Η υπερπρολακτιναιμία είναι ενδοκρινολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα προλακτίνης στο αίμα. Η προλακτίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από τα λακτοτρόπα κύτταρα της πρόσθιας υπόφυσης και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη γαλουχία και στη ρύθμιση της αναπαραγωγικής λειτουργίας. Φυσιολογική αύξηση της προλακτίνης παρατηρείται κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό, ωστόσο η παθολογική υπερπρολακτιναιμία μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, γαλακτόρροια, υπογονιμότητα και άλλες κλινικές επιπτώσεις.
Αιτιολογία
Η υπερπρολακτιναιμία μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, οι οποίοι ταξινομούνται σε φυσιολογικούς, παθολογικούς και φαρμακευτικούς.
1. Φυσιολογικά αίτια
• Εγκυμοσύνη
• Θηλασμός
• Στρες
• Σωματική άσκηση
• Σεξουαλική διέγερση
2. Παθολογικά αίτια
• Προλακτίνωμα: Τα προλακτινώματα είναι καλοήθη αδενώματα της υπόφυσης που εκκρίνουν υπερβολική ποσότητα προλακτίνης. Αποτελούν τη συχνότερη αιτία παθολογικής υπερπρολακτιναιμίας.
• Υποθαλαμικές ή υποφυσιακές βλάβες: Όγκοι ή διηθητικές νόσοι της περιοχής μπορεί να διαταράξουν την αναστολή έκκρισης της προλακτίνης από την υποθαλαμική ντοπαμίνη.
• Υποθυρεοειδισμός: Η έλλειψη θυρεοειδικών ορμονών αυξάνει την έκκριση της TRH από τον υποθάλαμο, η οποία σε υψηλές συγκεντρώσεις διεγείρει την παραγωγή προλακτίνης.
• Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και ηπατική δυσλειτουργία: Η μειωμένη κάθαρση της προλακτίνης οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα στο αίμα.
3. Φαρμακευτικά αίτια
Διάφορα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν υπερπρολακτιναιμία μέσω αναστολής της ντοπαμινεργικής αναστολής:
• Αντιψυχωσικά (π.χ. ρισπεριδόνη, αλοπεριδόλη)
• Αντικαταθλιπτικά (π.χ. SSRIs, τρικυκλικά)
• Αντιυπερτασικά (π.χ. μεθυλντόπα, βεραπαμίλη)
• Οιστρογόνα και αντισυλληπτικά
Κλινική εικόνα
Η υπερπρολακτιναιμία εκδηλώνεται με ποικίλα συμπτώματα, τα οποία διαφέρουν μεταξύ ανδρών και γυναικών.
• Γυναίκες: διαταραχές εμμήνου ρύσεως (αραιομηνόρροια, αμηνόρροια), γαλακτόρροια, υπογονιμότητα, μειωμένη λίμπιντο.
• Άνδρες: μείωση λίμπιντο, στυτική δυσλειτουργία, γυναικομαστία, σπανιότερα γαλακτόρροια.
• Γενικά συμπτώματα: Σε περιπτώσεις μεγάλων προλακτινωμάτων, μπορεί να εμφανιστούν πονοκέφαλοι και διαταραχές της όρασης λόγω πίεσης στο οπτικό χίασμα.
Διάγνωση
Η διάγνωση της υπερπρολακτιναιμίας βασίζεται σε εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις:
1. Μέτρηση προλακτίνης: Τα επίπεδα προλακτίνης μετρώνται μέσω αιματολογικού ελέγχου.
2. Απεικονιστικός έλεγχος: Η μαγνητική τομογραφία (MRI) της υπόφυσης είναι απαραίτητη για τον αποκλεισμό αδενώματος.
3. Έλεγχος θυρεοειδικής λειτουργίας: Η μέτρηση των επιπέδων TSH και Τ4 βοηθά στη διάγνωση υποθυρεοειδισμού.
Θεραπεία
Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από την αιτία της υπερπρολακτιναιμίας και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
1. Φαρμακευτική αγωγή
Οι αγωνιστές ντοπαμίνης (καμπεργολίνη, βρωμοκριπτίνη) είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας, καθώς μειώνουν τα επίπεδα προλακτίνης και συρρικνώνουν τα προλακτινώματα.
2. Χειρουργική αντιμετώπιση
Η διασφηνοειδική αφαίρεση του αδενώματος ενδείκνυται σε ανθεκτικές περιπτώσεις ή όταν υπάρχει πίεση στα οπτικά νεύρα.
3. Ακτινοθεραπεία
Σε σπάνιες περιπτώσεις, η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται σε φάρμακα ή χειρουργική επέμβαση.
Συμπέρασμα
Η υπερπρολακτιναιμία είναι μια συχνή ενδοκρινολογική διαταραχή με ποικίλες αιτίες και κλινικές εκδηλώσεις. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι κρίσιμες για την πρόληψη επιπλοκών, όπως η υπογονιμότητα και οι νευρολογικές διαταραχές. Οι αγωνιστές ντοπαμίνης παραμένουν η κύρια θεραπευτική επιλογή, ενώ η χειρουργική επέμβαση εφαρμόζεται σε λίγες ανθεκτικές περιπτώσεις.
Υποθυρεοειδισμός: 6 σημάδια που μαρτυρούν ότι ο θυρεοειδής δεν λειτουργεί ρολόι
Καρκίνος Θυρεοειδούς: Έτσι αντιμετωπίζεται η νόσος που απειλεί 3 φορές περισσότερες γυναίκες
Ο εξωτικός καρπός που «αγαπά» τον θυρεοειδή, θωρακίζει την καρδιά και ενισχύει το νου
