Μεταστατικός καρκίνος μαστού: Νέα εποχή στην αντιμετώπιση της νόσου

Ο καρκίνος του μαστού είναι παγκοσμίως ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες, υπολογίζεται ότι 1 στις 8 γυναίκες θα παρουσιάσει καρκίνο του μαστού, ενώ στην Ελλάδα αναφέρονται περί τις 7.700 νέες περιπτώσεις τον χρόνο. Ο τακτικός προληπτικός έλεγχος, η έγκαιρη διάγνωση και οι αποτελεσματικές σύγχρονες θεραπείες έχουν αυξήσει σημαντικά τη δυνατότητα ίασης των γυναικών που πάσχουν από καρκίνο του μαστού. Ωστόσο κάποιες ασθενείς με καρκίνο του μαστού θα αναπτύξουν μεταστατική νόσο. Οι θεραπευτικές εξελίξεις στη θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου του μαστού είναι καταιγιστικές και αυτό οφείλεται στην εξατομίκευση της θεραπευτικής προσέγγισης. Ο καρκίνος του μαστού δεν αντιμετωπίζεται πια ως μια νόσος, αλλά εστιάζουμε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε ασθενούς. Η εξατομικευμένη θεραπεία έχει ως σκοπό την επιλογή της ιδανικής θεραπείας της ασθενούς και βασίζεται σε καινοτόμα φάρμακα τα οποία στοχεύουν σε εξειδικευμένα μόρια των καρκινικών κυττάρων, που εμπλέκονται στον πολλαπλασιασμό και την επιβίωσή τους. Στον καρκίνο του μαστού ανάλογα με την έκφραση των ορμονικών υποδοχέων ER, PR και της ογκοπρωτεΐνης Ηer-2 εφαρμόζεται και ανάλογη στοχευμένη θεραπεία

Νέα φάρμακα
Στη θεραπεία του μεταστατικού ορμονοευαίσθητου καρκίνου του μαστού (ER, PR θετικούς και Her2 αρνητικούς όγκους) μία νέα κατηγορία φαρμάκων, οι αναστολείς της κυκλίνης (CDK4/6 inhibitors) χαρίζουν στις ασθενείς περισσότερα χρόνια ποιοτικής ζωής. Μία ασθενής μπορεί πλέον να αποφύγει για μακρύ χρονικό διάστημα τη χημειοθεραπεία, και να επιστρέψει στη ζωή της λαμβάνοντας μια θεραπεία από του στόματος, χωρίς την απώλεια των μαλλιών της και γενικά με ελάχιστες ανεπιθύμητες ενέργειες. Τρία νέα φάρμακα αυτής της κατηγορίας είναι διαθέσιμα σήμερα στη χώρα μας.

Για τις ασθενείς με HER2 θετική μεταστατική νόσο οι θεραπείες με νέες αντι-HER2 στοχεύουσες θεραπείες προσφέρουν σημαντικό όφελος στην επιβίωση, μετατρέποντας πραγματικά μια δύσκολη ασθένεια σε χρόνια νόσο, με πολύ καλή ποιότητα ζωής. Με ιδιαίτερη ικανοποίηση, η διεθνής ογκολογική επιστημονική κοινότητα υποδέχθηκε την τελευταία διετία, δύο νέα φάρμακα για τον HER2 θετικό μεταστατικό καρκίνο του μαστού, τα οποία εμπλούτισαν και διαφοροποίησαν τον θεραπευτικό αλγόριθμο της νόσου. Πρόκειται για ένα νέο σύμπλοκο μόριο το Τrastuzumab-Deruxtecan το οποίο έδειξε μία εξαιρετικά υψηλή αποτελεσματικότητα σε ασθενείς με μεταστατικό HER2 θετικό καρκίνο του μαστού, οι οποίοι είχαν αποτύχει σε προηγούμενες θεραπείες. Ενθουσιασμός ακολούθησε και την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της κλινικής μελέτης για το φάρμακο Τucatinib, ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό μικρομοριακό εκλεκτικό αναστολέα του HER2, το οποίο χορηγείται από το στόμα σε συνδυασμό με από του στόματος χημειοθεραπεία και με το μονοκλωνικό αντίσωμα transtuzumab. Αξίζει να υπογραμιστεί ότι και τα δύο αυτά φάρμακα είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά και στις ασθενείς με HER2 θετική νόσο που έχουν εγκεφαλικές μεταστάσεις – μάλιστα το Τucatinib συστήνεται για τη θεραπεία ασθενών με εξελισσόμενες εγκεφαλικές εντοπίσεις.
Επιπλέον, πολύ σημαντικές εξελίξεις υπάρχουν και για τη δύσκολη κατηγορία του τριπλά αρνητικού καρκίνου μαστού. Πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι οι ασθενείς με μεταστατική τριπλά αρνητική νόσο έχουν σημαντικό κλινικό όφελος εάν λάβουν συνδυασμό ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας. Το όφελος αυτό αφορά τις ασθενείς με έκφραση του δείκτη PDL-1. Επίσης πολύ πρόσφατα έλαβε έγκριση στην Ευρώπη ένα νέο σύμπλοκο μόριο, το sagituzumb govitecan, το οποίο προσφέρει σημαντική παράταση του χρόνου ζωής των ασθενών με προχωρημένο προθεραπευμένο τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού.

Σε ένα μικρό ποσοστό (5%-10%) των ασθενών ο καρκίνος του μαστού είναι κληρονομικός. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού και των ωοθηκών συνήθως οφείλεται σε παθολογικές μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1/2. Πρέπει να τονιστεί ότι γονιδιακός έλεγχος πρέπει να γίνεται σε επιλεγμένο πληθυσμό που πληροί συγκεκριμένα κριτήρια. Οσο αφορά τις ασθενείς με μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1/2 μια νέα κατηγορία φαρμάκων, σε μορφή χαπιών, οι αναστολείς της PARP, που επιδιορθώνουν τις βλάβες στο DNA έχουν ανοίξει νέους σημαντικούς θεραπευτικούς δρόμους.

Καινοτόμες θεραπείες
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι καινοτόμες θεραπείες που περιγράφτηκαν είναι εγκεκριμένες από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και είναι διαθέσιμες στις Ελληνίδες ασθενείς.

Εν κατακλείδι, φαίνεται ότι έχουμε περάσει σε μια νέα εποχή συνδυασμένης θεραπείας. Χρησιμοποιούνται πλέον συνδυασμοί της κλασικής χημειοθεραπείας ή ορμονοθεραπείας με νέα καινοτόμα φάρμακα, μονοκλωνικά αντισώματα ή ανοσοθεραπεία, που έχουν πετύχει αφενός την αύξηση των ποσοστών ίασης, αφετέρου τη μετατροπή της μεταστατικής νόσου σε χρόνια νόσο.
Τελειώνοντας θα ήταν σημαντική παράληψη εάν δεν αναφέραμε τη σημαντική συνδρομή των συλλόγων ασθενών, οι οποίοι με τη συνεχή και ουσιαστική παρουσία τους υποστηρίζουν σε κάθε επίπεδο (ενημέρωσης, ψυχολογικής ακόμα και οικονομικής στήριξης) τις ασθενείς με καρκίνο του μαστού καθ’ όλη τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού. Επίσης, το δίκτυο «Γυναίκες στην ογκολογία» που έχει την καινοτομία να αποτελείται από γυναίκες ογκολόγους, επιπλέον των συνεχών δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, έχει δημιουργήσει τη διαδικτυακή πλατφόρμα w4life.gr με στόχο την αξιόπιστη και υπεύθυνη ενημέρωση.

Η δρ Ελένη Γαλάνη είναι Παθολόγος Ογκολόγος στη Β’ Oγκολογική Kλινική Metropolitan Hospital