Η εντυπωσιακά ανοδική πορεία της δωρεάς οργάνων και των μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη σπουδαία δουλειά των Τοπικών Συντονιστών Μεταμοσχεύσεων. Των ανθρώπων που σιωπηλά φροντίζουν να οργανώσουν κάθε λεπτομέρεια προκειμένου χρόνιοι ασθενείς να λάβουν τα σωτήρια για τη ζωή τους μοσχεύματα, έχοντας ταυτόχρονα να διαχειριστούν τον πόνο οικογενειών που θρηνούν μια απώλεια.
Το ygeiamou.gr συνομίλησε με μία Τοπική Συντονίστρια Μεταμοσχεύσεων που περιγράφει ακριβώς το ρόλο και τις προκλήσεις του. Η κυρία Κατερίνα Τουπλικιώτη είναι πτυχιούχος νοσηλεύτρια με προηγούμενη κλινική εμπειρία σε τμήματα όπως το Χειρουργείο, το Αναισθησιολογικό και η ΜΕΘ. Από τον Απρίλιο του 2022, οπότε και ξεκίνησε η πιλοτική εφαρμογή του θεσμού του Τοπικού Συντονιστή, είναι η υπεύθυνη για το συντονισμό μεταμοσχεύσεων του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο». «Είναι μεγάλη τιμή για μένα η ευκαιρία που μου έδωσε ο Ελληνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) να αναλάβω ένα τόσο σημαντικό και συνάμα πρωτόγνωρο ρόλο για τα ελληνικά δεδομένα και φυσικά τυχερή να βρίσκομαι σε ένα νοσοκομείο όπως το ΓΝΘ Ιπποκράτειο, το οποίο είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένο με την Μεταμόσχευση και την Δωρεά Οργάνων», αναφέρει.
Τι ακριβώς κάνει ένας Τοπικός Συντονιστής Μεταμοσχεύσεων (ΤΣΜ); «Είναι επαγγελματίας υγείας (ιατρός ή νοσηλευτής) ο οποίος έχει λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση ώστε να δραστηριοποιείται για τον έγκαιρο εντοπισμό των δυνητικών δοτών, την προσέγγιση των οικογενειών τους μετά την πιστοποίηση του εγκεφαλικού θανάτου με σκοπό την συζήτηση για την δωρεά οργάνων και την ψυχολογική τους υποστήριξη. Επίσης έχει συμβουλευτικό ρολό σχετικά με την κλινική υποστήριξη του δότη και φυσικά αποφορτίζει το προσωπικό της ΜΕΘ από τις χρονοβόρες και απαιτητικές συντονιστικές διαδικασίες της δωρεάς οργάνων μέχρι την ολοκλήρωση αυτής. Τέλος, συμβάλλει στην συνεχή εκπαίδευση και ενημέρωση του προσωπικού του νοσοκομείου του με σκοπό την ευαισθητοποίηση του συνόλου των επαγγελματιών υγείας σε θέματα δωρεάς και μεταμόσχευσης», εξηγεί η κυρία Τουπλικιώτη.
Η προσέγγιση μιας οικογένειας που μόλις έχασε τον άνθρωπό της προκειμένου να συζητηθεί η δυνατότητα δωρεάς των οργάνων του απαιτεί κουράγιο και λεπτό χειρισμό. «Όπως καταλαβαίνετε η οικογένεια επί της ουσίας έχει ενημερωθεί από τους θεράποντες για την απώλεια του αγαπημένου της προσώπου και βρίσκεται σε κατάσταση πένθους, κάτι που συμπαρασύρει και εμάς συχνά συναισθηματικά.
Ο ΤΣΜ παρίσταται στη συνάντηση με την οικογένεια μετά την πιστοποίηση του εγκεφαλικού θανάτου και εφόσον κατανοούν το οριστικό και μη αναστρέψιμο της κατάστασης τίθεται στην συζήτηση η δωρεά. Αυτό που κάνουμε ως Τοπικοί Συντονιστές είναι να προσφέρουμε στους συγγενείς την δυνατότητα που τους δίνεται μέσω της δωρεάς οργάνων να μετατρέψουν την απώλεια του δικού τους ανθρώπου σε ευκαιρία για ζωή για κάποιους συνανθρώπους μας που πάσχουν, εκπληρώνοντας έτσι σε αρκετές περιπτώσεις και την ίδια την επιθυμία του εκλιπόντα. Τους συμπαραστεκόμαστε και είμαστε εκεί για να τους βοηθήσουμε μέσω της σωστής ενημέρωσης να πάρουν εκείνη την απόφαση με την οποία οι ίδιοι νιώθουν καλύτερα».
Η κυρία Κατερίνα Τουπλικιώτη
Αλυσίδα με πάρα πολλούς κρίκους
Σύμφωνα με την κυρία Τουπλικιώτη, η ολοκλήρωση της δωρεάς και μεταμόσχευσης οργάνων απαιτεί «χειρουργικό» συντονισμό και οργάνωση. «Η δωρεά και η μεταμόσχευση οργάνων αποτελούν ένα ισχυρό σύστημα αλληλεπιδράσεων, ενεργειών και πρωτοβουλιών, στις οποίες κυριαρχεί κατ’ εξοχήν ο ανθρώπινος παράγοντας. Η διαδικασία συντονισμού όλων των εμπλεκόμενων για να ολοκληρωθεί η δωρεά οργάνων προϋποθέτει άψογη συνεργασία, οργάνωση και σωστή διαχείριση του χρόνου και συχνά παρομοιάζεται με μια αλυσίδα η οποία αποτελείται από πάρα πολλούς κρίκους οι οποίοι πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι και απολύτως συντονισμένοι ώστε να εξασφαλίζουν την ποιότητα και την ασφάλεια σε όλα τα στάδια της διαδικασίας από την δωρεά έως την μεταμόσχευση των οργάνων. Ορισμένα από τα βασικά στοιχεία που την καθιστούν δύσκολη είναι η αρχική αξιολόγηση του δότη, η συνεχής ενημέρωση και επικοινωνία μεταξύ των εμπλεκομένων, ο συντονισμός των ιατρικών ομάδων, οι περιορισμοί του χρόνου, τα νομικά αλλά και διοικητικά θέματα που προκύπτουν. Για όλα τα παραπάνω ο συντονισμός της μεταμοσχευτικής διαδικασίας αποτελεί μία μοναδική και ίσως από τις πλέον απαιτητικές και πολύπλοκες διαδικασίες υπηρεσιών υγείας».
Η αλλαγή στο τοπίο των μεταμοσχεύσεων
Την αλλαγή που συντελείται στο πεδίο της δωρεάς οργάνων και μεταμοσχεύσεων διαπιστώνουν πρωτίστως οι ίδιοι οι ειδικοί των μεταμοσχεύσεων. «Σχετικά με τη νοοτροπία των ελληνικών οικογενειών, η οποία έχει μελετηθεί σε έρευνες στην χώρα μας, προκύπτει πως είμαστε αρκετά ανοιχτοί και θετικοί ως προς την δωρεά και αυτό ενισχύεται και από το γεγονός ότι οι Έλληνες είμαστε γενναιόδωρος λαός και διατηρούμε ισχυρούς δεσμούς με τις οικογένειές μας. Παρατηρείται πως είναι πιο πιθανό και εύκολο για τους συγγενείς να πάρουν την απόφαση να συναινέσουν στην δωρεά οργάνων του αγαπημένου τους προσώπου όταν γνωρίζουν αν η δωρεά ήταν επιθυμία του ίδιου του αποβιώσαντα, δηλαδή αν είχε εκφραστεί θετικά για την δωρεά όσο ήταν εν ζωή. Αυτό το διαπιστώνουμε κι εμείς συζητώντας μαζί τους και είναι πολύ σημαντικό που πλέον γίνεται αυτή η συζήτηση ανοιχτά μεταξύ των μελών της κάθε οικογένειας», σημειώνει η κυρία Τουπλικιώτη και προσθέτει, αναδεικνύοντας τη σημασία των Τοπικών Συντονιστών Μεταμοσχεύσεων:
«Η αύξηση που παρατηρείται στην δωρεά και συνεπώς στις μεταμοσχεύσεις είναι αποτέλεσμα ποικίλων πρωτοβουλιών και δράσεων οι οποίες ξεκίνησαν από τον ΕΟΜ με την σημαντική υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση το οποίο έχει αναλάβει την Εθνική πρωτοβουλία μέσα από μια ολιστική προσέγγιση του τομέα, όπως αποτυπώνεται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις μεταμοσχεύσεις. Αυτή η πρωτοβουλία, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων δράσεων, τη χρηματοδότηση και την πιλοτική εφαρμογή των επτά πρώτων ΤΣΜ. Σε διάστημα σχεδόν τριών ετών από την έναρξη του πιλοτικού αυτού προγράμματος αναδείχθηκε σημαντικά ο ρόλος των ΤΣΜ στα νοσοκομεία συνάμα με την ενεργοποίηση όλης της επιστημονικής κοινότητας της Εντατικής Θεραπείας στην Ελλάδα προς αυτή την κατεύθυνση, που οδήγησαν και στην αύξηση της δωρεάς οργάνων συνεπώς και των μεταμοσχεύσεων. Παράλληλα, ο εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου, η ενίσχυση του ΕΟΜ, η θέσπιση εθνικών πρωτοκόλλων για όλα τα στάδια της δωρεάς και μεταμόσχευσης, καθώς και οι συντονισμένες ενέργειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, είναι παράγοντες που έχουν ενισχύσει αυτή την πρόοδο. Η συνεχής εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας επίσης παίζει σημαντικό ρόλο. Όλοι αυτοί οι παράγοντες μαζί δημιουργούν μια νέα δυναμική και κουλτούρα με αποτέλεσμα την αύξηση των μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα».
Δωρεά οργάνων: Αύξηση σε δότες και μεταμοσχεύσεις για 2η χρονιά – Τι έχει αλλάξει στη χώρα μας
Δωρεά οργάνων – Μεταμοσχεύσεις: Ενημερωτικό σεμινάριο Organmeetings για εργαζόμενους
