Η παχυσαρκία κατά την παιδική και εφηβική ηλικία αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα. Σύμφωνα με δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), 41 εκατομμύρια παιδιά προσχολικής ηλικίας (<5 ετών) είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, 340 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι ηλικίας 5-19 ετών είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, και 124 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι είναι παχύσαρκοι. Στην Ελλάδα, ο επιπολασμός του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας κυμαίνεται από 21% στην προσχολική ηλικία έως 41% στη σχολική και εφηβική ηλικία, και είναι σημαντικά υψηλότερος από το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών (15% και 25%, αντίστοιχα).
Η παχυσαρκία αποτελεί την πιο συχνή χρόνια νόσο παιδιών και εφήβων, και οδηγεί σε πολλές και σημαντικές επιπλοκές, όπως Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, καρδιαγγειακά προβλήματα και κακοήθειες. Εκτός από την αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα, η παχυσαρκία ευθύνεται και για ένα σημαντικά υψηλό ποσοστό των δαπανών δημόσιας υγείας. Οι οικονομικές επιπτώσεις από την παχυσαρκία παγκοσμίως ανέρχονται σε περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, ή 2.8% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ποσό περίπου ισοδύναμο με τον παγκόσμιο οικονομικό αντίκτυπο από το κάπνισμα ή την ένοπλη βία, τον πόλεμο και την τρομοκρατία.
Τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά και έφηβοι είναι πιο πιθανόν να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες, και να αναπτύξουν σε νεαρότερη ηλικία νοσήματα που οδηγούν σε πρώιμη θνησιμότητα. Η πιθανότητα αυτή κυμαίνεται από 8% για παιδιά ηλικίας 1-2 ετών των οποίων οι γονείς δεν έχουν παχυσαρκία, έως 79% για παιδιά ή εφήβους 10 – 14 ετών με τουλάχιστον έναν από τους δύο γονείς να έχει παχυσαρκία. Η παχυσαρκία των γονέων υπερδιπλασιάζει τον κίνδυνο παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή σε όλα τα παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών.
Σχεδιάζοντας σήμερα πολιτικές υγείας, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να στοχεύσουμε στην αντιμετώπιση των χρόνιων νοσημάτων, όπως είναι η παχυσαρκία, γιατί τα χρόνια νοσήματα, αν και αποτελούν το 20% του συνόλου των νοσημάτων, απορροφούν το 80% των δαπανών δημόσιας υγείας. Επομένως, είναι απολύτως απαραίτητο να δοθεί έμφαση τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, ώστε να βοηθήσουμε αποτελεσματικά στη βελτίωση της υγείας των πολιτών της χώρας μας, καθώς και στην ελάττωση του κόστους νοσηλείας τους λόγω των επιπλοκών της παχυσαρκίας.
Πρόσφατα αναπτύξαμε και χρησιμοποιήσαμε καινοτόμες E-Health εφαρμογές και δεδομένα μεγάλης κλίμακας για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στα παιδιά και εφήβους.
Η πρώτη ηλεκτρονική εφαρμογή που αναπτύξαμε μέσα στα πλαίσια του Προγράμματος ΕΣΠΑ ‘Ανάπτυξη Εθνικού Συστήματος Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία’ ονομάζεται ‘Εθνικό Μητρώο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Παχυσαρκίας’, και εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και παγκοσμίως από τον Σεπτέμβριο 2015. Το Εθνικό Μητρώο διασφαλίζει την καταγραφή και διαχρονική παρακολούθηση παιδιών και εφήβων σε όλη τη χώρα, καθώς και την καθοδήγηση Παιδιάτρων και Γενικών Ιατρών με συγκεκριμένες, σαφείς και αναλυτικές οδηγίες σχετικά με την διατροφή, άσκηση και ιατρική παρακολούθηση των παιδιών.
Το Πρόγραμμα ‘PEDOBESITY: Ανάπτυξη Ευφυών Πολυεπίπεδων Πληροφοριακών Συστημάτων και Εξειδικευμένων Αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης για την Εξατομικευμένη Αντιμετώπιση της Παιδικής και Εφηβικής Παχυσαρκίας’ στοχεύει στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος μέσα στα πλαίσια της ιατρικής ακριβείας (precision medicine) και της εξατομικευμένης ιατρικής αντιμετώπισης (personalized management).
Τέλος, το Πρόγραμμα ‘BigO: Δεδομένα Mεγάλης Kλίμακας κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας’, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το HORIZON2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στοχεύει στην συλλογή με αντικειμενικό τρόπο δεδομένων διατροφής, φυσικής δραστηριότητας και ύπνου, καθώς και στοιχείων που αφορούν στο περιβάλλον στο οποίο ζει και κινείται ένα παιδί, προκειμένου να αναπτυχθούν υπολογιστικά εργαλεία ανάλυσης συμπεριφορών που σχετίζονται με την ανάπτυξη της παχυσαρκίας. Η συλλογή δεδομένων έγινε με την χρήση ενός έξυπνου κινητού (Smartphone) και ενός έξυπνου ωρολογιού (Smartwatch), τα οποία διαβιβάστηκαν σε διακομιστές για να εξαχθούν δείκτες συμπεριφοράς σχετικά με τον τρόπο ζωής. Τα αποτελέσματα θα δοθούν στις αρχές δημόσιας υγείας προκειμένου να προσαρμόσουν κατάλληλα τις στρατηγικές πολιτικής για την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας.
Οι παραπάνω δράσεις αναμένεται να βοηθήσουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους. Σε πρόσφατη έκθεση του WHO, τονίζεται η αναγκαιότητα δημιουργίας αξιόπιστων συστημάτων παρακολούθησης και αιτιολόγησης συμπεριφορών που να παρέχουν αποδείξεις ως προς την αποτελεσματικότητα μέτρων και παρεμβάσεων κατά της παχυσαρκίας.
Τον Απρίλιο του 2013 αναπτύξαμε το Ιατρείο Αντιμετώπισης Αυξημένου Βάρους Σώματος, το οποίο λειτουργεί καθημερινά στο Νοσοκομείο Παίδων ‘Η Αγία Σοφία’ με σκοπό την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους. Το Ιατρείο είναι στελεχωμένο με Παιδιάτρους, Παιδοενδοκρινολόγους, Διατροφολόγο, Καθηγητή Φυσικής Αγωγής και Παιδοψυχολόγο, και προσφέρει την δυνατότητα της σφαιρικής διεπιστημονικής προσέγγισης, διερεύνησης και αντιμετώπισης του αυξημένου βάρους σώματος σε παιδιά και εφήβους. Το ιατρείο αυτό αποτελεί το μεγαλύτερο Κέντρο Παιδικής Παχυσαρκίας στην Ελλάδα και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Σήμερα έχουμε 3.000 περίπου παιδιά και εφήβους που αξιολογούνται στο Ιατρείο μας. Πρόσφατη ανάλυση των δεδομένων μας έδειξε ότι οι παρεμβάσεις που εφαρμόζουμε οδηγούν σε ελάττωση του ποσοστού παχυσαρκίας κατά 32% και του υπέρβαρου κατά 27% μέσα σε ένα έτος, ενώ παράλληλα διαπιστώνεται σημαντική βελτίωση των καρδιομεταβολικών δεικτών, προσφέροντας έτσι στους ασθενείς μας την προοπτική για καλύτερη υγεία στην ενήλικη ζωή. Τα παραπάνω αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι το έργο μας αυτό μπορεί να δώσει λύσεις οριστικές και αποτελεσματικές στο πρόβλημα της παχυσαρκίας στη χώρα μας.
Εκτός από το κλινικό έργο, το Ιατρείο Αντιμετώπισης Αυξημένου Βάρους Σώματος προσφέρει σημαντικό εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο, και έχει υποστηρίξει την ολοκλήρωση πολλών Μεταπτυχιακών Διπλωματικών Εργασιών και Διδακτορικών Διατριβών.
Για το έργο που προσφέρουμε στο Ιατρείο Αντιμετώπισης Αυξημένου Βάρους Σώματος βραβευθήκαμε από την Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία, την Ιατρική Εταιρεία Αθηνών, την Ελληνική Εταιρεία Παιδικής και Εφηβικής Ενδοκρινολογίας, την Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής, καθώς και από τα Health Care Business Awards, Hellenic Responsible Business Awards, BITE Awards και Patient Partnership Awards.
