Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) συμπληρώνει φέτος 50 χρόνια από την έναρξη του αναπτυγμένου προγράμματος εμβολιασμών (Expanded Programme on Immunization, EPI), που καθιερώθηκε το 1974. Η αρχική προσπάθεια του προγράμματος αφορούσε στον εμβολιασμό για την πρόληψη έξι λοιμωδών νοσημάτων (φυματίωσης, διφθερίτιδος, τετάνου, κοκκύτου, πολιομυελίτιδας, ιλαράς).
Σήμερα ο αριθμός των εμβολίων που περιλαμβάνονται στα χρονοδιαγράμματα εμβολιασμών όλων των χωρών ξεπερνά τα 17, ενώ οι συστάσεις εμβολιασμού έχουν επεκταθεί πέραν της βρεφικής και παιδικής ηλικίας σε εφήβους, ενήλικες, όπως και σε ειδικές καταστάσεις, π.χ. εγκύους.
Ο φόβος των γονέων πριν 50 χρόνια για την επιβίωση των παιδιών τους έχει εκλείψει και χάρις στους εμβολιασμούς που τα προστατεύουν από λοιμώδη νοσήματα απολαμβάνουν μακρά και ποιοτική ζωή.
Τα εμβόλια έσωσαν παγκοσμίως εκατομμύρια ζωές. Το μόνο νόσημα που έχει εκριζωθεί μέχρι σήμερα είναι η ευλογιά, ενώ είναι κοντά ο στόχος της εξάλειψης της πολιομυελίτιδας. Γενικά, η επίπτωση και των άλλων λοιμωδών νοσημάτων έχει μειωθεί δραματικά.
Το δικαίωμα όμως στο δημόσιο αγαθό του εμβολιασμού πρέπει να είναι προσιτό σε κάθε παιδί ή άτομο του πλανήτη. Τα ετήσια μηνύματα του WHO για την εβδομάδα εμβολιασμών στόχευαν όλα τα χρόνια στη βηματοδότηση της κοινωνίας σε στόχους αλληλεγγύης, κάλυψης εμβολιαστικών κενών, προστασίας όλων των ηλικιών, όλων των γενεών.
Η πανδημία Covid-19 επέδρασε αρνητικά στο επίπεδο της εμβολιαστικής κάλυψης παγκοσμίως και ο φόβος της επανεμφάνισης νοσημάτων του παρελθόντος επαληθεύθηκε, σηματοδοτώντας την ανάγκη για ευαισθητοποίηση και δράση.
Παραδείγματα αυτού του γεγονότος αποτελούν η εμφάνιση κρουσμάτων ιλαράς και κοκκύτου στην Ευρώπη και στην χώρα μας.
Ανήκω στη γενιά των γιατρών που στην νοσοκομειακή μου θητεία στο Τμήμα Λοιμωδών Νοσημάτων του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία» (Τμήμα ΜΑΚΚΑ) αντιμετώπισα, τις σπάνιες σήμερα, επιπλοκές των λοιμωδών νοσημάτων.
Το παιδί με εγκεφαλίτιδα από ιλαρά ή το νεογνό που καταλήγει διασωληνωμένο στη μονάδα εντατικής νοσηλείας από κοκκύτη, χαράσσουν ανεξίτηλες πικρές μνήμες και αναδεικνύουν τη σημασία της προόδου που έχει συντελεσθεί με τους εμβολιασμούς. Αξίζει όμως να αναφερθεί ότι όταν δεν υπάρχουν εικόνες, ίσως ούτε και διηγήσεις πλέον για την επικινδυνότητα των νοσημάτων, είναι εύκολο να βρει χώρο η διστακτικότητα ή άρνηση για τους εμβολιασμούς.
Ο στόχος για την εξάλειψη της ιλαράς με τον κατάλληλο προγραμματισμό και τη συνεχή ενημέρωση είναι εφικτός. Σχετικά με τον κοκκύτη προέχει η προστασία κυρίως νεογνών και βρεφών, που επιτυγχάνεται με τον εμβολιασμό των εγκύων (27η – 36η εβδομάδα κύησης) και στη συνέχεια την τήρηση του προγράμματος βρεφικής, παιδικής και εφηβικής ηλικίας.
Θα πρέπει να τονισθεί ότι η σπουδαιότητα της ανάγκης εμβολιασμού των εγκύων για τον κοκκύτη δεν έχει γίνει ακόμα κατανοητή, όπως και το γεγονός ότι ο κοκκύτης ως λοίμωξη υπάρχει στην κοινότητα στους ενήλικες αλλά δεν γίνεται η διάγνωσή του επειδή αποδίδεται η συμπτωματολογία του σε άλλες καταστάσεις.
Η εβδομάδα που αφιερώνεται στους εμβολιασμούς συμβάλλει καθοριστικά στην υπενθύμιση του παγκόσμιου οράματος που είναι «όλα τα άτομα και οι κοινωνίες να ζουν χωρίς την απειλή από λοιμώδη νοσήματα, που προλαμβάνονται με τα εμβόλια και στα χρόνια που ακολουθούν να επεκταθούν τα οφέλη των εμβολίων σε όλους, παιδιά και ενήλικες, ανεξάρτητα πού γεννήθηκαν, ποιοι είναι, πού και πώς ζουν.
Γιατί αυξάνεται η διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια
Κοκκύτης – Ιλαρά: Χιλιάδες κρούσματα στην Ευρώπη – Σε κίνδυνο τα παιδιά
Το πολλαπλασιαστικό όφελος του εμβολιασμού – Πώς θωρακίζεται η δημόσια υγεία
