Οπως όλοι ξέρουμε, η ατμόσφαιρα της Γης απειλείται τα τελευταία χρόνια από την ατμοσφαιρική μόλυνση. Τα στρώματα που κυρίως απειλούνται είναι τα δύο πιο κοντινά μας, η τροπόσφαιρα και η στρατόσφαιρα. Τι δημιουργεί την ατμοσφαιρική ρύπανση; Κυρίως η ανθρώπινη δραστηριότητα. Εχει σχέση με τις καύσεις στη βιομηχανία, στη μετακίνηση (αυτοκίνητα, καράβια και αεροπλάνα), αλλά ακόμα και με τις αντίστοιχες μέσα στα νοικοκυριά για θέρμανση ή και μαγείρεμα, ιδίως σε χώρες όπου αυτό γίνεται σε ανοιχτές φωτιές. Φυσικά έχει να κάνει και με τις μεγάλες πυρκαγιές, αλλά και με την παραγωγή διοξειδίου από την αναπνοή των δισεκατομμυρίων ανθρώπων και ζώων που υπάρχουν στον πλανήτη, καθώς και με τη δημιουργία και καύση των σκουπιδιών. Με όλη την ανθρώπινη δραστηριότητα παράγονται μικρά σωματίδια, όπως η αιθάλη, που αιωρούνται και προκαλούν μόλυνση της ατμόσφαιρας αλλά και αυξημένα επίπεδα οξειδίου του αζώτου και του θείου, του διοξειδίου και μονοξείδιου του άνθρακα. Τα οξείδια του αζώτου προκαλούν το φωτοχημικό νέφος που είναι ιδιαίτερα έντονο στις μεγα-πόλεις που υπάρχουν πια σε όλη τη Γη, και περιέχει και πολυκυκλικούς υδρογονάνθρακες που -σε χρόνια έκθεση- είναι καρκινογόνοι.
Το αποτέλεσμα των ατμοσφαιρικών ρύπων είναι κατ’ αρχάς άμεσο στην αναπνοή και στους πνεύμονες των ανθρώπων και ζώων από την εισπνοή των αερίων και των σωματιδίων. Μπορεί να προκαλέσει ή να επιβαρύνει βρογχικό άσθμα και βρογχίτιδα, να οδηγήσει σε κρίσεις άσθματος ή παροξύνσεις χρόνιας βρογχίτιδας. Επηρεάζει έτσι την οξυγόνωση και η έλλειψη οξυγόνου βλάπτει όλους τους ιστούς στο σώμα, με πρώτο το καρδιαγγειακό σύστημα. Επηρεάζονται ακόμα τα μάτια, το δέρμα. Και δεν είναι μόνο η μικρής χρονικής διάρκειας έκθεση σε μια ιδιαίτερα επιβαρυμένη ατμόσφαιρα, όπως συμβαίνει στη διάρκεια μιας πυρκαγιάς. Είναι ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα η χρόνια έκθεση σε ρύπους, ιδιαίτερα σε περιοχές κοντά σε αυξημένη κίνηση και βιομηχανία. Η διαρκής έκθεση σε ατμοσφαιρική μόλυνση συνδέεται επίσης με τη γένεση νεοπλασιών, επηρεάζει τις κυήσεις και τα έμβρυα, επιβραδύνοντας την ανάπτυξη και προκαλώντας πρόωρο τοκετό. Συνδέεται ακόμα με ψυχικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, σχιζοφρένεια, διπολικές διαταραχές και διαταραχές προσωπικότητας.
H ανθρώπινη δραστηριότητα επηρεάζει και με άλλους τρόπους, όπως το φρέον, τα προωθητικά αέρια στα σπρέι και πτητικά αέρια από χρώματα και διαλύτες. Πολλά από τα προωθητικά αέρια επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα και καταστρέφουν το στρώμα του όζοντος, με αποτέλεσμα αυξημένη έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία που οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του δέρματος, βλάβες στα μάτια και άλλα προβλήματα υγείας.
Τα προβλήματα από την ατμοσφαιρική μόλυνση δεν σταματούν μόνο στην άμεση έκθεση των ανθρώπων ή των ζώων, οι ρύποι, τόσο τα σωματίδια όσο και πολλά από τα αέρια συμμετέχουν στην αύξηση της θερμοκρασίας και στην αλλαγή που βλέπουμε στο κλίμα.
Τα οξείδια του θείου, του θεϊκού οξέος και του άνθρακα αντιδρούν με τους υδρατμούς που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα και, κυρίως, στα σύννεφα και δημιουργούν την όξινη βροχή, η οποία προσβάλλει τα δάση μειώνοντας την παραγωγή οξυγόνου, ενώ επίσης διαβρώνει τα μάρμαρα. Το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά και άλλα αέρια και σωματίδια που παράγονται από ατελείς καύσεις συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στην αύξηση της θερμοκρασίας στη γη, με αποτέλεσμα τη ξηρασία, την αλλαγή στο κλίμα και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι φωτιές αλλά και οι πλημύρες που ζούμε ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια και τα οποία επηρεάζουν αλλά και απειλούν τη ζωή και την υγεία μας.
Παράλληλα με τη μόλυνση και όλα τα βλαπτικά σωματίδια και αέρια που παράγονται, καταστρέφονται συνεχώς δάση, όχι μόνο από φωτιές, που συχνά ακολουθούνται από φυσική αναδάσωση ή και αναδάσωση με φύτεμα δέντρων, αλλά και με μετατροπή τους σε εκτάσεις για καλλιέργεια και παραγωγή τροφής ή εκτάσεις για κατοικίες. Χάνεται έτσι ο φυσικός πνεύμονας της Γης που δίνει οξυγόνο. Φυσικά, πριν από 100 χρόνια, ο πληθυσμός της Γης ήταν 2 δισεκατομμύρια και σήμερα και σήμερα είναι σχεδόν 8 δισεκατομμύρια. Ολοι αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται τροφή, στέγη, ρούχα, περίθαλψη, μετακίνηση και μέσα μεταφοράς, θέρμανση, ψύξη, δουλειά, ενέργεια. Αυτά όλα επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα. Παράλληλα, έχουν δημιουργηθεί πόλεις-γίγαντες που και έχουν πολύ μολυσμένη ατμόσφαιρα και φωτοχημικό νέφος αλλά και είναι τόσο χτισμένες που η Γη δεν απορροφά νερό και χάνεται σιγά-σιγά ο υδροφόρος ορίζοντας.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες όλων των ανθρώπων και παράλληλα να σεβαστούμε το περιβάλλον. Υπάρχει μια γενική ενημέρωση και κάποιες αποφάσεις που οδηγούν σε μείωση της ρύπανσης και των βλαβερών συνεπειών της. Ενα παράδειγμα είναι το Πρωτόκολλο του Μοντρεάλ που υπογράφηκε το 1987 και αλλάζει τη σύσταση των προωθητικών αερίων από χλωροφθοράνθρακες σε υδροφθοράνρακες που δεν βλάπτουν το στρώμα του όζοντος. Αντίστοιχα, η δημιουργία πράσινων πόλεων και πράσινων κτιρίων και η διαρκής επιτήρηση των ρύπων -και τα ανάλογα μέτρα- βοηθούν σε ένα καλύτερο κλίμα. Αλλά ακόμα πιο σημαντικό είναι το τι κάνει ο καθένας από εμάς.
Πώς μπορούμε εμείς, ο καθένας μας, να βοηθήσει; Πράγματα που πρέπει να φροντίζουμε είναι η χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς, η σωστή και επίμονη ανακύκλωση, η σωστή και οικονομική χρήση της ενέργειας για θέρμανση, φωτισμό και ψύξη, η δημιουργία μικρού όγκου σκουπιδιών ώστε να μη χρειάζεται διαρκώς αποκομιδή και καύση. Και σημαντικά, να φροντίσουμε την εκπαίδευση των παιδιών μας ώστε να σέβονται ό,τι μας περιβάλλει, τον αέρα, τη γη, τη θάλασσα και το νερό, τα δάση και όσους ζουν δίπλα μας, τους άλλους ανθρώπους και κάθε ζωντανό οργανισμό. Σήμερα και στο μέλλον.
Το θέμα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ygeiamou #12 που κυκλοφόρησε με ΤΟ ΘΕΜΑ την Κυριακή 27 Oκτωβρίου.
Έξι «αόρατοι» εχθροί που απειλούν σιωπηλά την καρδιά
Ατμοσφαιρική ρύπανση: Για ποιους ασθενείς αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου
O απρόβλεπτος παράγοντας που απειλεί τους άνδρες με στυτική δυσλειτουργία και πρόωρη εκσπερμάτιση
