Η Λαπαροσκοπική Χειρουργική είναι ίσως η σημαντικότερη εξέλιξη της Γενικής Χειρουργικής στη διάρκεια του 20ου αιώνα. Η λέξη λαπα-ροσκόπηση προέρχεται από τις λέξεις «λαπάρα» που σημαίνει κοιλιά και «σκοπώ» που σημαίνει βλέπω. Έτσι, ενώ η ανοιχτή χειρουργική επέμβαση γίνεται μέσα από μεγάλες τομές στην κοιλιά, ώστε να υπάρχει άμεση όραση των οργάνων του ασθενούς, στη λαπαροσκόπηση οι χειρουργικοί χειρισμοί πραγματοποιούνται με τη χρήση λαπαροσκοπικών εργαλείων που εισάγονται στην κοιλιά μέσα από μικρές (5-10 χιλ.) τομές.
Η εξέταση των ενδοκοιλιακών οργάνων γίνεται με μια λεπτή κάμερα που τοποθετείται μέσα από μία τομή 1 εκ. διαμέσου του ομφαλού. Η λαπαροσκόπηση γίνεται με γενική αναισθησία και συνήθως απαιτούνται συνολικά 2 έως 4 τομές 0.5-1 εκ. στο δέρμα της κοιλιάς, ανάλογα με τον τύπο της (διαγνωστική ή επεμβατική).
Τα τελευταία 30 χρόνια, η λαπαροσκοπική χειρουργική έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και της χειρουργικής δεξιότητας και επιτρέπει την ασφαλή και αποτελεσματική εκτέλεση με-γάλου αριθμού επεμβάσεων σε πολλές χειρουργικές ειδικότητες (Γυναικολογία, Γενική Χειρουργική, Ουρολογία κλπ.).
Στη Γυναικολογία, η λαπαροσκόπηση αποτελεί την πλέον αποδεκτή μέθοδο τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία πολλών γυναικολογικών παθήσεων.
Η λαπαροσκόπηση χρησιμοποιείται κλασικά στην διάγνωση καταστάσεων όπως:
• Υπογονιμότητα, πρωτοπαθής και δευτεροπαθής
• Οξύ και χρόνιο πυελικό/κοιλιακό άλγος
• Συγγενείς ανωμαλίες
• Διάγνωση εξωμητρίου κυήσεως
Η επεμβατική λαπαροσκόπηση εφαρμόζεται σε όλες θεωρητικά τις καλοήθεις παθήσεις:
• Αφαίρεση των καλοήθων κύστεων της ωοθήκης
• Ολική υστερεκτομή
• Αφαίρεση της εξωμήτριας κύησης
• Χειρουργική αντιμετώπιση ενδομητρίωσης
• Αφαίρεση ινομυωμάτων της μήτρας
• Ούρο-γυναικολογία και χαλάρωση πυελικού εδάφους.
Σε σύγκριση με την κλασική ανοιχτή χειρουργική, η λαπαροσκοπική χειρουργική εμφανίζει σημαντικά πλεονεκτήματα αλλά και μερικά μειονεκτήματα.
Λαπαροσκοπική Χειρουργική
Πλεονεκτήματα
• Μικρότερες τομές
• Καλύτερη επισκόπηση ολόκληρης της κοιλίας
• Μεγαλύτερη άνεση για τον ασθενή
• Μικρότερη απώλεια αίματος και λιγότερες επιπλοκές
• Γρήγορη ανάνηψη
• Ελαττωμένος χρόνος νοσηλείας
• Γρήγορη επιστροφή στις δραστηριότητες και στην εργασία
Μειονεκτήματα
Λιγότερο εργονομική
• Χρονοβόρα
• Ειδική εξάσκηση
• Ειδικά εργαλεία και συσκευές
• Υψηλό χειρουργικό κόστος
Παρακλάδι και εξέλιξη της λαπαροσκοπικής χειρουργικής αποτελεί η Ρομποτική Χειρουργική. Το ρομποτικό σύστημα da Vinci (Ιntuitive Surgical CA) , είναι το πρώτο και μοναδικό μέχρι σήμερα υπάρχον σύστημα ρομποτικής χειρουργικής, που έχει την έγκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων και Υλικών (Food and Drug Administration, FDA) για την πραγματοποίηση χειρουργικών επεμβάσεων.
Το χειρουργικό σύστημα da Vinci αποτελείται από πέντε βασικά εξαρτήματα:
1. Την εργονομικά σχεδιασμένη ρομποτική κονσόλα
2. Το τροχήλατο των ρομποτικών βραχιόνων
3. Τον ενδοσκοπικό πύργο
4. Το σύστημα όρασης InSite® VisionSystem
5. Τα ειδικά ενδοσκοπικά ρομποτικά εργαλεία EndoWrist®.
Ο χειρουργός ελέγχει το όλο ρομποτικό σύστημα μέσω της ρομποτικής κονσόλας και χειρουργεί ενώ κάθεται αναπαυτικά, έχοντας μπροστά του μια τρισδιάστατη εικόνα του χειρουργικού πεδίου μεγενθυμένη μέχρι και 15 φορές. Η κονσόλα διαθέτει στο πάνω μέρος της ειδικές χειρολαβές, όπου ο χειρουργός τοποθετεί τα δάκτυλά του και κινεί τους ειδικούς μοχλούς, που δίνουν εντολή στους χειρουργικούς βραχίονες του ρομπότ. Ποδοδιακόπτες στο κάτω μέρος της κονσόλας επιτρέπουν τον συντονισμό των διαφόρων κινήσεων για τη χρήση της διαθερμίας ή άλλης μορφής ενέργειας, την κίνηση της κάμερας και την εστίαση της οπτικής. Κάθε κίνηση του χεριού, του καρπού και των δακτύλων του χειρουργού μετατρέπεται με απόλυτη ακρίβεια και σταθερότητα από το ρομποτικό σύστημα σε κινήσεις πραγματικού χρόνου από τους χειρουργικούς βραχίονες μέσα στο χειρουργικό πεδίο.
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της ρομποτικής χειρουργικής
Το σύστημα da Vinci προσφέρει ποικίλα πλεονεκτήματα έναντι της κλασικής λαπαροσκοπικής μεθόδου. Προσφέρεται πλέον η δυνατότητα εφαρμογής δύσκολων χειρουργικών χειρισμών, καθώς η άρθρωση των ρομποτικών εργαλείων απελευθερώνει την κίνηση (7 βαθμοί ελευθερίας) και επιτρέπει στους χειρουργούς να πραγματοποιούν λεπτότερες επεμβάσεις με εξαιρετική δεξιότητα, σε σημεία του σώματος που παλαιότερα θα ήταν μη προσβάσιμα. Επειδή η μετάδοση της κίνησης γίνεται μέσω των βραχιόνων του Ρομπότ, εξαλείφεται ο φυσιολογικός τρόμος των χεριών του γιατρού, σημαντικό μειονέκτημα τόσο των κλασικών χειρουργικών μεθόδων όσο και της συμβατικής λαπαροσκοπικής χειρουργικής.
Επιπλέον, σημαντικό πλεονέκτημα της τεχνικής αυτής αποτελεί η εξασφάλιση εικόνας 3 διαστάσεων σε πολύ μεγάλη μεγέθυνση, προσφέροντας έτσι την αντίληψη του βάθους. Ο χειρουργός έχει, με τον τρόπο αυτό, καλύτερη αίσθηση του χώρου, παρόμοιο με αυτό της ανοιχτής χειρουργικής. Επιπρόσθετα, σημειώνεται βελτίωση των συνθηκών διεξαγωγής της επέμβασης, καθώς μειώνεται ο κάματος του χειρουργού και αυξάνεται η άνεσή του, λόγω του ότι επιτρέπεται να εκτελεί τις κινήσεις καθισμένος μέσα σε ένα προσεκτικά σχεδιασμένο και εργονομικά άριστο περιβάλλον.
Τα τελευταία χρόνια της διάγνωσης του γυναικολογικό καρκίνου και συγκεκριμένα του καρκίνου του ενδομητρίου αυτό προφανώς σχετίζεται με την αλλαγή του τρόπου διαβίωσης για την αύξηση του βάρους των γυναικών και την κατανάλωση ζωικού λίπους. Τα τελευταία χρόνια η λαπαροσκοπική και η Ρομποτική χειρουργική έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως στην αντιμετώπιση του καρκίνου της μήτρας και έχει αποδειχθεί ότι είναι η καταλληλότερη μέθοδος χειρουργικής θεραπείας ώστε όλες οι επίσημες επιστημονικές οργανώσεις τόσο της Ευρώπης όσο και της Αμερικής συστήνουν την χρήση της λαπαροσκοπικής χειρουργικής στην αντιμετώπιση του καρκίνου της μήτρας.
Στον καρκίνο της ωοθήκης η λαπαροσκοπική χειρουργική εφαρμόζεται κυρίως στην διάγνωση και στην εκτίμηση της επέκτασης της νόσου μέσα στην κοιλιά ώστε να αποφασιστεί αν θα χρειαστεί αρχικά χημειοθεραπεία πριν από το οριστικό χειρουργείο και επίσης σε νέες γυναίκες οι οποίες θέλουν να διατηρήσουν την γονιμότητα τους. Όσον αφορά τον καρκίνο του τραχήλου ο ρόλος της λαπαροσκοπικής χειρουργικής δεν είναι τελείως ξεκάθαρος ακόμα αλλά στα επόμενα χρόνια μια σειρά μελετών θα αποσαφηνίσουν αν η λαπαροσκοπική χειρουργική υπερτερεί της κλασικής.
Η λαπαροσκοπική χειρουργική απαιτεί ειδική και μακρόχρονη εκπαίδευση την οποία την διαθέτει ένα μικρό ποσοστό χειρουργών. Στη χώρα μας η χρήση της λαπαροσκοπικής χειρουργικής στην αντιμετώπιση του γυναικολογικού καρκίνου είναι ακόμα εξαιρετικά περιορισμένη και εφαρμόζεται από ένα μικρό αριθμό ειδικά εκπαιδευμένων χειρουργών σε μερικά μόνο νοσοκομεία της χώρας.
Η Πανεπιστημιακή Κλινική του Αρεταίειου Νοσοκομείου διαθέτει μια εξαιρετική ομάδα χειρουργών οι οποίοι είναι ειδικά εκπαιδευμένοι τόσο στην λαπαροσκοπική όσο και στην Ρομποτική χειρουργική και μπορούν να αντιμετωπίσουν ολόκληρο το φάσμα των γυναικολογικών και ογκολογικών χειρουργείων.
