Υπογονιμότητα: Η αυτοάνοση πάθηση που απειλεί την ανδρική γονιμότητα

Η ψωρίαση είναι μια αυτοάνοση πάθηση, μία φλεγμονώδης δερματοπάθεια που δεν μεταδίδεται. Από ψωρίαση πάσχουν περισσότερα από 14 εκατομμύρια Ευρωπαίοι. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι το 3% του πληθυσμού πάσχει από κάποιας μορφής ψωρίαση.

Η πάθηση εμφανίζεται λόγω της υπερδραστηριότητας του ανοσοποιητικού συστήματος, που προκαλεί φλεγμονή στον οργανισμό. Προκαλεί υπέρμετρο πολλαπλασιασμό των δερματικών κυττάρων στην ανώτερη στοιβάδα της επιδερμίδας, δηλαδή τα κύτταρα στα σημεία του δέρματος με ψωρίαση ανανεώνονται κάθε 4-6 ημέρες, ενώ φυσιολογικά τα κύτταρα του δέρματος ανανεώνονται κάθε 28-30 ημέρες.

Τα δερματικά κύτταρα, δημιουργούν ψωριασικές πλάκες, με απλά λόγια «μπαλώματα» που είναι σκληρά στην αφή που δημιουργούν φαγούρα και αποβάλλονται από τον οργανισμό με τη μορφή νιφάδων ή λεπιών. Πιο συχνά η ψωρίαση προσβάλει τους αγκώνες και τα γόνατα, τις παλάμες και τα πέλματα, το κρανίο, ενώ εμφανίζεται πολλές φορές και χαμηλά στη μέση.

Συχνά εμφανίζεται με παχιές, κνησμώδεις, φολιδωτές πλάκες στο δέρμα, αλλά μπορεί επίσης να μην είναι ορατά τα συμπτώματά της, όταν επηρεάζει άλλα όργανα και ιστούς του σώματος.

Πώς μπορεί η ψωρίαση να επηρεάσει την ανδρική γονιμότητα;

Η ψωρίαση είναι μια συστηματική φλεγμονώδης νόσος, δηλαδή μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή σε όλο το σώμα. Η φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα του σπέρματος και, ως εκ τούτου, η χρόνια φλεγμονή θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε υπογονιμότητα.

Η φλεγμονή από την ψωρίαση μπορεί να επηρεάσει τις ορμόνες και τους αδένες που εμπλέκονται στην αναπαραγωγή. Η κατάλληλη θεραπεία πάντως ελαχιστοποιεί την επίδραση της νόσου στη γονιμότητα του άνδρα.

Μελέτη έδειξε ότι η συστηματική φλεγμονή της ψωρίασης μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην ανδρική γονιμότητα. Οι ερευνητές εξέτασαν τη λειτουργία των όρχεων σε 100 άνδρες ηλικίας 18-55 ετών, 50 από τους οποίους είχαν ψωρίαση. Στη μελέτη αξιολόγησαν τα εξής:

• επίπεδα τεστοστερόνης

• επίπεδα ωχρινοτρόπου ορμόνης και ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης

• τον αριθμό των σπερματοζωαρίων

• κινητικότητα σπέρματος

• επίπεδα σφαιρίνης δεσμεύουσας τις φυλετικές ορμόνες (SHBG)

Οι μετρήσεις έδειξαν ότι οι άντρες με ψωρίαση σε σύγκριση με τους άνδρες που δεν έπασχαν από τη νόσο, είχαν:

· Σημαντικά χαμηλότερες τιμές τεστοστερόνης. Η χαμηλή τεστοστερόνη μπορεί να προκαλέσει μειωμένη λίμπιντο και δυσκολίες στη στυτική λειτουργία.
· Σημαντικά χαμηλότερες τιμές σφαιρίνης δεσμεύουσας τις φυλετικές ορμόνες (SHBG), μίας πρωτεΐνης που ελέγχει την ποσότητα τεστοστερόνης που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο οργανισμός.
· Μειωμένο αριθμό και κινητικότητα σπερματοζωαρίων
· Φλεγμονή των βοηθητικών σεξουαλικών αδένων (σπερματοδόχες κύστεις και προστάτης) σε 35 από τους 50 συμμετέχοντες με ψωρίαση (σε κανέναν από τους άνδρες που δεν έπασχαν από τη νόσο)
· Υψηλότερα επίπεδα οιστραδιόλης (μιας μορφής οιστρογόνου) που μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά τη σεξουαλική λειτουργία

Ένας άλλος παράγοντας είναι το οξειδωτικό στρες, που μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια φλεγμονή και παίζει ρόλο στην ψωρίαση. Μελέτη έδειξε ότι τόσο η φλεγμονή όσο και το οξειδωτικό στρες μπορούν να αλλάξουν τη λειτουργία των σπερματοζωαρίων και ενδεχομένως να μειώσουν τη γονιμότητα. Άλλη μελέτη έδειξε ότι μπορεί να υπάρχει συσχέτιση του οξειδωτικού στρες και της βλάβης του DNA του σπέρματος σε άνδρες με υπογονιμότητα.

Το χρόνιο στρες έχει σχετιστεί με την ψωρίαση, αλλά και με την παραγωγή την ωρίμανση των σπερματοζωαρίων.

Επηρεάζει η θεραπεία της ψωρίασης τη γονιμότητα;

Η φαρμακευτική αγωγή για την ψωρίαση με TNF-άλφα δεν φάνηκε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του σπέρματος ανδρών με ψωρίαση, σε μελέτη του 2017.

Ερευνητές που ανέλυσαν μελέτες για την επίδραση των ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων στην ανδρική γονιμότητα, εξέφρασαν σοβαρές ανησυχίες, αλλά τόνισαν ότι χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.

Οι περισσότερες θεραπείες ψωρίασης, ειδικά πολλές από τις νεότερες, δεν έχουν υποβληθεί σε αυστηρούς ελέγχους για τον έλεγχο των επιπτώσεων που μπορεί να έχουν στην ανδρική γονιμότητα.

Αλλαγές στην καθημερινότητα που μπορεί να βοηθήσουν τη γονιμότητα

Η διαχείριση της ψωρίασης με φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής σε όλο το σώμα και στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεών της στη γονιμότητα.

Οι άνδρες με ψωρίαση μπορούν να:

• ακολουθούν θρεπτική, αντιφλεγμονώδη δίαιτα

• περιορίσουν την κατανάλωση αλκοόλ

• σταματήσουν το κάπνισμα ή να αποφεύγουν το παθητικό κάπνισμα

• ασκούνται τακτικά

• διατηρούν ένα υγιές βάρος

• κάνουν διαλογισμό, γιόγκα και άλλες μεθόδους για τη διαχείριση του στρες

Επηρεάζει η ψωρίαση τη γυναικεία γονιμότητα;

Μέχρι τώρα δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία που να επιβεβαιώνουν εάν η ψωρίαση επηρεάζει τη γυναικεία γονιμότητα. Σύμφωνα με την Psoriasis and Psoriatic Arthritis Alliance, η ψωρίαση δεν επηρεάζει αρνητικά τις πιθανότητες μίας γυναίκας να μείνει έγκυος.

Ορισμένα φάρμακα για την ψωρίαση όμως, θα πρέπει να αποφεύγονται όταν γίνεται προσπάθεια να μείνει έγκυος μία γυναίκα με ψωρίαση, αλλά και κατά τη διάρκεια της κύησης.

Μπορεί μάλιστα να χρειαστεί να αφήσει ένα χρονικό διάστημα από τη στιγμή που θα διακόψει ένα φάρμακο μέχρι την προσπάθεια για επίτευξη εγκυμοσύνης, ώστε ο οργανισμός να έχει αποβάλει τις φαρμακευτικές ουσίες πριν αρχίσει το έμβρυο να αναπτύσσεται στη μήτρα.