Αυτό που έχει επηρεάσει και καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη φύση του έρωτα και της σεξουαλικής συνεύρεσης είναι η εποχή που διανύουμε, όπου κυριαρχεί η υπερέκθεση και η υπερπληροφόρηση γύρω από το σεξ. Η εύκολη πρόσβαση και χρήση του Διαδικτύου, τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, οι ιστοσελίδες γνωριμιών, τα «έξυπνα» τηλέφωνα, όλα αυτά έχουν μετατρέψει το σεξ σε εργαλειοποίηση του ανθρώπινου σώματος, σε καταπάτηση ψυχικών ορίων, σε τάση μόδας, σε αλλαγή σεξουαλικής συμπεριφοράς. Ο έρωτας δεν αποζητάται τόσο συχνά και η δέσμευση που τον συνοδεύει απορρίπτεται. Το σεξ έχει πλέον λάβει άλλες μορφές που συχνά -δυστυχώς- διαταράσσουν την ψυχική υγεία και ισορροπία ενός ανθρώπου.
Οι σύγχρονες τάσεις
Οι διαρκείς αλλαγές στις σεξουαλικές αναζητήσεις και προτιμήσεις με την παράλληλη «απομόνωση» του έρωτα, παρατηρούνται κυρίως στις νεαρές ηλικίες, ξεκινώντας από την εφηβεία και φτάνοντας μέχρι τη μέση ηλικία. Οι σύγχρονες κοινωνικές επιρροές σε συνδυασμό με την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου έχουν συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στη μετατροπή έως και «μετάλλαξη» των σεξουαλικών συμπεριφορών.
Πρόκειται για μια μετατόπιση που συναντάται τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες. Τα δύο φύλα εκθέτουν τον εαυτό τους και το σώμα τους στο ευρύ κοινό, δηλώνουν ανοιχτά τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις και αναζητούν έναν περιστασιακό σύντροφο. Συχνά συμμετέχουν και σε κοινωνικές δραστηριότητες που σχετίζονται με το σεξ. Οι swingers, λόγου χάρη, τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί. Η εναλλαγή συντρόφων αποτελεί μια σεξουαλική φαντασίωση, όπου μέσα σε αυτή δεν υπάρχουν ούτε κοινωνικά, ούτε και προσωπικά όρια. Οι σεξουαλικές συνευρέσεις πολλών ατόμων και διαφορετικών ηλικιών συνοδεύονται αρκετά συχνά και από χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων για την ενίσχυση της στυτικής λειτουργίας, αλλά και ναρκωτικών ουσιών. Ο συνδυασμός αυτών των δύο μπορεί να επιφέρει μακροπρόθεσμα σεξουαλικές δυσλειτουργίες και επιπρόσθετα αλλοιώσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
Η σωματική διάσταση
Οι λόγοι που έχουν οδηγήσει στην αλλαγή της σεξουαλικής συμπεριφοράς των νέων ανθρώπων ποικίλλουν. Από τη μία πλευρά τα μηνύματα σεξουαλικού περιεχομένου είναι αμέτρητα και η δυνατότητα περιστασιακών και ευκαιριακών συνευρέσεων έχει γίνει πολύ εύκολη. Παράλληλα οι άνθρωποι νιώθουν πως μέσα από διαφορετικές και πρωτότυπες συνευρέσεις καλύπτουν κάποιες πτυχές του εαυτού τους που δεν τολμούν να εκφράσουν μέσα σε μια ερωτική σχέση με έναν σταθερό σύντροφο. Οι γυναίκες, λόγου χάρη, μέσα από το swinging μπορούν να εκφράσουν τις ομοφυλοφιλικές τους τάσεις, ενώ οι άντρες πραγματοποιούν τις κρυμμένες φαντασιώσεις τους, ιδιαίτερα αυτές που προέρχονται από ταινίες ερωτικού περιεχομένου.
Ακόμη, αρκετοί άνθρωποι μέσα από το σεξ προσπαθούν να ξεπεράσουν κάποια μορφή κακοποίησης που μπορεί να υπέστησαν στην παιδική ηλικία. Ένας άνθρωπος με χαμηλή αυτοεκτίμηση, ανασφάλεια, κακή εικόνα σώματος και ψυχικά τραυματισμένος ενδεχομένως θεωρεί πως με το να συμμετέχει σε διαφορετικές και «ευφάνταστες» συνευρέσεις θα κατορθώσει να καλύψει το ψυχολογικό του κενό.
Αυτό που πρέπει να τονίσουμε είναι ότι το σεξ μάς κάνει σίγουρα καλό καθώς βελτιώνει πολλούς τομείς σωματικής και ψυχικής υγείας και γι’ αυτό καλό είναι να γίνεται κάτω από τις επιθυμητές για το κάθε άτομο συνθήκες, και όχι σύμφωνα με ό,τι επιτάσσει η μόδα, η περιέργεια, οι ουσίες, η καταπίεση και η εμπορευματοποίηση του σώματος. Αν κάποιος νιώσει ότι δεν μπορεί να διαχειριστεί την τροπή που έχει πάρει η σεξουαλική του ζωή, τότε θα πρέπει να απευθυνθεί σε ειδικό ψυχικής υγείας και να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα ψυχοθεραπείας. Στην εποχή μας πληθαίνουν οι νέοι άνθρωποι που αναζητούν τη βοήθεια ενός ειδικού τόσο για να εξηγήσουν την «εκτός ορίων» σεξουαλική συμπεριφορά που έχουν υιοθετήσει όσο και για να καταφέρουν να την ξεπεράσουν.
Αποκωδικοποιώντας τον έρωτα
Η φύση των ερωτικών σχέσεων διαφέρει. Μια ερωτική σχέση μπορεί να κυριαρχείται από πάθος και να είναι παρορμητική. Μια άλλη μπορεί να εμφανίζει στοιχεία εγγύτητας, οικειότητας, δέσμευσης, αφοσίωσης και αγάπης. Επίσης, σε μια σχέση μπορεί να ξεχωρίζουν τόσο η οικειότητα όσο και το πάθος και να υπάρχει ένας συναισθηματικός δεσμός που ενώνει το ζευγάρι. Άλλες σχέσεις διέπονται από έντονη σωματική έλξη και σωματική διέγερση και το ζευγάρι βιώνει έναν κεραυνοβόλο έρωτα. Σε κάποιες άλλες σχέσεις, συνήθως μακροχρόνιες, κυριαρχεί το στοιχείο της δέσμευσης.
Προσδοκίες και ανάγκες
Οι ερωτικές σχέσεις πληρούν ένα φάσμα προσωπικών προσδοκιών, όπως είναι η συντροφικότητα, η συναισθηματική επαφή, η σεξουαλική συνεύρεση. Η ικανότητα του ανθρώπου να συνάψει μια ερωτική σχέση έγκειται στην ικανοποίηση κάποιων ψυχολογικών αναγκών όπως η συναισθηματική ασφάλεια, η σύνδεση και η αποδοχή.
Υπάρχουν παράγοντες που επηρεάζουν τόσο τη σύναψη όσο και την ποιότητα των ερωτικών σχέσεων. Το πώς διαμορφώνεται στον άνθρωπο η ανάγκη να βρει έναν σύντροφο και να δημιουργήσει έναν συναισθηματικό δεσμό μαζί του εξαρτάται από την πρώιμη ηλικία του. Ο δεσμός που είχε με το ευρύτερο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον του επηρεάζει σημαντικά τις ερωτικές του σχέσεις ως ενήλικα. Τα συναισθήματα της αγάπης, της αποδοχής, της επαφής, της οικειότητας που έλαβε από εκείνους αναπαράγονται απέναντι σε έναν υποψήφιο σύντροφο. Η αδιαφορία, η απόρριψη, η προδοσία, η εγκατάλειψη μπορεί να λειτουργήσουν αρνητικά στον δεσμό που θα φτιάξει ένας ενήλικας άνθρωπος, αφού θα προσπαθήσει ασυνείδητα να επιλύσει τα παιδικά του τραύματα μέσα από αυτή τη σχέση. Αν δεν τα καταφέρει θα νιώσει απογοήτευση και θα συνεχίσει να αναζητά την αγάπη και την αποδοχή που δεν έλαβε ως παιδί. Τα βιώματά μας καθορίζουν και την επιλογή συντρόφων, τη φύση της σχέσης, τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν καθώς και την επιτυχημένη ή μη έκβασή της.
*Η Μαρία Παπαδάκη είναι Ψυχολόγος Msc, Metropolitan General
