολυμπιονίκη Jeret Peterson το 2011, έναν χρόνο μετά το αργυρό του μετάλλιο στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του στο Βανκούβερ.
Ο πoλυ-Ολυμπιονίκης κολυμβητής Michael Phelps έχει μιλήσει για τις δύσκολες στιγμές και τη μείζονα κατάθλιψη που βίωνε κάθε φορά μετά του Ολυμπιακούς Αγώνες. Δεν χρειάζεται όμως να είσαι ο κορυφαίος πολυβραβευμένος αθλητής. Η κατάθλιψη, έχει δηλώσει η δις Ολυμπιονίκης στην κωπηλασία Christine Roper, μπορεί να επέλθει ανεξάρτητα από την απόδοση του αθλητή.
Απώλεια νοήματος
Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι κορυφαίοι αθλητές έρχονται συχνά αντιμέτωπη με μια σειρά από βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως burnout, διατροφικές διαταραχές, άγχος και κατάθλιψη. Την κατάσταση δυσχεραίνουν παράγοντες όπως η υπερ-εστίαση στο άθλημα και τις επιδόσεις, η απουσία άλλων ενδιαφερόντων και η αβεβαιότητα για το μέλλον.
Έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο διαπίστωσε ότι το 41,4% των αθλητών της εθνικής ομάδας του Καναδά που προπονούνταν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020 ανέφεραν κατάθλιψη, άγχος, διατροφική διαταραχή ή συνδυασμό τέτοιων καταστάσεων κατά τη συνέντευξη το 2019. Άλλη μελέτη, σε αθλητές Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων το 2018 και το 2019, έδειξε ότι ένας στους τέσσερις (24%) ένιωθε ψυχική δυσφορία μετά τη διοργάνωση. Τα προβλήματα από την ψυχική σφαίρα απαντώνται συχνότερα σε αθλητές που σκοπεύουν να αποσυρθούν μετά τους αγώνες, ως απάντηση συνήθως σε μια αντιληπτή απώλεια στόχου και ταυτότητας.
Οι απαιτήσεις είναι υψηλές. Οι αθλητές που κατεβαίνουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες καλούνται να σηκώσουν το αναπόδραστο βάρος της συμμετοχής· βρίσκονται στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής, οικονομικών επενδύσεων και συνεχούς κάλυψης από τα μέσα ενημέρωσης -συχνά για θέματα της προσωπικής τους ζωής-, υπό το άγχος της εκπροσώπησης της χώρας τους και της κατάκτησης μεταλλίων μπροστά σε ένα παγκόσμιο κοινό. «Όλος αυτός ο θόρυβος και η ένταση γύρω από το να είσαι Ολυμπιονίκης καταρρέει γρήγορα» σχολιάζει η Karen Cogan, επικεφαλής αθλητική ψυχολόγος στην Ολυμπιακή και Παραολυμπιακή Επιτροπή των ΗΠΑ (USOPC), εξηγώντας πως το τέλος των αγώνων θα σημάνει την έναρξη μιας περιόδου υπαρξιακής αγωνίας: «Θέλω να συνεχίσω να αγωνίζομαι; Μήπως πρέπει να αλλάξω επαγγελματική κατεύθυνση;».
Τερματισμός του στίγματος και ψυχική οχύρωση
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας και οι ερευνητές εντοπίζουν έλλειμμα στην ψυχολογική υποστήριξη των αθλητών κατά την περίοδο μετά τους Αγώνες, το οποίο συμβάλλει στις μετέπειτα δυσκολίες. Φαίνεται όμως πως προπονητές και βοηθητικό προσωπικό δεν θα διαφύγουν την μετα-ολυμπιακή κατάθλιψη, όπως έδειξαν πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα.
Για τον Jamie Shapiro, καθηγητή Αθλητικής Ψυχολογίας και Ψυχολογίας της Απόδοσης στο Πανεπιστήμιο του Ντένβερ στο Κολοράντο, η προετοιμασίας για τη ζωή μετά τους Αγώνες πρέπει να γίνεται πολύ πριν η αθλητική διοργάνωση λάβει χώρα, ώστε να περιοριστεί κατά το δυνατόν περισσότερο ο κίνδυνος κατάθλιψης. «Υπάρχουν αθλητές που λένε: “Δεν θέλω να το σκέφτομαι αυτό, άσε με να τελειώσω τους Αγώνες και μετά θα το σκεφτώ”. Tότε όμως είναι πολύ αργά· είναι το σημείο που ενδεχομένως η κατάθλιψη γίνεται συχνότερη ή σοβαρότερη, όταν κάποιος δεν έχει σκεφτεί πώς θα είναι η ζωή μετά τους αγώνες» εξηγεί.
Η ψυχική υγεία αποτέλεσε διαχρονικό ταμπού στον αθλητικό κόσμο. «Μέχρι χθες, το πρόβλημα με το στίγμα στους αθλητές ήταν η πεποίθηση πως είναι αρκετά δυνατοί και σκληροί για να διαχειρίζονται μόνοι τους τέτοιες καταστάσεις. Ο κόσμος τους βλέπει ως τέλειους, ενώ είναι σαν όλους εμάς και παλεύουν και αυτοί με προσωπικά τους ζητήματα» εξηγεί η Cogan, αισιόδοξη εντούτοις για το ζήτημα που φωτίζεται όλο και περισσότερο, όσο πληθαίνουν οι αθλητές που μιλούν ανοιχτά για τις δοκιμασίες τους.
Δάγκειος πυρετός: Πώς οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Παρίσι μπορεί να γίνουν εστία υπερμετάδοσης
Ολυμπιακοί Αγώνες: Πόσο θα δυσκολέψουν αθλητές και κοινό η αυξημένη συγκέντρωση όζοντος και γύρης
Ξιφασκία: Ανακαλύψτε το ολυμπιακό άθλημα που νικά τη γήρανση και κρατά το μυαλό για πάντα νέο
