Γνωρίζουμε ότι τα συναισθήματα που νιώθουμε αποτυπώνονται συχνά στο πρόσωπό μας, μέσω διάφορων εκφράσεων, που ταυτίζονται με όσα νιώθουμε. Μπορεί, όμως, να συμβεί και το αντίστροφο; Μπορεί μια έκφραση προσώπου να προκαλέσει συναισθήματα;
Αυτό το ερώτημα απασχολεί διαχρονικά τους ερευνητές ψυχολογίας, που προσπαθούσαν να διερευνήσουν εάν οι εκφράσεις του προσώπου μπορούν να επηρεάσουν τη συναισθηματική μας εμπειρία, μια ιδέα γνωστή ως «υπόθεση ανατροφοδότησης» προσώπου. Μια πρόσφατη διεθνής ερευνητική συνεργασία με επικεφαλής τον ερευνητή του Στάνφορντ, Nicholas Coles, που δημοσιεύθηκε στο Nature Human Behavior, ανακάλυψε ισχυρές ενδείξεις ότι ένα χαμόγελο μπορεί στην πραγματικότητα να μας κάνει πιο ευτυχισμένους.
Η επίδραση αυτή δεν είναι αρκετά ισχυρή ώστε να αντιμετωπίσει σοβαρές ψυχικές νόσους, όπως η κατάθλιψη, παρέχει ωστόσο χρήσιμες πληροφορίες για τη φύση, αλλά και την προέλευση των συναισθημάτων, επισημαίνουν οι μελετητές.
Προσπαθώντας να εξηγήσουν πώς λειτουργεί αυτός ο μηχανισμός, οι ψυχολόγοι προτάσσουν ως πιθανό σενάριο το ότι η συνειδητή εμπειρία των συναισθημάτων μας βασίζεται σε αισθήσεις του σώματος: Για παράδειγμα, ένας γρήγορος καρδιακός παλμός μπορεί να πυροδοτήσει την αίσθηση που αντιλαμβανόμαστε ως φόβο.
Στο πλαίσιο της εξερεύνησης της ανατροφοδότησης του προσώπου, διεξήχθη μια σειρά από πειράματα, χωρίς ωστόσο να αποδώσουν στο σύνολό τους, με αποτέλεσμα η σχετική θεωρία να τεθεί υπό αμφισβήτηση.
Για το λόγο αυτό, ο δρ. Coles διεξήγαγε μια μετα-ανάλυση, η οποία συμπεριέλαβε διαφορετικές μεθόδους, επινοώντας μια μεθοδολογία, η οποία ήταν κοινώς αποδεκτή από όλους τους ερευνητές. Ειδικότερα, δημιούργησε ένα σχέδιο με τρεις γνωστές τεχνικές, οι οποίοι στόχο είχαν να ενθαρρύνουν τους συμμετέχοντες να ενεργοποιήσουν τους μύες του χαμόγελού τους:
- Το ένα τρίτο των συμμετεχόντων κλήθηκε να δει αστείες εικόνες, κρατώντας ένα στυλό στα δόντια, χωρίς να το αγγίζουν με τα χείλη (πιστεύεται ότι η έκφραση αυτή χρησιμοποιεί τους ίδιους μύες με το χαμόγελο)
- Το ένα τρίτο να μιμηθεί τις εκφράσεις του προσώπου που φαίνονται σε φωτογραφίες χαμογελαστών ηθοποιών και
- Το τελευταίο τρίτο να μετακινήσει τις γωνίες των χειλιών προς το μέρος των αυτιών και να σηκώσει τα μάγουλα, χρησιμοποιώντας μόνο τους μύες του προσώπου
Σε κάθε ομάδα, οι μισοί συμμετέχοντες πραγματοποίησαν την εργασία κοιτάζοντας χαρούμενες εικόνες και οι άλλοι μισοί κοιτούσαν μια κενή οθόνη. Στη συνέχεια, κοίταξαν και πάλι τις ίδιες εικόνες ή την κενή οθόνη υιοθετώντας μια ουδέτερη έκφραση προσώπου. Μετά από κάθε εργασία, οι συμμετέχοντες βαθμολόγησαν πόσο χαρούμενοι ένιωθαν.
Οι ερευνητές ανέλυσαν τα δεδομένα 3.878 συμμετεχόντων από 19 χώρες, εντοπίζοντας τελικά μια αξιοσημείωτη αύξηση στην ευτυχία των συμμετεχόντων που μιμήθηκαν χαμογελαστές φωτογραφίες ή τραβούσαν το στόμα τους προς τα αυτιά τους. Ωστόσο, δεν βρήκαν έντονη αλλαγή διάθεσης στους συμμετέχοντες που χρησιμοποιούσαν την τεχνική στυλό σε στόμα. «Βρήκαμε κάποια στοιχεία ότι η συνθήκη με το στυλό σε στόμα μπορεί να μην δημιουργεί πραγματικά μια έκφραση που μοιάζει πολύ με χαμόγελο», σχολίασε ο δρ. Coles.
Τα στοιχεία από τις άλλες δύο τεχνικές, όμως, είναι αρκετά ώστε να παρέχουν ξεκάθαρες ενδείξεις πως τα ανθρώπινα συναισθήματα συνδέονται με κάποιο τρόπο με τις μυϊκές κινήσεις ή άλλες σωματικές αισθήσεις.
«Ένα χαμόγελο μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται χαρούμενοι και μια σκυθρωπή έκφραση να τους κάνει να αισθάνονται θυμό. Επομένως, η συνειδητή εμπειρία του συναισθήματος βασίζεται, τουλάχιστον εν μέρει, σε σωματικές αισθήσεις. Πλέον, είμαστε πιο κοντά από ποτέ στην κατανόηση ενός θεμελιώδους μέρους της ανθρώπινης κατάστασης: Του συναισθήματος», κατέληξε ο Coles.
Διαβάστε ακόμη:
Αυτό είναι το καλύτερο φάρμακο: Νικά το στρες, διώχνει τον πόνο και δυναμώνει την άμυνα
Νιώθετε μια ανεξήγητη μελαγχολία αυτή την εποχή; Τι μπορεί να σας συμβαίνει
Στρες: Η θεραπευτική κίνηση που ηρεμεί το μυαλό και βελτιώνει την ψυχική υγεία
