«Πρόλαβε – Προστατέψου – Εμβολιάσου» είναι το σύνθημα του εορτασμού της φετινής Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Εμβολιασμών, που έχει ως στόχο την αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού και των επαγγελματιών υγείας σχετικά με την αξία του εμβολιασμού για την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων και την προστασία της ζωής. Επιπλέον, στα πλαίσια του ευρωπαϊκού προγραμματισμού ανοσοποίησης 2030, η φετινή εκστρατεία στοχεύει στη βελτίωση της ισοκατανομής των εμβολίων στις χώρες- μέλη, καθώς και στην αντιμετώπιση της διστακτικότητας και της παραπληροφόρησης που έχουν οδηγήσει σε μείωση της εμβολιαστικής κάλυψης.
Η μειωμένη συμμόρφωση στον εμβολιασμό ήταν αναπόφευκτη συνέπεια των περιοριστικών μέτρων, όπως τα lockdown, που επιβλήθηκαν στην αρχική φάση της πανδημίας COVID-19. Παρά το γεγονός ότι, στη συνέχεια αυτή αποκαταστάθηκε σε μεγάλο βαθμό, εξακολουθεί να παραμένει σε χαμηλότερα του επιθυμητού επίπεδα εξαιτίας της αυξανόμενης διστακτικότητας του πληθυσμού στον εμβολιασμό. Η μείωση της εμβολιαστικής κάλυψης έχει ως επακόλουθο την εμφάνιση επιδημικών εξάρσεων από σοβαρές λοιμώξεις που όφειλαν να έχουν εξαλειφθεί, όπως πρόσφατα η ιλαρά.
Η διστακτικότητα απέναντι στους εμβολιασμούς είναι τόσο παλιά όσο και το πρώτο εμβόλιο, όμως πρόσφατα αυξάνεται και έχει αναδειχτεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σε μία από τις δέκα σημαντικότερες απειλές για τη δημόσια υγεία. Οι λόγοι της αμφισβήτησης της αξίας των εμβολίων είναι ποικίλοι και σύνθετοι και περιλαμβάνουν την ελλιπή ενημέρωση, την παραπληροφόρηση, που στην πανδημία δυστυχώς πήρε διαστάσεις επιδημίας, το φόβο για ανεπιθύμητες ενέργειες ή ακόμα και για τη βελόνα, τη μειωμένη προσβασιμότητα, τις προσωπικές πεποιθήσεις και τη στάση ζωής, την υποεκτίμηση κινδύνου από τη νόσο και τη γενικότερη έλλειψη εμπιστοσύνης στην πολιτεία και τους θεσμούς. Είναι ενδιαφέρον ότι, σε χώρες όπου οι πολίτες εμπιστεύονται τις αρχές, η διστακτικότητα είναι πολύ χαμηλή έως ανύπαρκτη.
Όπως είναι κατανοητό, με την απειλή μιας νέας πανδημίας στον κοντινό ορίζοντα, στις μέρες μας η αντιμετώπιση της διστακτικότητας γίνεται ακόμα πιο επιτακτική. Για το λόγο αυτό οργανώνονται εκστρατείες εκπαίδευσης του κοινού, προωθώντας ακριβείς πληροφορίες, έτσι ώστε ο καθένας να έχει τη δυνατότητα να πάρει τεκμηριωμένη απόφαση σχετικά με την υγεία του και την υγεία της οικογένειας του. Η ενημέρωση όμως από μόνη της δεν αρκεί για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, φαίνεται ότι σημασία έχει και ο τρόπος επικοινωνίας, που πρέπει να γίνεται με ενσυναίσθηση και κατανόηση, χωρίς ανταγωνισμό και επίδειξη αυθεντίας από τον επαγγελματία υγείας. Επίσης, σημαντική είναι και η επαναλαμβανόμενη προσέγγιση και ενημέρωση του διστακτικού ατόμου και η προσπάθεια δημιουργίας κινήτρων εκ μέρους του κατά τη συζήτηση, προκειμένου ο ίδιος να αποφασίσει θετικά για τη συμμόρφωση του.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της έμφασης που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην αντιμετώπιση της διστακτικότητας και της παραπληροφόρησης είναι το χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα JITSUVAX, που ξεκίνησε το 2021 και θα ολοκληρωθεί το 2025 και συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο του Bristol, με συμμετοχή πέντε ευρωπαϊκών ιδρυμάτων και ενός του Καναδά. Σε αυτό συμμετέχουν ψυχολόγοι, επιδημιολόγοι, κοινωνικοί και συμπεριφορικοί επιστήμονες, κλινικοί γιατροί και άλλοι, οι οποίοι διερευνούν τους παράγοντες της παραπληροφόρησης που οδηγούν στο δισταγμό και τους τρόπους αντιμετώπισης του, προκειμένου να βοηθήσουν τους επαγγελματίες υγείας να επικοινωνήσουν κατάλληλα και αποτελεσματικά με τους ασθενείς.
Ο ακρογωνιαίος λίθος για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και την πρόληψη
Ιός HPV: Το εμβόλιο δεν είναι μόνο για εφήβους – Ποιούς αφορά
